دعای امام سجاد (ع) در طلب عفو و رحمت از پروردگار

سی‌ونهمین دعا ازصحیفه سجادیه، در 14 فراز با پرداختن به موضوع طلب عفو و رحمت الهی تنظیم شده است.

در این گزارش می خوانیم که:

آموزه‌های دعا

* از خدا بخواهیم شهوت ما را از هر چیز حرام باز دارد.

* اگر کسی علیه ما به کاری دست زد یا آبروی ما را ریخت یا ستمی بر ما روا داشت، از خدا بخواهیم او را بیامرزد.

* گذشت از دیگران، مایه تقرب(نزدیکی) انسان به خدا است.

* از خدا بخواهیم در عوض گذشت ما از دیگران، او نیز از ما درگذرد.

* اگر به کسی ستم کرده‌ایم، از خدا بخواهیم رضایت او را فراهم کند و حقش را تمام و کمال بدهد.

* خدا نَفْس آدمی را برای این خلق نکرد که با آن از شری دوری جوید یا خیری به دست آورد، بلکه آن را آفرید تا قدرتش را در آفریدن مانند آن نمودار سازد و دلیلی بر خلقت همانندش باشد.

* یاد خدا والاتر است از هر یادی است.

وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ فِی طَلَبِ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ:

و از دعا‎‌های امام سجاد(ع) در طلب عفو و رحمت الهی:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اکْسِرْ شَهْوَتِی عَنْ کُلِّ مَحْرَمٍ، وَ ازْوِ حِرْصِی عَنْ کُلِّ مَأْثَمٍ، وَ امْنَعْنِی عَنْ أَذَى کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ، وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ. 

بار الها بر محمد و آلش درود فرست، و شهوتم را از هر حرامی درهم شکن، و میل شدید مرا از هر معصیتی بگردان، و مرا از آزار کردن هر مؤمن و مؤمنه و مسلم و مسلمه‌ای بازدار.

اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ نَالَ مِنِّی مَا حَظَرْتَ عَلَیْهِ، وَ انْتَهَکَ مِنِّی مَا حَجَزْتَ عَلَیْهِ، فَمَضَى بِظُلَامَتِی مَیِّتاً، أَوْ حَصَلَتْ لِی قِبَلَهُ حَیّاً فَاغْفِرْ لَهُ مَا أَلَمَّ بِهِ مِنِّی، وَ اعْفُ لَهُ عَمَّا أَدْبَرَ بِهِ عَنِّی، وَ لَا تَقِفْهُ عَلَى مَا ارْتَکَبَ فِیَّ، وَ لَا تَکْشِفْهُ عَمَّا اکْتَسَبَ بِی، وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ، وَ تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَیْهِمْ أَزْکَى صَدَقَاتِ الْمُتَصَدِّقِینَ، وَ أَعْلَى صِلَاتِ الْمُتَقَرِّبِینَ

الهی هر بنده‌ای که درباره من مرتکب کاری شده که بر او حرام کرده‌ای، یا آبروی مرا که به حفظ آن فرمانش دادی ریخته باشد، پس زیر بار ستم بر من مرده، یا در حال حیات بر عهده‌اش مانده، پس او را در ستمی که بر من روا داشته مورد مغفرت قرار ده، و در حقّی که از من ربوده او را عفو کن، و درباره آنچه با من کرده وی را سرزنش منما، و به خاطر اینکه مرا آزرده رسوایش مکن، و این گذشت سمیحانه مرا از آنان، و صدقه رایگان مرا بر آنان از پاکیزه‌ترین صدقات صدقه دهندگان و بالاترین صله‌های کسانی که به پیشگاهت تقرب می‌جویند قرار ده،

وَ عَوِّضْنِی مِنْ عَفْوِی عَنْهُمْ عَفْوَکَ، وَ مِنْ دُعَائِی لَهُمْ رَحْمَتَکَ حَتَّى یَسْعَدَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا بِفَضْلِکَ، وَ یَنْجُوَ کُلٌّ مِنَّا بِمَنِّکَ. اللَّهُمَّ وَ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِکَ أَدْرَکَهُ مِنِّی دَرَکٌ، أَوْ مَسَّهُ مِنْ نَاحِیَتِی أَذًى، أَوْ لَحِقَهُ بِی أَوْ بِسَبَبِی ظُلْمٌ فَفُتُّهُ بِحَقِّهِ، أَوْ سَبَقْتُهُ بِمَظْلِمَتِهِ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِکَ، وَ أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِکَ 

