پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- پیام‌رسان تلگرام (Telegram) یک سرویس پیام‌رسان متن‌باز چندسکویی مبتنی بر رایانش ابریاست. کاربران تلگرام می‌توانند پیام‌ها، تصاویر، ویدئوها و اسناد(همهٔ انواع پرونده‌ها پشتیبانی می‌شود) خودویرانگر و رمزنگاری‌شده تبادل کنند. تلگرام رسماً برای اندروید، ویندوز فون و آی‌اواس(ازجمله تبلت‌ها و دستگاه‌های بدون وای-فای) در دسترس است. نرم‌افزارهای کلاینت غیررسمی برای نسخهٔ وب، نسخهٔ اواس ده، نسخهٔ لینوکس و یک کلاینت دسکتاپ ویندوز از توسعه‌دهنده‌های مستقل که از رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزار تلگرام استفاده می‌کنند در دسترس هستند. کاربران نرم‌افزار امکان تبادل پیام، عکس، ویدیو و فایل تا حجم ۱٫۵ گیگابایت را دارند.

تلگرام توسط دو برادر با نام‌های پاول دورف و نیکلای دورف به بازار آمد. پاول دورف برادر کوچک نیکلای دورف است و سازمان غیرانتفاعی کارآفرینی در آلمان دارد که پشتیبان مالی پروژه است. تلگرام توسط یک سازمان غیرانتفاعی آلمانی متعلق به کارآفرین و نیکوکار روس، پاول دورف، اداره می‌شود. تلگرام نسخهٔ کامپیوتر خود را نیز ارائه کرده که این امر سهولت دسترسی برنامه‌نویسان برای کدنویسی ربات‌ها را در تلگرام افزایش داده‌است.

سازندگان تلگرام بر امنیت برنامه خود تأکید بسیاری دارند. در نوامبر سال ۲۰۱۴ یک جایزه سیصد هزار دلاری برای یافتن باگ بر روی تلگرام اعلام شد که خود نشان از اطمینان برنامه نویسان تلگرام دارد. این مسابقه در فوریه ۲۰۱۵ بدون برنده خاتمه یافت. در سال ۲۰۱۵ شرکت امنیتی غیرانتفاعی Electronic Frontier Foundation رتبه ۴ از ۷ را به بخش پیام رسان و رتبه ۷ از ۷ را به بخش secret chat این نرم‌افزار داد.

فراگیری تلگرام در ایران

بیش از ۸۰ درصد از کاربران تلگرام ایرانی هستند و آن ۲۰ درصد دیگر هم اکثراً ایرانیهای مقیم کشورهای دیگر هستند. 

آمار دیگری نشان می‌دهد که اگر تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ای گوشیهای موبایل را در نظر بگیریم، تعداد کاربران تلگرام به صورت جهانی کمتر از یک درصد تعداد کل کاربران شبکه‌های اجتماعی جهان است که این یک درصد هم تقریباً همه ایرانی هستند.

روز گذشته در حالی که وزیر ارتباطات از انتقال سرورهای تلگرام به ایران خبر داده بود مدیرعامل تلگرام اما اعلام کرد که فقط سرورهای CDN منتقل شده‌اند.

تأیید و تکذیب‌های متقابل بین طرفین دعوا تمامی ندارد. انتقال سرورهای تلگرام، هنوز هم مایه اختلاف مسوولان دولتی از یک سو و مقامات این شرکت است. در تازه‌ترین اظهارنظر، آقای محمود واعظی وزیر ارتباطات گفته است که سرورهای تلگرام به ایران منتقل شده‌اند. خبرگزاری دانشجویان ایران از قول وزیر ارتباطات نوشته است: «در نتیجه جلساتی که با مدیران تلگرام داشتیم، برخی از سرورهای این شبکه اجتماعی به کشور منتقل شده‌اند.»

هم سرور آمده هم CDN

خبرگزاری فارس هم که خبرنگارش در این مراسم حضور داشته، از نقل قول وزیر چنین روایت کرده است: «محمود واعظی در حاشیه افتتاح پارک فناوری اطلاعات و فناوری ارتباطات در کرج در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سؤال که اعلام شده تلگرام سرورهایش را به ایران آورده، در این قضیه سرور منتقل شده یا CDN گفت: هر دو درست است تا سرور وجود نداشته باشد CDN در آن نصب نمی‌شود.»

محمود واعظی در ادامه متذکر شده است: «کار بسیار بزرگی انجام شده که برای کانال‌های پر ظرفیت و کانال‌هایی که مراجعه زیادی داشته‌اند، اکنون سرور را به ایران آورده‌اند و CDNها را هم آنجا نصب کرده‌اند و کار در حال انجام است. این اقدام شروع یک کار بزرگ است و فکر می‌کنم اجازه دهیم همین سیاستی که بین ما و مدیر تلگرام توافق شده پیش برود و گام به گام در حال پیشرفت هستیم و امیدواریم ان شاءلله همان‌طور که وعده کرده‌ایم، به نتیجه برسد.» همچنین مهر از قول وزیر تأکید کرده است که این مذاکرات یک طرفه نیست. وی با تأکید بر اینکه مذاکرات با این شبکه

پیام رسان نتیجه داده است و موضوع، یکطرفه نیست و نفس انتقال و نصب این دسته از سرورها به ایران، نتیجه توافقات وزارت ارتباطات و تلگرام است.

