«کامیک کان» دبی؛ تلاش جهان عرب برای آمریکایی شدن

چند سالی هست که اماراتی ها در تلاشند تا مروارید صحرا و قطب گردشگری آسیای غربی لقب گیرند. هدفی که به خاطرش هر کاری کرده اند. تاسیس یکی از مهم ترین خطوط هوایی جهان برای این که با خودش مسافران را به دبی ببرد، احداث هتل های چند ستاره و ایجاد یک محیط تفریحی که برای هر فرد و سلیقه ای می تواند جذابیت های خاص خودش را داشته باشد. کشوری که در زمینه تاریخ و موزه های آثار باستانی ممکن است حرفی برای گفتن نداشته باشد با ساخت یکی از عجیب ترین مساجد جهان در کنار بلند ترین برج جهان و تعدادی دیگر از «ترین های» دنیای امروز سعی به جذب گردشگر می کند. اما همه این ها را که کنار بگذاریم، اماراتی ها، به دلایل متعدد وابسته اقتصادی آمریکا و اروپا به شمار می روند. غربی ها برای بسیاری از کشورهای عربی از جمله امارات یک اقتصاد مینیاتوری به وجود آورده اند که از شیر مرغ تا جان آدمیزادش وارداتی است و درصد بسیار ناچیز و محدودی به تولید خود کشور وابسته است.اوضاع وقتی وحشتناک می شود که می بینیم اماراتی ها نه فقط اجناس و کالاها که حتی درصدد واردات فرهنگ هم از آن سوی مرزهایشان هستند.

از سال 2004 امارات تصمیم گرفت یک جشنواره بین المللی فیلم داشته باشد. جشنواره ای فانتزی در کشوری که سینمای بومی قابل توجهی ندارد و با رایزنی هایی که انجام می شود هر ساله چند فیلم از اقصی نقاط دنیا و حدود 5 فیلم از مهم ترین آثار فصل جوایز همان سال به دبی می آیند تا حضور سوپر استارهای آمریکایی جذاب ترین بخش این فستیوال شود. اوج افتخار برگزار کنندگان هم تعداد نامزدی ها و جوایز گولدن گلوب و اسکاری است که فیلم های آمریکایی حاضر در این جشنواره به خودشان اختصاص می دهند. به عنوان مثال در دوره اخیر که دسامبر گذشته برگزار شد فیلم هایی مثل «لا لا لند»، «منچستر بای د سی»، «جکی» و «حیوانات شب زی» روی پرده رفتند. اگر به سایت رسمی فستیوال فیلم دبی مراجعه کنید می بینید که برگزار کنندگان دوره اخیر را به خاطر 30 نامزدی فیلم های مذکور در مراسم اسکار موفق ترین دوره جشنواره خودشان می دانند. نکته مثبت اما در مورد این جشنواره، سرمایه گذاری جالب توجهی است که روی سینمای جهان عرب انجام می شود به طوری که سال گذشته 70 فیلم کوتاه، بلند و مستند جهان عرب را اکران کرده. همین طور کارگاه های فیلمسازی و حضور چیزی حدود 4000 نفر از اصحاب رسانه و نیروهای متخصص سینما (از قبیل کارگردان ها، تهیه کنندگان و...) در حاشیه جشنواره دبی، بعد رسانه ای قابل توجهی به آن می بخشد. چیزی که ممکن است در طولانی مدت باعث پیشرفت سینمای عرب در زمینه تکنیک شود.

فارغ از این جشنواره اما، اماراتی ها به دنبال برگزاری رویداد های فرهنگی دیگری هم رفته اند. مراسماتی که البته چیزی از فرهنگ بومی و اسلامی آنها را در خود ندارد و به طور کامل و از «الف تا ی» توسط فرهنگ دیگری دیکته شده است. نمونه ای از این تلاش های فرهنگی، «کامیک کان خاورمیانه» است. همان طور که می دانید در جهان کنفرانس ها و نمایشگاه های سه روزه ای تحت عنوان کامیک کان برگزار می شود که در آن بزرگ ترین شرکت های تولید کتاب های مصور، استودیو های فیلمسازی و بازی سازی در کنار مردم و مخاطبان از محصولات جدیدشان رونمایی می کنند و خبر از پروژه های آتی شان می دهند.

