راز‌ محبوبیت فیلم‌های پوران درخشنده

طرح مساله درخشنده در فیلمی به نام «زیر سقف دودی» به تصویر کشیده شده است؛ اثری پربازیگر و با حضور چهره‌های نام آشنایی چون فرهاد اصلانی، مریلا زارعی، بهنوش طباطبایی، شهرام حقیقت‌دوست، حسام نواب‌صفوی، هادی مرزبان و آزیتا حاجیان.

این فیلم گرچه با واکنش‌های مختلفی در زمان نمایش در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر روبه‌رو شد، اما توانست در شش رشته بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین چهره‌پردازی، بهترین صدابرداری و بهترین صداگذاری نامزد دریافت جایزه شود و در نهایت و در شب اختتامیه، دو سیمرغ دشت کند؛ ایمان امیدواری، سیمرغ بهترین چهره‌پردازی را به دست آورد و مریلا زارعی هم برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن شد.

با پوران درخشنده، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان زیر سقف دودی، یکی از فیلم‌های پرافتخار دوره اخیر جشنواره فیلم فجر کمی پیش از آغاز این رویداد، گفت‌وگوی کوتاهی کردیم که ماحصل آن را می‌خوانید.

جمع کردن یک کار پربازیگر آن هم در یک مقطع زمانی کوتاه، کار سختی است که شما موفق به انجام آن شدید. چطور زیر سقف دودی را با این حجم از چهره و لوکیشن به سامان رساندید؟

از قبل طراحی و برنامه‌ریزی کرده بودیم. وقتی قرار است حرکتی انجام شود و فیلمی ساخته شود، باید پاشنه را ورکشید و راه افتاد.

مدیریت یک زن به عنوان کارگردان، آن هم در محیطی عموما مردانه، حتما حاوی پیام‌هایی درباره قدرت مدیریت زنان هم است.

حتما. این کار به نوعی کارآفرینی است، چون شما حدود 50 نفر را در موقعیت کاری قرار می‌دهید، آن هم کار فرهنگی.

به نظر می‌رسد سینما برای شما بیشتر یک وسیله است و هدف و مقصود و منظورتان چیز دیگری است.

طبیعتا همین‌طور است. پروین اعتصامی می‌گوید: قطره‌ای کز جویباری می‌رود/ از پی انجام کاری می‌رود. هرکسی در زندگی برای خودش هدفی را ترسیم می‌کند و تلاش‌هایش برای رسیدن به آن است. برای من هم همین‌طور است و دغدغه آدم‌های فراموش شده، رنج‌های بشری و چیزهای دیگری را دارم که خیلی وقت‌ها دیده نمی‌شود. دوست دارم این موضوعات را در فیلم‌هایم نشان دهم.

بیشتر فیلم‌های شما هم در جشنواره فیلم فجر و هم در اکران عمومی با استقبال مردم روبه‌رو شده است. در این محبوبیت مردمی رازی هست؟

فکر می‌کنم راز آن خود مردم هستند، چون آنها هستند که مرا در مسیری قرار می‌دهند که بتوانم از آنجا با خودشان حرف بزنم. این مردم هستند که سفارش اصلی فیلم‌ها را می دهند. به همین دلیل فکر می‌کنم مردم در فیلم‌های من، بیشتر خودشان را می‌بینند، چون از زبان آنهاست.

جشنواره امسال فیلم فجر و رقبایتان را چطور دیدید؟

امیدوارم هرچه هست در جهت درستی باشد و بتواند تاثیرات خوبی بر سینمای ایران بگذارد و در کنار سرگرمی، حرف و پیامی هم برای مردم داشته باشد.

در این چند سال، جوانان فیلمساز خوب درخشیده‌اند و فیلم‌های خوبی ساخته‌اند که هم در جشنواره فیلم فجر موفق بود و هم در اکران. به عنوان یک کارگردان پیشکسوت، نظرتان درباره موفقیت نسل جوان چیست؟

خیلی خوب است. اگر به جوان‌ها فرصت داده شود، اتفاقات خوبی در فیلمسازی خواهد افتاد، البته به شرطی که جوان‌ها فکر نکنند با یکی دو کار موفق، همه چیز تمام است و به قله رسیده‌اند. آنها باید به تلاش و پویایی خود ادامه دهند و به هرکار به عنوان یک تجربه نگاه کنند. آنها باید بدانند هیچ کاری شبیه هم نیست و برای رسیدن به آنچه دنبالش هستند، باید خیلی وقت بگذارند. جوان‌ها باید خیلی بدانند و خیلی بخوانند. به هر حال، آینده ما همین جوان‌ها هستند.