اعلام موضع تلگرام

هنوز عرق اظهارنظر جنجالی وزیر خشک نشده بود که به مدد شبکه‌های اجتماعی، موضع شرکت تلگرام درباره این اتفاق رسانه‌ای شد. حساب کاربری رسمی شرکت تلگرام در توئیتر در پاسخ به استعلام برخی کاربران درباره اظهارنظر وزیر ایرانی ضمن استناد به نقل قولی از پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام اعلام کرد که این اخبار نادرست است. در توئیت دوروف که حساب کاربری شرکت تلگرام به آن استناد کرده بود هم آمده که هیچ سروری حاوی اطلاعات شخصی کاربران تلگرام، به ایران منتقل و نصب نشده است.

ساعتی بعد شخص پاول دوروف هم در کانال شخصی خود مطلبی منتشر کرد که نشان می‌داد وزیر ارتباطات چندان دقیق سخن نگفته است. دوروف در متن خود تصریح کرده بود که بعضی گزارش‌ها از وزیر ارتباطات ایران نقل کرده‌اند که او از انتقال سرورهای تلگرام به ایران سخن گفته است. هیچ یک از سرورهای تلگرام در ایران قرار ندارد و این اخبار احتمال در زمره اخبار نادرست است. دوروف متذکر شده است که آنچه وزیر به آن اشاره کرده، احتمالاً همان نقطه اتصال یا سرورهای CDN است که تلگرام برای ارائه خدمات بهتر از آنها در نقاط مختلف دنیا استفاده می‌کند. دوروف همچنین تأکید کرده است که این CDNها به اطلاعات سرورها و اطلاعات شخصی کاربران دسترسی ندارند و توسط بسیاری از شرکت‌های دیگر برای ارائه دسترسی سریع‌تر به کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرند.

CDN چیست؟

سی دی‌ان (CDN) مخفف عبارات انگلیسی Content Delivery Network و به معنای «شبکه توزیع یا تحویل محتوا» است. کاربر با این شبکه می‌تواند سرعت بارگذاری و نمایش وب‌سایت خود را افزایش دهد. این سرویس با ایجاد قابلیت در دسترس بودن محتوای سایت با سرعت بیشتر از نزدیک‌ترین سرور به مکان درخواست دهنده باعث می‌شود محتوا یا صفحه با سرعت بیشتری برای کاربران باز شود. در واقع

CDNها شبکه‌ای گسترده است که بخشی از اطلاعات سرورهای اصلی را در خود ذخیره می‌کنند. این‌ها را می‌توان نوعی سرورهایِ میانه مسیر به حساب آورد که به جای آنکه کاربر برای دریافت اطلاعات به سرورهای اصلی مراجعه کند، به او سرویس‌دهی کرده و سرعت دسترسی به اطلاعات را افزایش می‌دهند.

در واقع کاربر به جای آنکه زمان و ترافیک بیشتری را برای دسترسی به سرورهای اصلی صرف کند، با هدایت به این CDNها از کیفیت و سرعت بیشتری برخوردار می‌شود. به این صورت با کاهش درخواست‌ها به سرور اصلی، شاهد کم شدن بار یا Load Time روی سرور میزبانی کننده خواهیم بود. همین امر موجب افزایش سرعت دسترسی و همچنین بهبود راندمان سرور می‌شود. بازدیدکننده با توجه به موقعیت جغرافیایی، محتوا را از نزدیک‌ترین نقطه روی شبکه سی دی‌ان بارگذاری می‌کند .

تلگرام چند روز قبل رسماً اعلام کرده بود که CDNهای جدیدی برای نقاط پرترافیک خود در نظر گرفته بود. با توجه به آنکه ایرانیان از کاربران جدی تلگرام محسوب می‌شوند و حدود 40 درصد کل کاربران این پیام‌رسان را به خود اختصاص داده‌اند، به همین جهت تلگرام احساس نیاز کرده است که برای پاسخ‌دهی و عملکرد بهتر به کاربران خود این CDNها را در کشورهای خاورمیانه از جمله ایران و عربستان سعودی نصب کند.

میزِ مذاکراتِ آقای وزیر

با توجه به این نکته، به نظر می‌رسد وزیر ارتباطات در اطلاع‌رسانی در این مورد کمی خست به خرج داده است. او سهواً یا عامدانه از ارائه اطلاعات بیشتر اجتناب کرده و این اجتناب مایه بحث و حاشیه‌های بعدی را فراهم آورده است. نکته قابل توجه دیگر در سخنان وزیر ارتباطات اما اذعان وی به مذاکرات با تلگرام برای اجرایی کردن مصوبه سال گذشته شورای عالی فضای مجازی برای انتقال سرورهای پیام‌رسان‌های خارجی به داخل خاک ایران است. اینکه این مذاکرات به سرانجام مشخصی ختم خواهد شد یا نه، معلوم نیست اما نفس این مذاکرات و اینکه یک نهاد حاکمیتی برای قانونمند کردن فعالیت این پیام‌رسان خارجی در داخل کشور به مذاکره روی آورده، قابل تقدیر است.

سرور تلگرام محمود واعظی CDN