مافیای ویزا!/عکس

گشودن درها برای سفر گردشگران و تامین نیازهای آنها، تسهیل روادید به صورت متقابل، تشویق و جلب اعتماد سرمایه گذاران برای ورود به بازارهای ایران، تلاش برای هرچه کمتر شدن تنش با همسایگان و... همگی می‌توانند در افزایش احترام به پاسپورت ایرانی موثر باشند.
با وجود انتشار اخباری مبنی بر رایزنی ها و مذاکرات کنسولی وزارت امور خارجه کشورمان با همتایان آسیایی و اروپایی خود و توافق های انجام شده بین طرفین در خصوص بهبود وضعیت صدور روادید همچنان تغییرات محسوسی در این زمینه و همچنین در برخورد با اتباع ایرانی که برای دریافت ویزا به سفارت های خارجی در کشورمان مراجعه می کنند دیده نمی شود.

برخی از مراجعه کنندگان به نمایندگی‌ها و دفاتر کنسولی سفارت‌خانه‌های خارجی و حتی دفاتر خصوصی صدور ویزا در کشورمان که متاسفانه تعداد آنها کم هم نیست از مواردی که موفق به گرفتن وقت مصاحبه نشدند، برخی رفتارهای نامناسب کارمندان داخل دفاتر و یا افزایش واسطه‌ در اطراف این محل ها گله مند هستند.

به گزارش ایسنا، برخی شهروندان در تماس با ایسنا مدعی شدند که با وجود تلاش های فراوان حتی نمی توانند وارد سایتی که از سوی سفارت برای تعیین وقت مصاحبه معرفی شده است، بشوند. در حالی که افرادی به آنها پیشنهاد می کنند که در قبال دریافت وجهی می‌توانند از طریق همان سایت وقت بگیرند، برخی از این افراد توسط کسانی که در گذشته از همین طریق موفق به گرفتن ویزا شدند به سایرین معرفی می شوند.
سوالی که از سوی این شهروندان مطرح می شود این است که مگر می شود پولی از طریق واسطه‌ها گرفته شود، وقت مصاحبه تعیین یا زمان آن به خواستشان تغییر کند و دستی به این واسطه ها یاری نرساند؟

الهام دانشجوی 18ساله‌ای است که به خبرنگار ایسنا می گوید باوجود دریافت بورس از دانشگاه معتبری در آلمان نه تنها برایش ویزا صادر نمی شود بلکه پاسخی مبنی بر قبول یا رد درخواست او هم داده نشده و در نهایت پس از مدت ها بلاتکلیفی، یک ترم مرخصی گرفته است و به احتمال زیاد مجبور است برای ترم دوم هم درخواست مرخصی کند. او نگران است وقت و هزینه زیادی که برای دریافت این بورس صرف کرده بی نتیجه مانده و اول مهر که همسالانش به دانشگاه می روند از رفتن به دانشگاه باز بماند و این موضوع تبدیل به کابوسی برایش شده است.

قطعا سفارت‌ها هم در رابطه با بحث صدور ویزا نظرات خود را دارند ولی عنوان نکردن آن به متقاضی یا اینکه چرا برای چند بار وقت مصاحبه او را به تاخیر می‌اندازند و در نهایت هم پاسخ روشنی ارائه نمی کنند، شبهاتی را در ذهن مراجعه‌کنندگان ایجاد می‌کند.

داشتن دعوتنامه از سوی موسسه یا فرد معتبر عاملی است که لزوما برای دریافت ویزای همه کشورها ضروری نیست اما می‌تواند دریافت آن‌را تسهیل کند. تعدادی از هنرمندان و عکاسان هم این گلایه را مطرح می‌کنند که دعوتنامه های آنها برای حضور در جشنواره ها و فستیوال‌ها یا شرکت در مراسم دریافت جایزه عموما یک ماه و نیم زودتر به دستشان می رسد و در این مدت یا سایت سفارت‌ها بسته است و بالا نمی آید یا وقت سفارت زمانی به آنها داده می شود که دیگر به دردشان نمی‌خورد.

خانم جمشیدی در تماسی که با خبرنگار ایسنا داشت از دعوت برای دریافت جایزه عکاسی‌اش از سوی فستیوالی که قرار است در ایتالیا برگزار شود گفت و تاکید کرد که یک ماه بیشتر وقت ندارد، سفارت از او خواسته ایمیلی به بخش فرهنگی که آدرسش روی سایت قرار دارد ارسال کند و او هم همین کار را انجام داده ولی در نهایت بعد از چهار روز ایمیلی دریافت کرده که در آن خواسته شده از طریق لینکی که برایش ارسال کردند برای گرفتن وقت اقدام کند، به گفته او سایتی که لینکش را ارسال کردند هم مشکل داشته و باز نمی‌شده است.