چرا برخی فیلمسازان بزرگ و قدیمی ما این سال‌ها حال و روز خوبی در فیلمسازی ندارند و فیلم هایشان با اقبال مواجه نمی‌شود؟

این مساله به شرایطی بستگی دارد که برای آدم‌ها به وجود می‌آید. برخی هنوز با همه سختی‌ها، افت و خیزشان را دارند و هدف‌های قوی‌تری در ذهن دارند. بعضی‌ها هم ممکن است در مقابل این افت و خیزها، زود بشکنند. طبیعی است که این اتفاق می‌افتد. من فکر می‌کنم در هر جایی باید انرژی مثبت وجود داشته باشد که آدم‌ها بتوانند خودشان را نشان دهند.

همکاری با آقای فرهاد اصلانی و مریلا زارعی که نقش‌های اصلی زیرسقف دودی را بازی می‌کنند، چطور بود؟

تجربه خوبی بود. من قبلا با خانم زارعی در «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» کار کرده بودم؛ او یک بازیگر خوب به معنای واقعی کلمه است. با آقای اصلانی هم برای اولین بار همکاری می‌کردم؛ او بازیگر بسیار دغدغه‌مند، خلاق و ارزشمندی است. من برای این دو بازیگر و دیگر کسانی که می‌خواهند به مردم عشق را هدیه دهند، احترام و ارزش زیادی قائل هستم.

امسال جشنواره فیلم فجر همزمان با تهران در شهرستان‌ها هم برگزار شد و در برخی نقاط کشور هنوز ادامه دارد. برخی تهیه‌کننده‌ها و سازندگان فیلم‌ها اعتقاد دارند، نمایش فیلم در شهرستان‌ها به اکران عمومی آنها لطمه می‌زند و دیگر مخاطبان شهرستانی در آن زمان به دیدن فیلم‌ها نمی‌روند. شما هم این نظر را دارید؟

نه، من چنین نظری ندارم. اتفاقا فکر می‌کنم این برگزاری همزمان باعث بیشتر دیده شدن فیلم‌ها و تبلیغ آثار می‌شود و مردم را ترغیب می‌کند که زمان اکران عمومی هم به دیدن فیلم‌ها بروند، البته به شرطی که نمایش فیلم‌ها در زمان جشنواره به اندازه معقول باشد، اما این که شهرستان‌ها هم در جشنواره فیلم فجر به عنوان رویداد بزرگ فرهنگی سهیم شوند، اتفاق مثبت و مهم و ارزشمندی است.

همراهی با اجتماع

پوران درخشنده از فیلم اولش تا امروز همواره همراهِ اجتماع حرکت و مسائل و مشکلات طیف‌های مختلف مردم را مطرح کرده است. او زمانی که سینمای حرفه‌ای، اعتنایی به وضعیت و دشواری کودکان و نوجوانان معلول نداشت، فیلم‌هایی به نام‌های رابطه و پرنده کوچک خوشبختی را ساخت که ضمن برخورداری از وجوه دراماتیک، داستان‌گو و سرگرم‌کننده، بخوبی درباره قشری مهجور از جامعه در سینما طرح مساله کرد. وقتی شیوع ایدز، التهابی در اجتماع به وجود آورد، درخشنده دست به کار شد و در قالب فیلم شمعی در باد به این مساله پرداخت. این کارگردان در رویای خیس هم به رابطه‌ها و عشق‌های دوران نوجوانی و آغاز جوانی می‌پردازد. درخشنده در هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند هم سراغ موضوع سوءاستفاده از کودکان می‌رود و تاثیرات مخرب و ویرانگر آن در بزرگسالی و چه بسا تا پایان زندگی را در قالب ملودرامی تاثیرگذار و هشداردهنده به تصویر می‌کشد.