ریشه‌های واکسیناسیون در طب سنتی و بومی ایران

 آرمان زرگران درباره واکسیناسیون در طب سنتی اظهار داشت: طب سنتی ایران یا طب ایرانی یکی از قدیمی‌ترین و ریشه دارترین انواع طب در طول تاریخ بوده که قدمت آن به بیش از 7000 سال می‌رسد.

به گفته این مدل طبی در دوران اسلامی به همت پزشکان عمدتاً ایرانی و در فضای فکری اسلام که حامی رشد دانش بوده است به چنان جایگاهی دست می‌یابد که تا قرن 17 میلادی به عنوان طب مرجع و مرسوم در اروپا، افریقا و غرب و مرکز آسیا مطرح بوده و کتب پزشکان ایرانی مانند قانون ابن سینا و الملکی علی ابن عباس مجوسی اهوازی از جمله مهم‌ترین کتب مرجع پزشکی در دنیا به شمار می‌رفته‌اند.

مدیر کمیته داروسازی سنتی انجمن علمی طب سنتی ایران ادامه داد: این مدل از طب؛ در کنار علم تجربی از یک مدل توانمند فلسفی نیز بهره می‌برده است, از سوی دیگر با جایگزینی سریع طب نوین در شرایطی که در عصر قاجار دانش و منجمله پزشکی در سرزمین ایران وضعیت خوبی نداشته و مشکلات بهداشتی و اپیدمی‌های وحشتناک جان مردم را تهدید می‌کرده‌اند، بسیاری از داشته‌های طب سنتی ایران به محاق فراموشی سپرده شد و یا در دل طب بومی محفوظ ماند و از صحنه طب رسمی کشور رخت بر بست.

زرگرران اضافه کرد: درحالیکه طب ایرانی با قدمت بالای خود که فرصت ارزشمندی برای تکامل آن پدید آورده بود و نیز غنای محتوای خود هنوز در بسیاری موارد توان جوابگویی به نیازهای درمانی جامعه را در دل خود دارد, امروز نیز با شناخت صحیح این نیاز و باز گشت به احیای طب سنتی ایران از مسیر صحیح و علمی، فرصت دست یافتن به این محتوی ارزشمند طبی فراهم شده است.

وی بیان داشت: این مهم زیر نظر متخصصین طب و داروسازی سنتی در دانشکده‌های طب سنتی و گروه‌های مربوطه در دانشگاه‌های بزرگ کشور در حال انجام است, اما در این میان، با توجه به اقبال روزافزون مردم به طب سنتی، انحرافاتی نیز در بدنه غیر دانشگاهی طب سنتی به چشم می‌خورد که از سویی سلامت مردم را به مخاطره می‌اندازد و از سوی دیگر چهره طب سنتی و از آن بدتر با دستمایه قراردادن اعتقادات مذهبی مردم تحت عنوان طب اسلامی، دین مقدس اسلام و اعتقادات صاف و پاک مردم را خدشه دار می‌کند, یکی از این موارد، موضوع نهی مردم از واکسیناسیون است.

مدیر کمیته داروسازی سنتی انجمن علمی طب سنتی ایران اضافه کرد: علی رغم آنکه از دوران قتل عام بیماری‌هایی که امروز به مدد واکسیناسیون از جامعه رخت بربسته‌اند و دیگری خبری از کشتار آن ها در میان مردم دیده نمی‌شود کمتر از صد سال می گذرد، اما خبرهایی در اشاعه مقاومت در برابر واکسیناسیون تحت لوای طب سنتی و اسلامی به گوش می رسد که نیاز به بررسی عمیق دارد.