این عکاس جوان همچنین اضافه می‌کند که حتی به دلال ها هم برای گرفتن وقت سفارت مراجعه کرده و آنها به او گفته اند که سایت سفارت بعد از زمان مورد نظر او باز می شود و آنها می‌توانند آن موقع برایش وقت بگیرند.

مراجعه به دلال‌ها و واسطه ها راهکاری است که امروز به دلیل سخت و زمان بر بودن گرفتن ویزا کاملا در دسترس است. اما مراجعه‌کنندگان از چنین مراجعاتی تجربیات خوبی ندارند.

مریم که سال پیش برای دیدار با خانوانده اش برای سه ماه ویزای اتریش را دریافت کرده ولی بیش از این زمان در این کشور اقامت کرده بود، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا ترس از رد درخواست سفر مجدد به اتریش را عامل تماس با دلال هایی عنوان می کند که پیش تر برای دوستانش هم از طریق سفارت فرانسه ویزا گرفته بودند.

او تصمیم می گیرد از طریق دلال ها برای فرانسه ویزا گرفته و سپس برای دیدار خانواده‌اش به اتریش برود.

مریم از روزی می‌گوید که برای دریافت ویزا با یکی از واسطه‌ها تماس گرفته و در صحبت با خانمی قرار می‌شود مدارک شناسایی‌اش را به او تحویل داده و در قبال دریافت 30 میلیون تومان، هتلی در فرانسه رزرو و جهت صدور ویزا برای او اقدام کند. ولی مریم از ترس اینکه درخواست ویزایش رد شده و نه تنها کارش در سفارت راه نیفتد بلکه با برملا شدن مراجعه او به دلال‌ها برای اخذ ویزا احتمال سفر او به اتریش به صفر برسد، با همان خانم واسطه تماس گرفته و تغییر نظرش را به او اطلاع می‌دهد.
خانمی که قرار بود شرایط صدور ویزا را برای مریم فراهم کند به او می گوید که یا پول را به طور کامل پرداخت کند یا پاسپورت را به فرد دیگری خواهد فروخت. مریم که از طریق دوستانش به واسطه معرفی شده و به همین دلیل پولی پرداخت نکرده بود می گوید، چند روز بعد با دلال ها تماس گرفتم تا به بهانه اینکه می‌خواهم وارد سفارت شوم مدارک را از آنها تحویل بگیرم.
قرار گذاشته می شود و یک خانم حدودا 28 ساله با همراهی چهار خودرو که در اطراف محل پارک بودند بر سر قرار حاضر می شوند. مریم مدارک را تحویل گرفته داخل سفارت می شود و دلال ها به او می گویند که زمان خروج باید مدارکش را دوباره تحویل دهد.
مریم می گوید طبق قرار قبلی چند لحظه قبل از خروج از سفارت به یکی از آشنایان خود به نام مهدی زنگ زده و او آماده گرفتن مدارک می شود در همین لحظه فردی غریبه به مهدی نزدیک شده و اسمش را صدا می زند، در حالی که او با هیچ یک از دلال ها صحبت نکرده یا نامی در تماس ها از او برده نشده بود.
در نهایت با خروج مریم، مهدی مدارک را گرفته و هردو پا به فرار می گذارند و مدتی تعقیب و گریز ادامه داشته تا در نهایت به گفته وی، باوجود اینکه توسط چند خودور، موتور سوار و افرادی پیاده دنبال می شدند موفق به فرار می شوند. هر چند آنها از دست دلال‌ها فرار کرده و مدارک شناسایی پس می‌گیرد اما تا مدت‌ها تماس‌ها و تهدیدهای دلال‌ها ادامه داشته است.

جدای از مسائل دریافت ویزا که داخل سفارت خانه ها در جریان است، خارج از این مراکز دیپلماتیک هم واسطه ها از کمبود نیرو، نفوذ برخی شرکت‌های گردشگری خاص و... استفاده کرده و یکه تازی می کنند.

نکته مهمی که متقاضیان دریافت ویزا مطرح می کنند این است که وقتی افرادی در پشت درهای سفارت خانه ها یا دفاتر خصوصی صدور ویزا که با سفارت ها در ارتباط هستند می توانند وقت مصاحبه گرفته یا زمان آن را جلو بیاندازند و از طریق سایت اینترنتی وقت مصاحبه ای بگیرند که دیگر مراجعان با صرف وقت بسیار حتی نمی توانند وارد سایت مورد نظر شوند و در صدور سریعتر ویزا هم نقش داشته باشند، قطعا با فرد یا افرادی در داخل سفارت ها در ارتباط هستند، به طور کلی وقتی پولی گرفته و کاری انجام می شود یعنی دلالی و واسطه گری وجود دارد و همین امر شاید همکاری نهاد ها یا سازمان های مختلفی را طلب کند تا شاهد جمع‌آوری کامل سودجویان و دلال ها و مقابله با تنش هایی باشیم که آنها برای مردم به وجود می آورند.
 

