پلاسکو به کجا رسید؟

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان اینکه پلاسکو دیر تخلیه شد، تاکید کرد: در عملیات پلاسکو، توجه به جان نیروها و حفظ جان آنان مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفت.

رحمت اله حافظی در چهارمین کنفرانس جامع مدیریت بحران و HSE با بیان اینکه باید از حادثه پلاسکو درس گرفت، اظهار کرد: باید بدانیم از این حادثه به دنبال چه هستیم؟ آیا به دنبال مساله یابی هستیم یا به دنبال این هستیم که چه کنیم حادثه پلاسکو تکرار نشود؟

وی ادامه داد: مواردی از درس آموزی ساختاری از حادثه پلاسکو در مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ابلاغی اسفندماه سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است که تهیه شناسنامه ساختمان ها با اولویت ساختمان های بلندمرتبه یا ساختمان های چندکاربردی از جمله این موارد است تا شهرداری ها مانیتورینگی از وضع موجود و فعلی ساختمان ها داشته باشد.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با اشاره به اینکه مانیتورینگ نباید منحصر به مکاتبه و تذکر دادن باشد تاکید کرد: گام دوم، تهیه بانک اطلاعاتی از نقشه ساختمان ها است تا توجه ویژه ای به چگونگی استقرار تاسیسات و راهها و پله های فرار، مقاومت سازه ای ساختمان، نقاط بحران زای احتمالی ساختمان، چگونگی استقرار تجهیزات آتش نشانی داخل ساختمان، مطالعه و ارائه نقشه برای استقرار تجهیزات امدادی اعزامی به محل حادثه در زمان بحران و حتی تهیه بانک اطلاعات از ساکنین ساختمان و مشخص بودن تعداد افراد کم توان و نیازمند به کمک در زمان وقوع حادثه در ساختمان به عمل آید.

حافظی با تاکید بر اینکه درس آموزی بعدی از حادثه پلاسکو وجهه مدیریتی آن است، اظهار کرد: تیتر گزارش کمیته ملی این بود "پلاسکو دیر تخلیه شد" این یعنی مدیریت اجرائی و فرماندهی به موضوع مهمی که انسانها هستند توجه نکرده است، نیروهای مدیریت بحران و آتش نشانی نیروهای خبره و ویژه هستند، یکی از ارکان اصلی و تفکر مدیریتی فرمانده عملیات حفظ جان نیروها است که در این عملیات، توجه به جان نیروها و حفظ جان آنان مورد بی مهری و کم توجهی قرار گرفت.

حافظی ادامه داد: این موضوع یکی از اصلی ترین درس آموز های حادثه پلاسکو است. جایگزین نمودن نیروهای از دست رفته به سادگی و حتی با هزینه های چند ده میلیاردی مقدور نیست. از این رو ضمن توجه به ماموریت محوله بایستی این ماموریت ها با اولویت حفظ جان نیروها برنامه ریزی شود.

وی ادامه داد: در این میان سه سوال از حادثه مطرح می شود؛ آیا مساله چرایی آتش سوزی پلاسکو است؟ آیا سوال این است که چرا آتش خاموش نشد؟ یا اینکه چرا نیروها را از دست دادیم؟ معتقدم سوال آخر محور اصلی این درس آموز است که البته در بند اول مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی به این موضوع توجه نشده است زیرا این شورا ماموریت و وظیفه ای در قبال آن ندارد و الویت ماموریتی آنان نیست.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری ادامه داد: حال سوال این است که چه کسانی و چه دستگاه هائی در این موضوع ماموریت دارند؟ قطعا شورای شهر و مجلس شورای اسلامی از منظر قانون گذاری و قوه قضائیه نیز در امر پیشگیری از تکرار حوادث مشابه با استفاده از ظرفیت های دادستانی و مدعی العموم باید وارد این موضوع شوند.

وی با طرح این سوال که آیا پیشنهادات کاربردی کمیته ملی در راستای تیتر گزارش خود ارائه شده است؟ اعلام کرد: عده زیادی در این حادثه آسیب دیدند، ما باید چکار کنیم؟ باید توجه و ابلاغ شود و این رویه و فرهنگ شود که در آتش نشانی و مدیریت بحران به حفظ جان نیروها نیز به عنوان اصلی ترین کانون ماموریت در حین بحران توجه شود. در شورای شهر منابعی برای کمک به خانواده های آتش نشان مصوب می شود این اقدام لازم است ولی در تصمیم برای صیانت از جان نیروها نقشی ندارد.

وی با اشاره به اینکه باید مطالبه و سوال کنیم که دستگاه های مختلف اجرایی و مرتبط با موضوع برای تیتر گزارش کمیته ملی تاکنون چه اقداماتی کرده اند؟ تصریح کرد: انتظار داریم این موضوع و خواسته توسط دستگاه ها بررسی و گزارش شود. از منظر شورای شهر در یک جمله خیلی سربسته اعلام می کنم که فرآیند بر کرسی نشاندن متولیان حوزه نظارتی مدیریت شهری نمی تواند پاسخگوی ماموریت های مورد انتظار در مدیریت بحران باشد و با وضعیت موجود، ظرفیت های لازم برای این پاسخگویی قابل تامین نیست.

