شمارش معکوس انتخاب وزیر آموزش و پرورش/ بطحایی آری یا نه!

صبح امروز رییس جمهوری برای دفاع از وزرای پیشنهادی خود وارد مجلس شد. طبق پیش‌بینی‌ها ممکن است زمان دفاع و اخذ رای اعتماد وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش تا یکشنبه هفته آینده نیز به طول بینجامد. برخی مخالفان معتقدند که هرچند وی از لحاظ شخصیت و خصوصیات اخلاقی بسیار قابل احترام است اما از لحاظ اجرایی قابلیت حضور در جایگاه وزیر را ندارد و بهتر بود که رییس جمهوری با اولویت قرار دادن آموزش و پرورش، فردی قدرتمندتر را انتخاب می‌کرد تا این وزارت‌خانه بعد از چندماه درگیر استیضاح فوری و برکناری وزیر ناکارآمد نشود. هرچند که در این بین بعضی از نمایندگان مجلس هم تمام قد مدافع او هستند و معتقدند باید به بطحایی فرصتی دوباره داد.

بطحایی وزیر می‌شود

به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس برنامه پیشنهادی آقای بطحایی برای آموزش پرورش خوب و کامل است و قطعا بطحایی در مجلس رای اعتماد نمایندگان را کسب خواهد کرد.

کارن خانلری با بیان اینکه باید ببینیم با رای اعتمادی که به ایشان می دهیم در آینده چگونه عمل کنند، می‌گوید: من نمی خواهم از آقای بطحایی دفاع کنم، نظر شخصی ام را می گویم. کسی که در یک عرصه غیرمرتبط با تخصص اصلی خودش کار کند ممکن است بهترین مدیر هم باشد اما کارایی جالبی نداشته باشد. ما باید ببینیم در عرصه‌ای (معاونت توسعه و مدیریت منابع انسانی) که این انتقادات به آنها شده است، اصلا تخصص اصلی ایشان بوده یا اینکه بر حسب کاری که به وی محول شده انجام وظیفه کرده است.

وی ادامه می‌دهد: حتی اگر وی ضعف های بزرگی هم در دوران فعالیتش داشت باز هم نمی توانیم بگوییم که شانس وزارت ندارد. هر کس دیگری هم می تواند در جایگاهی خوب عمل نکند و در جایگاهی دیگر عملکرد مناسبی داشته باشد. ممکن است در آن بازه زمانی نیروی متخصص یا کادر کافی نداشته است. اما زمانی که در مقام وزارت و به عنوان طراح برنامه هایی که خودش اجرا می کند شاید بسیار خوب عمل کند.

خانلری تاکید کرد: متاسفانه نیروی جایگزین در اختیار ما نیست که بگوییم حالا این نشد کسی دیگر. اگر وی مورد خیلی حادی برای تصدی گری وزارت ندارد من فکر می کنم باید با دولت همکاری کرد.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس همچنین درباره کلیت برنامه بطحایی نیز توضیح می‌دهد: ارتقا کیفیت کادرهای آموزشی همیشه جزو اولویت‌های ما بوده که در برنامه وی بسیار بارز است. سایر مشکلات به صورت جاری در آموزش و پرورش اتفاق می افتد وبطحایی قول داده است که می‌توانند آن‌ها را حل کنند.

وی می‌گوید: پیش بینی من این است که آقای بطحایی رای می آورد. ما باید به آقای بطحایی این فرصت را بدهیم که برای مدتی کار بکنند اگر موفق نبود راه استیضاح همیشه باز است.

فضا را به نفع آقای بطحایی نمی‌بینم

در همین حال یکی دیگر از منتقدان بطحایی به ادعای خانلری مبنی بر نبود نیرویی جایگزین آقای بطحایی برای وزارت، واکنش نشان می‌دهد و معتقد است: من این موضوع را نمی‌پذیرم. مگر می‌شود در یک گستره بیش از یک میلیون نفر نیرو، نخبگانی برای وزارت‌خانه وجود نداشته باشد؟ هرچند آقای روحانی با گفتن این حرف که «مدیران ارشد خود را از میان کسانی انتخاب می‌کنم که به من رای داده باشند» حلقه را بسته کرده است.

ابراهیم سحرخیز، معاون آموزش متوسطه دولت اسبق با بیان اینکه جمعیت زیادی از افرادی که در آموزش و پرورش هستند قدرت اداره این وزارت‌خانه را دارند، می‌گوید: ما 32اداره کل داریم که قطعا در آن‌ها مدیران کل با تجربه‌ای وجود دارد که می‌توانند نیروی جایگزین مناسبی باشند. از بین معاونان وزیر و دستگاه‌های وابسته به آموزش‌وپرورش می‌توان افرادی را پیدا کرد که آزمون خیلی خوبی دادند و در عین حال با موفق کردن در جایگاهی که بودند پتانسیل خوبی برای وزارت‌خانه دارند.