و جزای مرا در برابر عفو من از ایشان، عفوت، و در برابر دعایم در حق آنان رحمتت قرار ده، تا هر کدام از ما به سبب فضل تو سعادتمند شده، و هر یک از ما به احسان تو رستگار گردیم. (۴) الهی و هر یک از بندگانت که از جانب من به او صدمه‌ای رسیده، یا از سوی من آزاری متوجه او شده، یا از من و یا به سبب من ستمی بر او رفته، پس حق او را پایمال کرده، یا به مظلمه‌اش بر او سبقت جستم، پس بر محمّد و آلش درود فرست، و او را به توانگری خود از من خشنود فرما، و حقّش را از نزد خود پرداخت کن،

ُمَّ قِنِی مَا یُوجِبُ لَهُ حُکْمُکَ، وَ خَلِّصْنِی مِمَّا یَحْکُمُ بِهِ عَدْلُکَ، فَإِنَّ قُوَّتِی لَا تَسْتَقِلُّ بِنَقِمَتِکَ، وَ إِنَّ طَاقَتِی لَا تَنْهَضُ بِسُخْطِکَ، فَإِنَّکَ إِنْ تُکَافِنِی بِالْحَقِّ تُهْلِکْنِی، وَ إِلَّا تَغَمَّدْنِی بِرَحْمَتِکَ تُوبِقْنِی.

آنگاه مرا از عقوبتی که به حکم تو مستحق آن شده‌ام حفظ فرما، و از کیفری که مقتضای عدل توست خلاص کن، زیرا توان و قدرت مرا طاقت عذاب تو نیست، و تاب و طاقت من تکافوی خشم تو را نمی‌کند، زیرا که اگر مرا بر پایه حق مکافات کنی هلاکم می‌نمایی، و اگر رحمتت را شامل حالم نکنی نابودم می‌سازی.

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْهِبُکَ- یَا إِلَهِی- مَا لَا یُنْقِصُکَ بَذْلُهُ، وَ أَسْتَحْمِلُکَ، مَا لَا یَبْهَظُکَ حَمْلُهُ. أَسْتَوْهِبُکَ- یَا إِلَهِی- نَفْسِیَ الَّتِی لَمْ تَخْلُقْهَا لِتَمْتَنِعَ بِهَا مِنْ سُوءٍ، أَوْ لِتَطَرَّقَ بِهَا إِلَى نَفْعٍ، وَ لَکِنْ أَنْشَأْتَهَا إِثْبَاتاً لِقُدْرَتِکَ عَلَى مِثْلِهَا، وَ احْتِجَاجاً بِهَا عَلَى شَکْلِهَا. 

الهی، از تو چیزی را می‌خواهم ای خدا من! که بخشش آن چیزی از تو کم نمی‌کند، و برداشتن باری را طلب می‌کنم که برداشتن آن بر تو گران نیست. الهی از تو می‌خواهم که نفسم را به من ببخشی که آن را برای این خلق نکردی که به وسیله آن از شری دوری جویی، یا بدان وسیله خیری بدست آوری، ولی این نفس را آفریدی تا قدرتت را بر ایجاد نظیر آن نمودار سازی، و دلیل و حجت بر همانندش باشد.

وَ أَسْتَحْمِلُکَ مِنْ ذُنُوبِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ، وَ أَسْتَعِینُ بِکَ عَلَى مَا قَدْ فَدَحَنِی ثِقْلُهُ. فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِنَفْسِی عَلَى ظُلْمِهَا نَفْسِی، وَ وَکِّلْ رَحْمَتَکَ بِاحْتِمَالِ إِصْرِی، فَکَمْ قَدْ لَحِقَتْ رَحْمَتُکَ بِالْمُسِیئِینَ، وَ کَمْ قَدْ شَمِلَ عَفْوُکَ الظَّالِمِینَ.