حضور ستاره های سینما و تلویزیون و جذابیت هایی که برای مخاطبان در طول این سه روز ایجاد می شود می تواند مخاطبین زیادی را با خود همراه کند و مخاطب زیاد به معنای درآمد بیشتر است. به عنوان مثال در نمونه آمریکایی اش برگزاری کامیک کان هر ساله سود اقتصادی کلانی را به منطقه سن دیگو می رساند به طوری که تاثیر این مراسم در سال 2011 روی اقتصاد سن دیگو تا 180 میلیون دلار ارزیابی شده است. به طور میانگین هم اقتصاد سن دیگو هر ساله تا 162.8 میلیون دلار از برگزاری کامیک کان منفعت می یابد.

حالا شش سال است که اماراتی ها هم تصمیم گرفته اند تا در منطقه کامیک کان برگزار کنند. این مراسم با حمایت گسترده بسیاری از شرکت های اروپایی و آمریکایی در کنار چند برند منطقه ای در مرکز تجارت جهانی دبی برگزار می شود. ادعا می شود در سال جاری بیش از 60 هزار نفر مخاطب مراسم سه روزه اماراتی ها بوده اند. حضور چهره هایی چون آنتونی مک کی (بازیگر نقش «فالکون» در مجموعه «انتقام جویان»)، کوین اسمیت (کارگردان فانتزی سار آمریکایی که سال گذشته دو قسمت از سریال های «فلش» و «سوپر گرل» را کارگردانی کرده بود)، لیام کانینگهام (بازیگر نقش داوس در مجموعه «بازی تاج و تخت»)، جاش مک درمیت (بازیگر نقش دکتر ایوگن در سریال «مرده متحرک») و... و همین طور برگزاری بزرگداشت 50 سالگی مجموعه «پیشتازان فضا» در مراسم امسال به عقیده برگزار کنندگان یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخ کامیک کان خاورمیانه بوده است.

بخش قابل توجه و سنتی هر کامیک کانی، حضور مخاطبین با لباس کاراکترهای ابرقهرمان مورد علاقه شان است. در دنیا خیلی از مردم با لباس ابرقهرمانانی چون بتمن، سوپرمن، واندروومن، کاپیتان آمریکا و یا حتی ضد قهرمان هایی نظیر هارلی کویین، جوکر و دوچهره پا به کنفرانس می گذارند. در روز پایانی به بهترین لباس جوایزی هم اهدا می شود. اما نکته ای که توجه رسانه های خارجی را در کامیک کان دبی جلب کرده دقیقا همین بخش است. خیلی از ابرقهرمان های زن، لباس هایی دارند که با پوشش اسلامی در تضاد کامل است. به همین جهت خیلی از زنانی که در دبی به کامیک کان می روند نمی توانند لباس ابرقهرمان مورد علاقه شان را بپوشند. تعدادی از آنها که قواعد عرف کشور اسلامی را رعایت نکردند، با اعتراض برخی مردم مواجه شده اند و عده ای هم تصمیم گرفته اند تا فرهنگ ها را در هم مخلوط کنند و لباس ها را به سلیقه خودشان اسلامی کنند.

اما استودیوهای کامیک جهان به فکر این مشکل هم بوده اند. شرکت مارول ابرقهرمان زن مسلمانی به نام «کامله خان» را اخیرا معرفی کرده که توانسته ارتباط خوبی با مخاطبان مسلمان خودش برقرار کند. همچنین برخی شرکت ها هم به صورت ویژه برای این رویداد به طراحی لباس زنانه مشغول شده اند. نکته تاسف بر انگیز این است که این حجم از توجه به هیچ کدام از اساطیر بومی و ملی کشورهای اسلامی نشده و در بسیاری از مناطق سرزمین های اسلامی، محبوب ترین شخصیت اسطوره ای هر کودکی بتمن یا مرد عنکبوتی است. ابرقهرمان هایی که اگر در تضاد کامل با فرهنگ ما نباشند، قطعا کمکی به متبلور شدن احساسات ملی و میهنی هم در کودکان ما نمی کنند و چه بسا حتی باعث ایجاد علاقه به فرهنگی دیگر شوند. اوضاع در کشور ما هم چندان چنگی به دل نمی زند. شاید در گندم خود کفا شده باشیم یا امسال در بنزین خود کفا شویم اما حوزه آموزش کودکان و نوجوانانمان، قهرمان سازی و ایجاد روحیه و فرهنگ ایرانی اسلامی در آنها را به «بن تن» ها و «بتمن» ها سپرده ایم.