وی با بیان اینکه از بین کسانی که با دانش آشتیانی یا فانی کار می‌کردند، آقای بطحایی بهترین گزینه است، تاکید می‌کند: البته به این معنی نیست که آقای بطحایی مدیر توانمندی در این حوزه به‌حساب می‌آید. از جمله جایگاه‌هایی که می‌توان محک مناسبی برای گزینه وزارت‌خانه‌ای با گستره ۱۲.۵ میلیون دانش‌آموز، یک میلیون معلم و مطالبات روی هم انباشته شده، معاونت توسعه و مدیریت منابع انسانی است که وزیر پیشنهادی عملکرد بسیار ضعیفی را در این موقعیت داشته است.

سحرخیز می‌گوید: نجفی در زمان انتخابات گفت که انشاالله در دولت دوازدهم جبران خواهیم کرد که این یعنی اعتراف به کم‌کاری. طی چهار سال گذشته از بودجه عمومی دولت به حدود 9تا 10درصد کاهش پیدا کرد که این سهم در گذشته از کل بودجه دولت 15درصد بوده است. سند تحول می‌توانست آورده خوبی برای دانش آموزان داشته باشد در حالی که زمین ماند و توجیهشان این بود که منابع نداریم! اگر منابع نداشتند چرا همه تلاش‌اشان را برای اجرای سند 2030 گذاشتند.

به گفته وی خیلی از مدارس ما با دریافت هزینه از اولیا اداره می‌شوند که این موضوع مخالف صریح قانون اساسی است و باعث ترویج بی عدالتی می‌شود و در عین حال مدیران مدارس را مستاصل کرده است.

معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در مدارس درجه دوی دولتی 2میلیون تومان، از دانش‌آموزان شهریه می‌گیرند، می‌گوید: معلوم است با این اوضاع در مدارس غیرانتفاعی شهریه‌ها به 12 میلیون یا 20 هم می‌رسد. دولت یازدهم وارث آموزش و پرورشی است که بدبینی و بی‌اعتمادی بسیار زیادی در بین معلمان، دانش‌آموزان و اولیای آن‌ها نسبت به آن ساری و جاری است و مقصر اصلی این موضوع هم فقط مجلس و دولت هستند.

فانی می‌خواست فقط وزیر بماند

به گفته سحرخیز معیشت معلمان در حال حاضر حتی با اضافه شدن 12درصدی به حقوق‌شان زیر دومیلیون تومان است که از این میزان در گذشته مقداری هم برای صندوق ذخیره کم می‌شد. مجلس هم هنوز جواب تحقیق و تفحص را مشخص نکرده است. معلمان هنوز نمی‌دانند چه میزان از حقوق آن‌ها ضایع شده است.

وی می‌گوید: وزیر باید جسور و دریا دل باشد و از جایگاهش نترسد. یکی از بهترین جایگاه‌هایی که افراد دل و جرات اداره وزارت‌خانه را پیدا می‌کنند، مدیریت منابع انسانی است. اگر فردی که متصدی این پست است، نتواند در این مدت از حق آموزش و پرورش دفاع کند و جرات بیان مشکلات را داشته باشد، در دوران وزارت هم با محافظه کاری بیشتری عمل خواهد کرد. آموزش و پرورش نیازمند کسی است که جرات و جسارت تبیین مسائل و مشکلات آموزش و پرورش برای رییس جمهوری و سازمان مدیریت برنامه‌ریزی داشته باشد.

سحر خیز با اشاره به صحبت نوبخت (رییس سازمان برنامه و بودجه) در دوران انتخابات، نیز می‌گوید: ایشان گفتند ما هرچقدر هم به آموزش و پرورش بودجه دهیم باز هم آن‌ها از ما گروگان دارند. این موضوع نشان می‌دهد معاونان وزارت‌خانه چه در دوران دانش‌آشتیانی و چه در دوران فانی و زمانی که آموزش و پرورش با کسری شدید بودجه مواجه بودند.

به اعتقاد وی، معاون توسعه و مدیریت آموزش و پرورش دو معاونت در آموزش و پرورش کلیدی هستند. اول معاونت توسعه و مدیریت، دوم سازمان پژوهش آموزش و پرورش. مغز آموزش و پرورش سازمان پژوهش است و پشتیبانی کننده آن مدیریت توسعه و منابع انسانی است. معاون آموزش ابتدایی و متوسطه فقط اجرا کننده دستورات این دو معاونت هستند.

سحرخیز می‌گوید: چرا در دوران آقای فانی، مسئولان آموزش و پرورش به رییس جمهور نگفتند که بودجه ما باید 45هزار میلیارد تومان باشد اما با 30هزار میلیارد تومان گذراندند؟ در دوران فانی آموزش و پرورش بین شش تا 9 هزار میلیارد تومان کمبود بودجه داشته است.

به گفته این کارشناس آموزشی، آموزش و پرورش قحط الرجال نیست و گزینه های دیگری هم وجود دارند. می‌خواستند زرافشان را بیاورند او ضعیف تر از بطحایی است. در فنی و حرفه ای با کاهش 10 درصدی دانش آموزان مواجه بودیم. ما در هدایت تحصیلی به بن بست رسیدیم و هنوز داریم مسیر گذشته را می‌رویم.

