دغدغه ی محرمی استاد فرشچیان در آن سر دنیا

 مراسم تجلیل از محمود فرشچیان و رونمایی از ششمین کتاب آثار او، با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شامگاه 30 شهریورماه در تالار وحدت برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، ویدیویی از محمود فرشچیان پخش شد. او در این ویدیو به علاقه‌اش به نقاشی اشاره کرد و گفت، از آنجا که پدرش هم اهل ذوق و هنر بوده و با میرزا آقا امامی رفاقتی داشته، پسرش را نزد او می‌برد و «محمود» سال‌ها شاگردی میرزا آقا امامی را کرد.

فرشچیان گفت که اولین مشق کلاسش، کشیدن آهو بود و او آن شب تا صبح بیش از 200 آهو طراحی کرد و هنگامی که آن‌ها را نزد استادش برد، میرزا آقا به او گفت که تو خیلی خوب می‌شوی به شرط این‌که جا نزنی.

در این ویدیو همچنین بخش‌هایی از مراحل ساخت ضریح حرم امام رضا (ع) توسط این هنرمند به‌نمایش درآمد.

سپس علی مرادخانی - معاون امور هنری وزارت ارشاد - در سخنانی اظهار کرد: امیدوارم این‌گونه برنامه‌ها کماکان برای بزرگان کشور برگزار شود. همیشه این موضوع مطرح بود که این مراسم با حضور خود هنرمندان برگزار شود تا آن‌ها بتوانند از خاطرات و دغدغه‌های‌شان بگویند. خوشحالم امشب برای بزرگ‌مرد نگارگری ایران این اتفاق می‌افتد.

او با تشکر از «خانه فرهنگ و هنر گویا» برای چاپ کتاب آثار فرشچیان و برگزاری این مراسم، ادامه داد: نکات زیادی در فعالیت‌ها و آثار فرشچیان است که الان می‌توانیم در حضور او جشن بگیریم. در دنیا از نداشته‌های‌شان خیلی چیزها می‌سازند، وقتی ما چنین داشته‌های غنی‌ای داریم چه خوب است برای آیندگان از داشته‌های‌مان بگوییم. او جزو موارد استثنایی هنر ایران است و باید بتوانیم وضعیتی را که فرشچیان تعریف کرده، بیشتر تبیین کنیم.

معاون هنری وزارت ارشاد اظهار کرد: کمتر هنری قادر است همه‌چیز را به این زیبایی بیاراید، امیدوارم بتوانیم برای دیگر هنرمندانی که زحمت کشیده‌اند نیز چنین مراسمی برگزار کنیم.

یدالله کابلی - خوشنویس - نیز با بیان این‌که قرار است چند کتاب خط در کنار کتاب استاد فرشچیان رونمایی شود، اظهار کرد: همه می‌دانیم هنر به‌عنوان ودیعه الهی، بسیار امر با اهمیتی است، در این گستره عظیم، هنر نگارگری صورتی بی‌بدیل از جمال الهی است و فرشچیان با کارنامه درخشانی که دارد، دردانه این هنر ملی است.

او ادامه داد: فرشچیان هنرمندی معنوی با شهرتی جهانی است که خلاقیت و نبوغ را عرضه کرد. او میراث‌دار تاریخ این هنر پر رمز و راز است که جان هر بیننده‌ای را مسحور قلم سحرانگیزش می‌کند. هنر، صلح همه جنگ‌هاست. آنچه کارنامه او را درخشان می‌کند، اتکا به خلاقیت و هنر فردی او است.

سخنران بعدی این مراسم، احمد مسجدجامعی - عضو شورای شهر تهران - بود.

او اظهار کرد: آقای فرشچیان خیلی متواضع، مودب، نیک‌نفس و دریا دل است و صفای باطن دارد؛ این صفایی هم که در آثارش می‌بینید، ناشی از صفای روح او است. در او «سکوت» هم هست و خیلی کم حرف می‌زند که این هم ناشی از توجه او به درون است و حس متفاوتی را به آدم القا می‌کند.

مسجدجامعی با اشاره به این‌که فرشچیان 30 سال است در آمریکا و نزدیکی شهر نیویورک سکونت دارد، گفت: نیویورک مرکز آثار معاصر، مدرن و غیرمدرن است، اما زمانی که با او برخورد می‌کنید، احساس می‌کنید او در سبزه‌میدان اصفهان و مسجد شیخ لطف‌الله زندگی می‌کند. رفتار و لهجه او روایت دیگری می‌دهد.

او اظهار کرد: فرشچیان فقط متعلق به اصحاب هنر و نخبگان نیست، بلکه به همه سرزمین ایران تعلق دارد و در همه جا تصویر تابلوهای او دیده می‌شود، زیرا او مردم را عوام نمی‌داند و برای همه احترام قائل است. او برای تاریخ و هنر ایران هم احترام قائل است.

