سفال زرین‌فام ایرانی پس از نیم قرن به خانه بازمی‌گردد

به گزارش پارس ، بهزاد اژدری رئیس خانه سفال و رئیس انجمن هنرمندان سفالگر در گفت وگو با فارس با اعلام این خبر گفت: این نمایشگاه با عنوان « بازگشت به خانه» برگزار می شود که شامل ۳۸ اثر از « تاکو کاتو» سرامیست ژاپنی و پسرش « کوبه ی» است که این آثار با تکنیک سفال زرین فام ایرانی ساخته شده و قرار است بعد از گذشت ۵۰ سال از رمزگشایی این تکنیک توسط تاکو کاتو، در ایران که خانه اصلی این نوع سفال است، به نمایش گذاشته شود.

* سفال زرین فام در انحصار چند خانواده ایرانی

اژدری درباره ماجرای سفر این هنرمند ژاپنی به ایران و رمزگشایی از تکنیک سفال زرین فام گفت: سال ۱۹۶۰ میلادی تاکو کاتو هنرمند ژاپنی به ایران می آید و درباره تکنیک سفال زرین فام ایرانی تحقیق و بررسی می کند. این تکنیک به نوع فاخر و گران قیمتی از سفال در دنیا اطلاق می شود که اوج تکنیک و زیبایی شناسی آن در ایران بوده است. این شیوه ساخت سفال از دوران حکومت مغول ها در دوره سلجوقی، ایلخانی و تیموری در انحصار چند خانواده ایرانی بود که رمز و راز دست یافتن به این نوع سفال فاخر و ارزشمند را به دیگران آموزش نمی دادند و بعدها نیز شیوه فن آوری و استحصال این نوع لعاب در هنر سفال گری گم می شود.

* رمزگشایی از سفال زرین فام

رئیس خانه سفال در ادامه توضیح داد: این هنرمند ژاپنی در سفر به ایران در سال ۱۹۶۰ با تحقیق و بررسی از تکنیک سفال زرین فام رمزگشایی می کند و قرار می شود که بعد از رسیدن به این رمز و راز نمایشگاهی از این نوع سفال در ایران برپا کند و این تکنیک ویژه را به ایرانیان نیز آموزش دهد. اما با بروز انقلاب اسلامی ایران، تاکو به کشورش بازمی گردد و در ژاپن آثاری را با استفاده از تکنیک سفال زرین فام ایرانی می سازد و در دنیا به نمایش می گذارد که به سرعت مورد توجه بسیاری از سرامیست ها و هنرمندان جهان قرار می گیرد.

اژدری همچنین به علاقه مندی این هنرمند ژاپنی برای برگزاری نمایشگاه در ایران اشاره کرد و گفت: آقای تاکو کاتو علاقه داشتند در ایران نمایشگاهی از آثارش را برگزار کند اما سال ۲۰۰۴ درگذشت و حالا پسر این هنرمند مجموعه ای از آثار پدرش را به همراه تعدادی از آثار خود به ایران می آورد تا در کنار آثار هنرمندان ایرانی این تکنیک سفال زرین فام را به نمایش بگذارد.

* ژاپنی ها سفال زرین فام را به موزه ایران باستان می آورند

اژدری با بیان این که در برگزاری این نمایشگاه انجمن هنرمندان سفالگر، موزه ایران باستان، سفارت ژاپن، بنیاد ژاپن، وزارت امور خارجه و… همکاری دارند گفت: این نمایشگاه شامل ۳۰ اثر از آثار « کوبه ی کاتو» و ۸ اثر از پدرش « تاکو کاتو» است که ۱۳ تیرماه در کنار آثاری از ۱۰ هنرمند زرین فام ساز ایرانی در نمایشگاه موزه ایران باستان به نمایش درمی آید و به مدت ۲۰ روز ادامه خواهد داشت.

وی افزود: در این سفر و برای حضور در نمایشگاه، هیئتی ۳۰ نفره از هنرمندان سرامیست ژاپنی نیز به ایران سفر خواهند کرد.

وی همچنین از سخنرانی ها، برپایی ورک شاپ و میزگردهای تخصصی در حاشیه برگزاری این نمایشگاه خبر داد و گفت: این برنامه های جنبی روزهای ۱۴ و ۱۵ تیرماه در موزه ایران باستان و احتمالاً خانه هنرمندان ایران برگزار خواهد شد.

همچنین کاتالوگ نفیسی از آثار نمایشگاه منتشر خواهد شد و همزمان با نمایشگاه، رسانه های ژاپنی آن را پوشش خبری خواهند داد.

اژدری در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا این تکنیک همچنان فاخر و کمیاب است گفت: هنوز هم تعداد هنرمندان معدودی در دنیا توانایی ساخت و عمل آوری سفال با این تکنیک را دارند.

* دست نوشته ای که راز سفال زرین فام را فاش کرد

رئیس انجمن هنرمندان سفالگر درباره چگونگی رمزگشایی از این تکنیک توضیح داد: قدیمی ترین نوشته ای که درباره این تکنیک موجود است مربوط به ابوالقاسم کاشانی است که کاتب دربار مغول بوده است و برادرش زرین فام ساز بوده است. او در نوشته اش توضیح مختصری درباره این تکنیک داده که معتبرترین دست نوشته درباره سفال زرین فام است و پژوهشگران با استناد به این نوشته و تحقیق و پژوهش روی سفال زرین فام توانسته اند این موضوع را رمزگشایی کنند.

*آموزش همگانی ساخت سفال زرین فام ایرانی

او درباره هنرمندانی که در ایران توانایی ساخت این تکنیک را دارند گفت: در ایران به صورت جسته گریخته این تکنیک استفاده می شد و تقریباً سه نفر مدعی انجام این تکنیک بودند که در مجموع تعداد این هنرمندان که توانایی استحصال سفال زرین فام ناب را با کمترین درصد خطا داشته باشند، انگشت شمار بوده است اما امروز با توجه به آموزش هایی که در این زمینه صورت می گیرد از جمله کلاس های آموزشی انجمن هنرمندان سفالگر در زمینه سفال زرین فام، تعداد این هنرمندان افزایش یافته است.

این هنرمند سرامیست در بخش دیگری از سخنانش در تعریف دقیق این نوع تکنیک و شیوه عمل آوری آن توضیح داد: به همه لعاب هایی که بعد از پخت دارای جلای فلزی می شوند و اصطلاحاً فلزنما می شوند، « لاستر» گفته می شود که ناب ترین شیوه اعمال آن همان روش قدما در ایران است که شیوه بسیار دشوار اما ویژه ای است.

اژدری همچنین به کتاب « سحر کویر» اثر تاکو کاتو درباره سفال زرین فام ایرانی اشاره کرد و گفت: این کتاب به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.

او در خاتمه گفت: آثار این دو هنرمند ژاپنی که در ایران به نمایش درخواهد آمد، شامل آثاری است که با استفاده از تکنیک قدیمی ساخت و عمل آوری سفال زرین فام ساخته شده است.