در همین راستا به نظر می رسد که تاسیس دفاتر خصوصی که با سفارت خانه ها طرف قرار داد هستند با نظارت مراجع ذی ربط می تواند بسیار مفید باشد و گامی مثبت در جهت جمع آوری صف های طولانی مقابل سفارت ها به حساب بیاید. اینکه هموطنانمان در سنین مختلف در گرما و سرما در پیاده‌روها بایستند تصویری است که جدای از ناراحت کننده بودن، شان و جایگاه ایران و ایرانی را هم زیر سئوال می برد. در شرایطی که سفارت خانه‌ها بحث کمبود نیرو و بودجه را دلیل کندی روند بررسی درخواست ها و صدور روادید عنوان می کنند، بازگشایی دفاتر خصوصی این امید را می دهد که متقاضیان ویزا بتوانند در فضایی سرپوشیده با امکانات رفاهی مناسب منتظر نوبت بمانند و رفتارهایی معقول تر را شاهد باشند.
به تازگی سفارت فرانسه در تهران چنین دفتری را بازگشایی کرده و مدت ها است که بسیاری از کشورها از خدمات چنین شرکت‌های خصوصی بهره می برند، ولی لازم است تا بررسی جدی در مورد رقابت تنگاتنگ دلال‌ها و اسباب کشی آنها از پشت در سفارت‌خانه‌ها به مقابل این شرکت های خصوصی انجام شود.
علاوه بر موضوع وجود دلال ها برخی شهروندان ادعا می کنند که برخی سفارت‌خانه ها به آنها توصیه می کنند برای گرفتن ویزا به یکی از دفاتر مسافرتی که آنها پیشنهاد می کنند مراجعه کنند، همچنین شرکت های مسافرتی هم هستند که می پرسند چرا درخواست ویزا در برخی سفارت‌ها تنها از سوی چند موسسه یا شرکت گردشگری پذیرفته می‌شود؟
در همین راستا احمدرضا، مسئول یکی از شرکت های گردشگری در مشهد به خبرنگار ایسنا گفت که از اول سال جاری حدود 80 مسافر متقاضی ویزا برای فرانسه بودند ولی تنها 10درصد آنها موفق به دریافت ویزا شدند که آمار نامطلوبی برایشان محسوب می شود. به ادعای این فرد تنها سه آژانس مسافرتی هستند که به راحتی می توانند برای سفر مراجعان‌شان به فرانسه ویزا بگیرند.

او تاکید می کند که اگر بحث آنها ضمانت برای بازگشت افراد است ما هم می توانیم این ضمانت را بدهیم، سئوال من این است که چرا نماینده‌هایی که برخی از سفارت‌خانه‌ها برای گرفتن ویزا معرفی یا پیشنهاد می کنند فقط باید در تهران باشد ؟ در حالی که مشهد به عنوان دومین شهر پرجمعیت کشور بخش زیادی از متقاضیان سفر به اروپا را به خود اختصاص داده است.

احمدرضا در این گفت و گو خاطرنشان کرد که به عنوان مسئول یک شرکت گردشگری انتظار دارم شرکتمان بتواند در خواست ویزای مشتریان خود را به سفارت ارائه و برای آنها وقت مصاحبه بگیرد و هیچ مسئله‌ای هم برای دریافت ضمانت بازگشت از آنها وجود ندارد.

پیشنهاد او به سفارت‌خانه‌ها این بود که به جای فراهم کردن امکان گرفتن وقت مصاحبه برای چند شرکت خاص در تهران، به شرکت های گردشگری بیشتری در سرتاسر ایران این فرصت را بدهند.

در کنار تجربیات ناموفق برخی از متقاضیان ویزا در کشور افراد زیادی هم هستند که در لحظات حساسی مانند بیماری خود یا یکی از نزدیکانشان و یا گذراندن دوره‌ای علمی برخورد حرفه‌ای و انسانی سفارت‌خانه‌های خارجی در ایران را تجربه کردند. برخی دیگر هم سکوت وزارت خارجه در قبال رفتارها و تخلفات مربوط به امور کنسولی در برخی سفارت‌خانه‌ها را عامل تداوم و یا حتی افزایش این تخلفات یا بی‌توجهی‌ها می دانند و می گویند که از بخش‌های کنسولی وزارت خارجه یا قضایی کشور انتظار پیگیری جدی در خصوص صدور ویزا در سفارت‌ها و وجود دلال ها در اطراف آنرا دارند.