مسجدجامعی گفت: با آقای (محمود) دولت‌آبادی - نویسنده - صحبت می‌کردیم. به او گفتم، کجای کار فرشچیان قشنگ است؟ گفت رقص قلمش. گفتم چون این، رقص فکرش است. او سنت را حفظ کرد، اما به آن قناعت نکرد و بسطش داد به شکلی که همه فرهنگ‌ها با آن ارتباط برقرار می‌کنند. او مکاتب مختلف را درهم می‌آمیزد، از هنر و ظرفیت‌های جدید بهره می‌گیرد و تابلوی «ظهر عاشورا» خلق می‌شود.

این عضو شورای شهر تهران اضافه کرد: فرشچیان هیچ‌گاه فضای عمومی جامعه را ندیده نمی‌گیرد و آن را اعتلا و وسعت می‌بخشد. یک‌بار از او پرسیدم چرا طبق روایات که می‌گویند حضرت عباس (ع) از زین اسب به زمین افتاد، شما چنین چیزی را در اثرتان تصویر نکردید؟ گفت «دلم نیامد چنین کاری کنم». این احترام به روح ایرانی است.

مسجدجامعی گفت: او همه آنچه را که در فرهنگ ما مورد توجه است، رعایت می‌کند. نقاشی‌های او در هنر دینی، منشأ تحول شد. گفتم به او استاد نگوییم، فرشچیان استاد یک رشته نیست! او استاد رشته‌های مختلف است و در حوزه هنرهای ایرانی، ملی، سنتی و آیینی چهره منحصربه‌فردی است. بیش از 10 هنر باید دست به دست هم بدهد تا ضریح امام رضا (ع) ساخته شود.

او اضافه کرد: او هنر را کارگردانی می‌کند تا یک اثر به‌وجود بیاید. او استاد اساتید است، او حکیم هنرهای ایرانی و اسلامی است که در حکمت نظری و عملی ذوق دارد. گاهی فکر می‌کنم کاش شاهنامه را به تصویر بکشد.

در ادامه این مراسم، سیدعباس صالحی - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - درباره محمود فرشچیان گفت: او نماینده و نماد ایران است و این، سخن گزافی نیست. او شخصیتی است که نماینده هنر ترکیب‌ساز و ترکیب‌گر ایرانی است.

او ادامه داد: او توانسته مرز خواص و عوام را درنوردد. او شعر ایرانی را به نگارگری رساند و نگارگری را به شعر رساند. نقش را به کلمه و کلمه را به نقش تبدیل کرد. او نشان داد چگونه می‌توان در سنت ریشه داشت، اما از مدرن‌ترین نمادها سود برد و مخاطب احساس وحدت و یکپارچگی کند.

صالحی اظهار کرد: او نشان داد، چگونه می‌توان در آن سوی دنیا بود، اما دغدغه عاشورا و محرم را داشت. در این فاصله که با او صحبت می‌کردم، از او پرسیدم تا کی ایران می‌ماند؟ پاسخ داد باید چهارم محرم به آمریکا برگردد تا در مجلس عزاداری امام حسین (ع) در آنجا حاضر باشد. او برای ما نماد ایران است.

سپس محمود فرشچیان - مینیاتوریست - پشت تریبون رفت و گفت: در مقابل بیانات دیگر دوستان، من فقط می‌توانم شعری بخوانم «آنان که به نام نیک می‌خوانندم / احوال درون بد نمی‌دانندم / گز زانکه درون برون بگردانندم / مستوجب آنم که بسوزانندم».

این هنرمند نگارگر ادامه داد: هنرمندان اهل قلم معمولا با کلام و سخن، راهی ندارند و راز دل‌شان در آثارشان است.

او با تشکر از برادران میرباقری برای چاپ این کتاب‌ها، اظهار کرد: یک ناشر خارجی باورش نمی‌شد چنین کتاب‌هایی در ایران چاپ شوند؛ آن‌ها این‌گونه با فرهنگ ایران ناآشنا هستند.

فرشچیان در پایان گفت: خداوند بزرگ را قسم می‌دهم که کشور ما را از شمال تا جنوب، و از شرق تا غرب در پناه خودش حفظ کند.

در پایان این مراسم، به ترتیب کتاب ششم آثار محمود فرشچیان، کتاب «سلطان سریر صبح‌خیزان» به خط اسرافیل شیرچی، دیوان حافظ با نگارگری‌های فرشچیان و به خط رسول مرادی، رباعیات خیام، با نگارگری فرشچیان و به خط امیراحمد فلسفی و کتاب و فیلم محمود فرشچیان، به تلاش امیر صبوری رونمایی شدند.

در این مراسم افرادی مانند مجید ملانوروزی - مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی -، سیدمحمود دعایی - مدیرمسوول روزنامه اطلاعات -، محمود دولت‌آبادی - نویسنده -، غلامحسین امیرخانی - خوشنویس - و حسام الدین سراج - خواننده - حضور داشتند.