دست دولت به سوی مردم یا دست در جیب مردم؟

"...صدقه گرفتن افتخار نیست صدقه دادن افتخار است؛ ما اگر زندگی مردم را خوب کنیم مردم با افتخار مالیات به دولت می دهند،  نیاز ندارند دست به سوی دولت دراز کنند، من می خواهم کاری کنم دولت به سوی مردم دست دراز کند..." این جملات بخشی از صحبتهای رئیس جمهور در خرداد 92 در گفت‌وگوی ویژه خبری صدا و سیما بود.
 
این بخش از صحبت های رئیس جمهور در خصوص هدفمندی یارانه ها و واریز یارانه نقدی به حساب مردم بود. یارانه نقدی 45500 تومانی که در طول فعالیت دولت یازدهم ثابت ماند اما درآمدهای دولت از بخش هدفمندی یارانه ها و افزایش تعرفه های مصرفی برق، گاز، آب و بنزین بیشتر شد.
 
* سه بار افزایش بهای برق
 
در طول فعالیت دولت یازدهم تا امروز، سه بار تعرفه مصرف برق افزایش یافته است. یک بار در اسفند سال 92 افزایش 24 درصدی تعرفه مصرفی برق خانگی تصویب و از ابتدای سال 93 اجرایی شد. بار دیگر در اسفند سال 93 افزایش 10 درصدی تعرفه برق خانگی از ابتدای اسفند 93 اجرا و در قبوض منتشر شده در سال 94 اعمال شد. سومین مرحله افزایش تعرفه های برق نیز با افزایش 10 درصدی تمامی پله های مصرف برق در قبوض، از ابتدای مهرماه 95 اجرایی شد.
 
با وجود فاصله بین قیمت تمام شده تولید برق با قیمت تکلیفی فروش آن، افزایش درآمدهای دولت از قبوض برق با سه مرحله افزایش تعرفه ها، به کاهش یارانه دولتی در این بخش منجر شده است.
 
* دو بار افزایش بهای گاز
 
در طول فعالیت دولت یازدهم تا امروز، تعرفه مصرف گاز دو مرتبه افزایش یافته است. یک بار در فروردین ماه سال 93 شاهد افزایش 20 درصدی تعرفه های مصرف گاز در بخش خانگی بودیم و بار دیگر در خردادماه سال 94 شاهد افزایش 15 درصدی تعرفه های گاز در بخش خانگی بودیم.
 
در مهرماه سال 95 نیز مصوبه ای در قالب "آیین نامه اجرایی تبصره 14 قانون بودجه سال 95" صادر شد که طبق آن مصرف گاز در فصول گرم سال با نرخ ثابت 150 تومان محاسبه شود که این مصوبه موجب افزایش گازبهای مصرفی افراد کم درآمد و کم مصرف و کاهش گازبهای افراد پرمصرف می شد که برای یک دوره در مهرماه و آبان ماه 95 این مصوبه به اجرا رسید اما از ابتدای سال 96 ملغی شد.
 
«حمیدرضا عراقی» مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در تشریح چرایی صدور چنین مصوبه ای گفت: "طبق تبصره 14 قانون بودجه سال 95 محاسبه قیمت پلکانی در 8 ماهه گرم سال به محاسبه ثابت بهای گاز به میزان 150 تومان در هر مترمکعب تبدیل شد که این هم برای تأمین پول یارانه نقدی بوده چرا که شرکت ملی گاز ایران سالانه موظف به دادن 8 هزار میلیارد تومان پول برای تأمین یارانه نقدی است."
 
* دو بار افزایش بهای آب و یک بار افزایش عوارض قبوض آب
 
قیمت آب یکبار از ابتدای سال 93 با افزایش 20 درصدی همراه شد و باز دیگر از مهرماه 94 افزایش 10 تا 30 درصدی در پله های مختلف مصرفی داشت. در آبان 94 نیز به یکباره در قبوض آب صادر شده 3 پارامتر جدید به بخش عوارض اضافه شد.
 
* دو بار افزایش بهای بنزین و گازوئیل
 
اردیبهشت ماه سال 93 بنزین آزاد با رشد 43 درصدی به 1000 تومان در هر لیتر و بنزین سهمیه‌ای با رشد 75 درصدی به 700 تومان در هر لیتر رسید. نرخ گازوئیل سهمیه‌ای هم با 100 تومان افزایش از 150 تومان به‌ازای هر لیتر به 250 تومان و قیمت گازوئیل آزاد نیز با 150 تومان افزیش از 350 تومان برای هر لیتر به 500 تومان رسید. نرخ سوخت بار دیگر در خرداد ماه 94 افزایش یافت و گازوئیل سهمیه ای به نرخ 300 تومان در هر لیتر و گازئیل ازاد به نرخ 600 تومان در هر لیتر رسید. نرخ بنزین نیز با حذف نرخ های سهمیه ای، با رقم 1000 تومان تک نرخی شد.
 
علاوه بر این حامل های اصلی انرژی، بهای مصرفی دیگر حامل های انرژی نیز همچون گاز مایع، نفت سفید و ... در طول دولت یازدهم با افزایش چندباره همراه بود. این در حالی است که میزان یارانه نقدی در همان مقدار پایانی دولت دهم باقی مانده و دولت به اذعان کارشناسان، از محل افزایش درآمدهای ناشی از افزایش تعرفه های مصرفی حامل های انرژی، کمک چندانی به بخش تولید نکرده است.