زرگران خاطرنشان کرد: در درجه نخست بررسی این موضوع از فحوای طب سنتی است, آیا واکسیناسیون یک روش غربی است یا ریشه در درمان‌های سنتی ایرانی دارد, گزارشات تاریخی نشان می‌دهد بر عکس تصورات موجود در ارائه روش واکسیناسیون برای آبله توسط دکتر ادوارد جنر برای نحستین بار تاریخ، روش آبله کوبی به مدل بومی و سنتی در برخی قسمت‌های ایران مانند سیستان و بلوچستان پیش از کشف ادوارد جنر! به صورت بومی و سنتی انجام می‌شده و در برهه های کشتار آبله در ایران این قسمت‌ها از آسیب مصون می‌مانده‌اند, لذا ریشه واکسیناسیون در طب بومی ایران قابل شناسایی است و استفاده از میکروب ضعیف شده در ایجاد مصونیت مقابل بیماری ریشه در طب بومی ایران دارد, گرچه با پیشرفت علم روش‌های تهیه این واکسن‌ها نیز پیشرفت کرده و بسیاری عوارض گذشته آن به مدد دانش روز برطرف شده است.

وی یادآور شد: موضو ع دوم، خافظه تاریخی فراموشکار ما است, هنوز از زمان ماجرای اشک ریختن میرزا تقی خان امیرکبیر بر فرزندان آبله گرفته مردم به دلیل لجاجت در مقابله با آبله کوبی و مسئول دانستن خود در قبال جهل مردم مدت زیادی نگذشته است, هنوز خاطره قتل عام بیماری‌هایی نظیر آبله در حافظه پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها زنده است و هنوز اطفالی که به دلیل عدم تلقیح واکسن فلج اطفال در روزگار گذشته، از معلولیت در این دوران رنج می‌برند در میان ما زندگی می‌کنند, اما آن همه رنج و سختی برای مبارزه با جهالت مردم و استفاده از روش‌های مصون سازی در مقابل این بیماری‌های ویرانگر که نتیجه آن حفظ جان فرزندانمان و از عوامل مهم افزایش چشمگیر جمعیت طی قرن گذشته بوده است با ترویج عقایدی که نه استدلال طب سنتی را بر می‌تابد و نه ریشه اسلامی دارد به نام این دو عبارت در حال نابودی است.

مدیر کمیته داروسازی سنتی انجمن علمی طب سنتی ایران اضافه کرد: در کنار این موارد توجه به این موضوع نیز حائز اهمیت است که واکسیناسیون روشی است که در همه کشورها انجام می‌شود و مختص ضربه زدن به ما ابداع نشده است, این روش در کشورهای توسعه یافته و سازندگان اصلی واکسن‌ها نیز استفاده می‌شود, ایران نیز خود همواره از تولیدکنندگان مهم واکسن بوده که روزآمد کردن روش‌های واکسن سازی در کشور و تولید انواع آن در داخل ما را از وابستگی واردات به برخی از انواع واکسن‌های وارداتی نیز می‌رهاند.

زرگران عنوان کرد: لذا در پایان با توجه به اینکه فلسفه تلقیح واکسن یک ایده ریشه‌دار در طب بومی ایرانی است و ربطی به توطئه غرب نداشته و از سوی دیگر همین واکسیناسیون بوده که جلوی کشتار و معلولیت ناشی از بیماری‌هایی نظیر آبله و فلج اطفال را گرفته که شواهد زنده تاریخی آن هنوز در میان ما زندگی می‌کنند؛ مقاومت در برابر واکسیناسیون نه تنها ربطی به اسلام و طب سنتی نداشته بلکه خود اقدامی برعلیه هر دو آن‌ها به شمار می‌رود.

وی تصریح کرد: با کم رنگ شدن واکسیناسیون و بازگشت بیماری‌های مهلک و مرگ فرزندانمان چه جوابی برای داغدارانی خواهیم داشت که به اعتماد به حرف ما در نفی واکسیانسیون از واکسن زدن به فرزندان خود کوتاهی کرده و موجبات مرگ آن‌ها را فراهم کرده است؟ آیا با این کار اعتماد او را به اسلام و طب سنتی از بین نخواهیم برد؟