چرا دهان‌تان بوی استون می‌دهد؟

بیشتر افراد معمولا بوی دهان‌شان را یا به غذا ربط می‌دهند و یا به بهداشت ضعیف دهان و دندان. اما واقعیت فراتر از اینهاست. اگر دهان کسی بوی استون یا لاک پاک‌ کُن بدهد می‌تواند نشاندهنده‌ی بیماری‌هایی چون دیابت باشد. بوی دهان فرد، علامتی از سلامت عمومی اوست. در این مطلب به شما می‌گوییم چرا نفس یک نفر ممکن است بویی شبیه استون بدهد و دلیل آن چه می‌تواند باشد.دیابت چه اثری بر بوی دهان می‌گذارد؟

دیابت می‌تواند بر بوی دهان فرد تاثیر گذاشته و موجب بد بو شدن آن یا هالیتوسیس بشود. در تحقیقی در سال 2009، محققان دریافتند آنالیز بوی دهان فرد، به تشخیص دیابت در مراحل اولیه‌ی آن کمک می‌کند. دو عارضه در ارتباط با دیابت وجود دارد که موجب بد بویی دهان می‌شود: بیماری لثه و بالا بودن کتون در خون.

اسم مناسب بیماری لثه، پریودونتال است که شامل انواع زیر می‌شود:

. ورم لثه

. پریودونتال خفیف

. پریودونتال پیشرفته

دیابت می‌تواند منجر به افزایش احتمال بیماری لثه بشود که بد بو شدن دهان را به دنبال دارد. اما بیماری لثه، باعث نمی‌شود تنفس فرد بویی شبیه استون بدهد. اگر کسی دیابت داشته باشد و نفسش بویی شبیه استون بدهد، معمولا به دلیل بالا بودن سطح کتون‌ها در خونش است.

دیابت و بوی استون مانند نفس

اگر دیابت تحت کنترل نباشد، بدن نمی‌تواند انسولین کافی برای تجزیه‌ی گلوکز در خون را تولید کند. یعنی سلول‌های بدن، گلوکز کافی برای استفاده به عنوان انرژی دریافت نمی‌کنند. کتون از استون تشکیل شده است. استون، همان ماده‌ای است که برای پاک کردن لاک استفاده می‌شود و بوی خاص و متمایزی دارد. اگر نفس فرد مبتلا به دیابت، بوی استون بدهد، دلیل آن بالا بودن میزان کتون‌ها در خونش است.

کتون و استون

استون، ساده‌ترین کتون است. این کتون، وقتی ترشح می‌شود که کبد، اسیدهای چرب را طی فرایندی به نام کتوسیس (نوعی متابولیسم) برای انرژی تجزیه می‌کند. این کتون‌هایی که وارد جریان خون می‌شوند، توسط بدن به عنوان سوخت مصرف می‌شوند. کتون‌هایی که به عنوان سوخت مصرف نمی‌شوند، از بدن دفع می‌شوند که معمولا این دفع از طریق ادرار صورت می‌گیرد. استون، با بازدم فرد، بیرون داده می‌شود که دلیل بد بو شدن دهان است.

استون، به غیر از اینکه به صورت طبیعی در بدن انسان وجود دارد در حلّال‌ رنگ، لاک ناخن و محصولات پلاستیکی نیز وجود دارد.

کتوسیس در برابر کتو اسیدوزیس ناشی از دیابت

کتوسیس، معمولا مضر نیست، البته تا زمانی که سطح کتون‌های خون خیلی بالا نرود. اما اگر فرد مبتلا به دیابت باشد و تحت کنترل و درمان مناسب قرار نگیرد، سطح کتون‌ها می‌تواند خیلی بالا برود. کتواسیدوزیس ِ دیابتی یا DKA، زمانی روی می‌دهد که سطح کتون‌ها به حد ناسالمی برسد. این شرایط خطرناکی است چون خون، اسیدی شده و می‌تواند روی سایر ارگان‌های بدن اثر بگذارد.

کتو اسیدوزیس می‌تواند در عرض کمتر از 24 ساعت  روی بدهد و اغلب هم در مبتلایان به دیابت نوع اول دیده می‌شود. همچنین این بیماری می‌تواند مبتلایان به دیابت نوع دوم را هم، در صورت عدم مصرف یک دوز انسولین تهدید کند. هم کتوسیس و هم کتو اسیدوزیس می‌توانند بوی مشابه استون در دهان ایجاد کنند اما در مورد کتوسیس، این بو بسیار کمتر است. اگر نفس فرد، شدیدا بوی استون بدهد می‌تواند نشاندهنده‌ی DKA باشد. سایر علائم DKA شامل:

. تکرر ادرار

. تهوع

. استفراغ

. شکم درد

. بالا بودن قند خون

. مشکل در تنفس

. احساس گیجی و پریشانی

کسی که علائم DKA را دارد باید فورا به پزشک مراجعه کند.

دیابت، تنها بیماری‌ای نیست که منجر به بوی استون مانند تنفس می‌شود. دو عامل دیگر:

رژیم کتوژنیک: نوعی رژیم غذایی کم کربوهیدرات که می‌تواند سبب بوی استون در تنفس بشود. کتوسیس، حالتی از متابولیسم است که فرد با پیروی از رژیم کتوژنیک در تلاش برای کاهش وزنش، سعی دارد آن را تقویت کند. رژیم کتوژنیک شامل تغذیه‌ای بر پایه‌ی پروتئین فراوان و کربوهیدرات بسیار کم است. این شیوه‌ی غذایی، بدن را وادار می‌کند به جای کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها را به عنوان انرژی بسوزاند.

مطالعه‌ای در سال 2002 دریافت، تنفس استون مانند، نشانه‌ی آشکاری از این است که بدن فرد، تحت رژیم کتوژنیک بوده و در حالت کتوسیس قرار دارد.

هر چند به نظر می‌رسد رژیم کتوژنیک، راهی برای کاهش وزن است، اما باید نسبت به عوارض آن هم آگاهی داشته باشید:

. از دست دادن املاح بدن

. علائمی شبیه آنفلوآنزا

. خستگی و ضعف

. تغییرات در دفع

. تنفس بد بو

. گرفتگی‌های عضلات پا

اعتیاد به الکل

یکی از عوارض اعتیاد به الکل این است که فرد، به اندازه‌ی کافی غذا نمی‌خورد. استفاده‌ی زیاد از الکل و گرسنگی، از دلایل کتو اسیدوزیس الکلی هستند. کتو اسیدوزیس الکلی مانند DKA می‌تواند موجب بد بو شدن تنفس فرد شود. سایر علائم کتو اسیدوزیس الکلی شامل تهوع، استفراغ و شکم درد می‌شود.

چه وقت لازم است به پزشک مراجعه کنید

اگر فرد مبتلا به دیابت، متوجه بوی استون مانند در تنفسش بشود، باید مطمئن شود که برنامه‌ی درمانی خود را به خوبی پیگیری می‌کند یا نه. معمولا این روند درمان شامل دریافت انسولین برای تنظیم قند خون و خارج کردن بدن از حالت کتوسیس می‌شود.

اگر هم متوجه شود که بوی دهانش شدیدا شبیه بوی استون است یا سایر علائم DKA را داشته باشد، باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کند.

اگر نفس فرد بوی استون بدهد اما در حال حاضر مبتلا به دیابت نباشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک می‌تواند به تشخیص دلیل این بو در تنفس، کمک کرده و درمان مناسب را تجویز کند.