امین یکی از افرادی است که وقتی برادرش در ایتالیا به کما رفته بود از بخش کنسولی سفارت این کشور در تهران برای پدر و مادرش در خواست ویزا کرده و آنها پس از بررسی مدارک ارسالی از سوی بیمارستان و پزشک برادرش در ایتالیا همان روز ویزای آنها را صادر و پدر و مادر او می‌توانند در کوتاه ترین زمان ممکن در کنار فرزندشان حاضر و پیگیر روند درمانی او بشوند.

چندی پیش خبرگزاری ایسنا، خبری مبنی بر پس فرستادن جایزه یک طراح ایرانی به ایتالیا را منتشر کرد که در آن این طراح مدعی شده بود که بدلیل عدم موفقیت در گرفتن وقت سفارت از سفر به این کشور منصرف شده و جایزه خود را پس فرستاده است.

پس از انتشار این خبر یکی از مخاطبان ایسنا، در گفت و گو با خبرنگار این خبرگزاری گفت که مشابه این اتفاق برای او هم پیش آمده بوده ولی او مسئله اصلی را برخوردهای کارمندان ایرانی سفارت و رعایت نکردن قوانین از سوی برخی هموطنان خودمان می‌داند.

او خاطرنشان کرد که قصد دارد مجددا در خواستی برای صدور ویزا به سفارت داده و پیگیری کند تا بتواند سال آینده در جشنواره مورد نظرش شرکت کند.

آنچه مسلم است هزینه اعلام شده از سوی سفارت خانه‌ها برای دریافت ویزا به صورت پروتکلی رسمی و متقابل بوده و برای مثال یک گردشگر خارجی برای سفر به ایران باید همان مبلغی را پرداخت کند که یک شهروند ایرانی برای سفر به همان کشور می‌پردازد و در نتیجه هیچ دولتی نمی تواند به صورت یک طرفه تغییری در روند یا قیمت ویزا داشته باشد. آنچه برای متقاضیان ویزا در کشورمان دغدغه ایجاد کرده است، وجود اختلال در سایت‌های وقت دهی در برخی سفارت‌خانه‌ها و از همه مهمتر وجود واسطه هایی است که برخی مواقع به گفته مراجعان به دلیل کمبود یا عدم موفقیت در گرفتن وقت سفارت چاره ای جز مراجعه به آنها ندارند.

وزارت امور خارجه کشورمان تا امروز وعده هایی درخصوص پیگیری معضل دلال‌های مقابل سفارت و دادن اخطار به برخی از این سفارت‌خانه‌ها داده و در تازه ترین موضع گیری خود نیز اعلام کرده است که در صورت نیاز از طریق سیستم قضایی اقدام خواهند کرد.

هرچند دادن اخطار به سفارت‌خانه‌هایی که برخورد مناسبی با مراجعان نداشتند یا در زمینه صدور ویزا تخطی کرده اند ضروری است ، اما باتوجه به حجم انتقادهای مردم نسبت به نحوه پذیرش، سایت‌های نوبت‌دهی و از همه مهم تر مانور واسطه‌ها و دلال های ویزا قطعا برخورد جدی و فوری‌تر وزارت امور خارجه و سایر دستگاههای مربوط لازم است تا دیگر هیچ ایرانی برای سفر، تجارت، تحصیل و یا بودن در کنار عزیزانش وقت و هزینه‌ای که می تواند آن را برای آینده یا درمان بیماری اش صرف کند، را از دست ندهد.
از سوی دیگر هموطنان عزیزی که در سفارت‌خانه‌های خارجی در ایران مشغول خدمات‌دهی به مراجعان هستند هم می‌توانند با وجود تمام سختی‌ها، فشار کاری و حجم بالای مراجعان برخوردی مناسب‌تر داشته باشند و در مقابل افرادی که در انتظار نوبت خود هستند هم باید به مقرارت محل احترام بگذارند؛ چرا که در مواقعی رعایت نکردن نوبت و بی‌توجهی به مقرارت می‌تواند بهانه‌ای برای برخورد با آنها باشد.
در مجموع شان و جایگاه ایران و ایرانی می طلبد تا هرچه سریعتر صف‌های مقابل سفارت‌خانه‌ها یا به دفاتری داخل محل های سربسته با امکانات مطلوب، بدون وجود باندها و مافیای ویزا منتقل شود یا رایزنی‌های لازم با سفارت‌ها جهت افزایش نیرو به منظور تسریع بررسی درخواست ها انجام شود و توجهی ویژه به سایت های معرفی شده از سوی سفارت‌ها که گفته می شود در مواردی دسترسی به آنها امکان‌پذیر نیست، بشود .

گزارش از خبرنگار ایسنا: آزاده تهرانی