سحرخیز با بیان اینکه نجفی برای شهرداری تهران بیماری قلبی نداشت اما برای آموزش و پرورش داشت، اضافه می‌کند: کسانی مثل نجفی که امتحان پس داده بودند، باید وزیر می‌شدند یا کسی مثل جهانگیری که برای رییس جمهوری مهم است. اگر بطحایی وزیر شود هیچ مسیر تعالی و پیشرفت پیش نخواهد رفت. من به لحاظ اخلاقی برای وی احترام قائلم اما از لحاظ اجرایی نه.

آموزش و پرورش ژنرال می‌خواهد

در همین حال سید حسن الحسینی از معاونین وزیر آموزش و پرورش هم معتقد است بطحایی هرچند انسان خوب و نیکی است اما از تجربه، توان و دانش کافی برای اداره شرایط بحرانی آموزش و پرورش برخوردار نیست. از نظر او گزینه معرفی شده نشان از این دارد که آموزش و پرورش اصلا اولویت دولت نیست. به نظر او آموزش و پرورش در شرایط فعلی فقط و فقط یک ژنرال می خواهد.

الحسینی به عصر ایران گفته است که وزیر پیشنهادی از افراد خوشنام و با اخلاق است. چالش‌های آموزش و پرورش زیاد است و این چالش ها صرفا با وزیری قابل حل است که ارتباطات سطح بالا در دولت و در نهادهای قدرت داشته باشد تا بتواند هم برای ایجاد درآمد که چالش اول بود کمک کند و هم سایر مشکلاتی که پیش روی آموزش و پرورش است حل کند. بسیاری از مشکلات معلمان و مشکلات آموزشی را با تعامل صحیح با ارکان های دولتی و غیردولتی می توان برطرف ساخت. متاسفانه وزیر معرفی شده این ویژگی را ندارند. الحسینی می‌گوید: ایشان قطعا در کابینه به عنصری موثر برای پیشبرد اهداف آموزش و پرورش تبدیل نخواهد شد. وی اصلا سابقه مدیریت کلان ندارند. تا 3 سال و نیم پیش ایشان هیچ سمت مدیریتی عالی نداشتند. مدیرکلی دفتر وزارتی هم سمت اجرایی محسوب نمی شود. شاید بتوان گفت سمت اجرایی جدی ایشان معاونت وزارت خانه است که دو سال است در این سمت مشغولند. به لحاظ ساختاری، وزارتخانه آموزش و پرورش در شرایط فعلی دچار یک سقوط در سرمایه اجتماعی خود شده است. مشکلات صندوق ذخیره و ناتوانی مدیران در پاسخگویی به افکار عمومی معلمان باعث شد تا بیش از پیش اعتماد معلمان به مدیران وزارت خانه از بین برود. این برای نهادی که متولی آموزش نسل آینده است، فاجعه ای بزرگ و جبران ناپذیر است.

او افزود: این وزارت خانه وزیری می خواهد که توان از بین بردن شکاف بین بدنه و سر را داشته باشد. وزیری که ژنرال باشد. وزیری که به سهم خواهی ها، باند بازی ها و افراد منفعت طلبی که وزرای پیشین را مدیریت کردند نه بگوید و بواسطه شخصیت شناخته شده و بزرگش توان سنگ اندازی و بی اعتبار ساختن او را نداشته باشند.

به گفته معاون آموزش و پرورش دولت اصلاحات، دانش آشتیانی تا حدود زیادی این ویژگی ها را داشت ولی او هم نتوانست به خوبی این نقش را ایفا کند. همه می دانند که بنده هیچ سمتی در 10 سال گذشته و در دوره آقای دانش در آموزش و پرورش و هیچ یک از نهادهای مرتبط با آن نداشته ام. لذا دفاعم از ایشان پس از وزارت در سایه هیچ منفعتی نیست. وزیر معرفی شده برای وزارت آموزش و پرورش هرچند انسان پاک، خوب و با اخلاقی است اما باز هم متاسفانه ژنرال نیست. توان کاهش این شکاف را ندارد. توان بازگرداندن اعتبار از دست رفته وزارتخانه را ندارد.

او گفته است: به نظر من وزارت خانه در دوره فعلی نیازمند اجماع ملی و داخلی برای تحول و جراحی است. آموزش و پرورش به فردی نیاز دارد تا با مدیریت افکار عمومی و نیز مدیریت فضای تصمیم گیران امکان تصمیمات بزرگ را در این نهاد فراهم کند. لذا ما وزیری اجماع ساز می خواهیم. وزیری که افکار عمومی و کل مردم را بتواند قانع کند که تحول در این نهاد شروع شده است. وزیری که در سمت های قبلی خودش تحول ساز بوده باشد.

حال باید منتظر ماند و دید که در این ساعت های نفس گیر جلسات رای اعتماد وزیران پیشنهادی، آیا بطحایی به عنوان وزیران مورد اعتماد نمایندگان انتخاب می شود یا آنها با عدم رای اعتماد به وی، رییس جمهوری را در تب و تاب انتخاب گزینه دیگری می اندازند.