حافظی ادامه داد: کنترل مستمر بر کاربری ساختمان های بلندمرتبه مبتنی بر کاربری های پیش بینی شده در پروانه ساختمان و پایان کار و نظارت بر تثبیت این کاربری ها که قطعا در حفظ جان و سرمایه اقتصادی شهر و شهروندان نقش آفرین خواهد بود، ممکن است تغییر این کاربری در مقاطع کوتاه مدت افزایش درآمد برای شهروندان و حتی شهرداری ها را تامین کند ولی در بلندمدت می تواند خسارات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.

وی با بیان اینکه شهرداری ها با مصوبه اخیر شورای عالی معماری و شهرسازی مکلف هستند مانیتورینگ داخلی ساختمان ها از منظر چگونگی نوع بهره برداری و انطباق با پایان کار ساختمان را در دستور کار قرار دهند تاکید کرد: دسترسی به این اطلاعات حق و تکلیف مدیریت شهری است که البته نباید این اطلاعات در زمان رقابتهای انتخاباتی مورد سوءاستفاده قرار گیرد.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفت: در مباحث پزشکی و درمانی یکی از شعارهای سنواتی سازمان جهانی بهداشت، خود مراقبتی است. از این رو درس آموز چهارم ما این است که در نظام ساخت و ساز هم باید خودمراقبتی ساختمان ها و ساکنین و آموزش و حساسیت به موضوع ایمنی به عنوان یک الگو مطرح شود. برای مثال صدا و سیما که ساعت ها برنامه آموزش آشپزی پخش می کند، می تواند با ایجاد یک آتش سوزی ساختگی و متعاقبا با روش استاندارد و با کمک کارشناسان آتش نشانی اطفای حریق را به شهروندان آموزش دهد.

حافظی معتقد است ایمنی در شهر به عنوان یک فرهنگ عمومی بایستی در الویت رسانه ملی به ویژه صدا و سیما قرار گیرد، متاسفانه بعد ازحادثه پلاسکو این موضوع مورد تعلل قرار گرفت، این در حالی است که در زمان حادثه پلاسکو صدا و سیما میلیاردها تومان برای پخش زنده این حادثه هزینه کرد که نقشی در ارتقای ظرفیت جامعه در مبحث ایمنی نداشت.

وی از رئیس صدا و سیما خواست به عنوان یک نذر فرهنگی سازمان را به آموزش شهروندان حتی در قالب برنامه های کوتاه مدت دو دقیقه ای، قبل از برنامه های پربیننده متعهد کند.

حافظی با اشاره به تفسیر بند 14 ماده 55 در زمان حادثه پلاسکو گفت: اختلاف میان وزارت کار و شهرداری در تفسیر این قانون موجب ایجاد تنش جدی میان حاکمیت ملی و محلی شد، در حین حادثه نباید به دنبال تفسیر رفت، حادثه محل تفسیر نیست بلکه محل تصمیم است، تصمیمی که قبلا توسط قانونگذار حکم شده است. قانونگذار باید حدود و ابهامات ماده 14 را تفسیر و تعیین کند, آیا اخطار آتش نشانی صرفا در حد تذکر کتبی بوده یا اینکه می توانست نسبت به تعطیلی واحدها اقدام کند. متاسفانه تاکنون هم این حدود توسط قانونگذار تعیین نشده است.

وی تشکیل کمیته ملی برای حادثه پلاسکو را اقدام خوبی دانست و افزود: رئیس جمهور به جای اعتماد به شهرداری, شورا و وزارت کشور که احتمال می رفت در بررسی آنان، ابعاد فنی تحت تاثیر ابعاد سیاسی قرار گیرد، با استفاده از ظرفیت دانشگاه ها اساتید و خبرگان، کمیته ای تشکیل دادند، هر چند که این کمیته نقایصی نیز داشت و می توانست با حوزه های مختلف اجرایی نیز ارتباط گرفته و داده های لازم را جمع آوری کند ولی این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفت با این وجود این تدبیر بسیار با ارزش بود.

این عضو شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه معتقدم ماموریت کمیته ملی هنوز به اتمام نرسیده است, گفت: این ماموریت زمانی خاتمه می یابد که تفسیر ماده 14 اعلام و شیوه نامه یا روش تخلیه سریع ساختمان های آسیب دیده ابلاغ شود و نتایج حاصله از ماموریت و کارکرد این کمیته در قالب دستورالعمل های اجرایی توسط هیات دولت مصوب و ابلاغ شود.

وی پیشنهاد داد متناظر کمیته ملی در سطح استانها توسط استاندار تشکیل شده تا قبل از وقوع حادثه پیش بینی های لازم را انجام شود.