و من از تو می‌خواهم که گناهانم را که زیر سنگینی بارشان مانده‌ام از دوش من برداری، و از تو نسبت به آنچه سنگینی آن مرا به زانو درآورده یاری می‌طلبم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و نفس مرا به جهت ستم بر خویش مورد بخشایش قرار ده، و رحمتت را به تحمل بار گران من بگمار، چه آنکه رحمتت فراوان به فریاد بدکرداران رسیده، و چه بسا که عفوت شامل ستمکاران شده،

فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنِی أُسْوَةَ مَنْ قَدْ أَنْهَضْتَهُ بِتَجَاوُزِکَ عَنْ مَصَارِعِ الْخَاطِئِینَ، وَ خَلَّصْتَهُ بِتَوْفِیقِکَ مِنْ وَرَطَاتِ الْمُجْرِمِینَ، فَأَصْبَحَ طَلِیقَ عَفْوِکَ مِنْ إِسَارِ سُخْطِکَ، وَ عَتِیقَ صُنْعِکَ مِنْ وَثَاقِ عَدْلِکَ.

پس بر محمد و آلش درود فرست، و مرا سرمشق کسانی قرارده که آنان را به بخشایش خود از افتادنگاه‌های خطاکاران بلند داشته‌ای، و به توفیقت از ورطه‌های تبهکاران رهایی بخشیده‌ای، تا در سایه بخششت از اسارت خشم و غضبت آزاد شده، و به دست احسانت از بند عدلت رهایی یافته‌اند.

إِنَّکَ إِنْ تَفْعَلْ ذَلِکَ- یَا إِلَهِی- تَفْعَلْهُ بِمَنْ لَا یَجْحَدُ اسْتِحْقَاقَ عُقُوبَتِکَ، وَ لَا یُبَرِّئُ نَفْسَهُ مِنِ اسْتِیجَابِ نَقِمَتِکَ تَفْعَلْ ذَلِکَ- یَا إِلَهِی- بِمَنْ خَوْفُهُ مِنْکَ أَکْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فِیکَ، وَ بِمَنْ یَأْسُهُ مِنَ النَّجَاةِ أَوْکَدُ مِنْ رَجَائِهِ لِلْخَلَاصِ، لَا أَنْ یَکُونَ یَأْسُهُ قُنُوطاً، أَوْ أَنْ یَکُونَ طَمَعُهُ اغْتِرَاراً، بَلْ لِقِلَّةِ حَسَنَاتِهِ بَیْنَ سَیِّئَاتِهِ، وَ ضَعْفِ حُجَجِهِ فِی جَمِیعِ تَبِعَاتِهِ

خداوندا اگر تو چنین معامله کنی، این لطف را در حق کسی روا داشته‌ای که استحقاق عقوبتت را منکر نیست، و خود را از سزاواری نکوهشت تبرئه نمی‌کند. خداوندا این رفتار را با کسی می‌کنی که خوفش از تو از طمعش به تو بیشتر است، و نومیدیش از نجات از امید رهایی پابرجاتر است، نه اینکه نومیدیش از باب یأس از رحمت تو، یا طمعش از جهت مغرور بودن به کرم تو باشد، بلکه به علّت قلّت حسناتش در میان گناهانش، و سست بودن دلائلش در مورد وظائفی که بر عهده او بوده و از انجامش سرباز زده می‌باشد.

َأَمَّا أَنْتَ- یَا إِلَهِی- فَأَهْلٌ أَنْ لَا یَغْتَرَّ بِکَ الصِّدِّیقُونَ، وَ لَا یَیْأَسَ مِنْکَ الْمُجْرِمُونَ، لِأَنَّکَ الرَّبُّ الْعَظِیمُ الَّذِی لَا یَمْنَعُ أَحَداً فَضْلَهُ، وَ لَا یَسْتَقْصِی مِنْ أَحَدٍ حَقَّهُ. تَعَالَى ذِکْرُکَ عَنِ الْمَذْکُورِینَ، وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُکَ عَنِ الْمَنْسُوبِینَ، وَ فَشَتْ نِعْمَتُکَ فِی جَمِیعِ الْمَخْلُوقِینَ، فَلَکَ الْحَمْدُ عَلَى ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ.

اما تو -ای پروردگار من- سزاواری که صدّیقان به تو مغرور نشوند، و گنهکاران از تو مأیوس نگردند، زیرا تو پروردگار بزرگی هستی که فضلت را از احدی دریغ نمی‌کنی، و حق خود را به طور کامل از کسی دریافت نمی‌داری، یاد تو از (یاد همه) یادشدگان برتر است، و نام‌هایت منزه از آن است که منسوبان بدان‌ها نامیده شوند، و نعمتت در میان تمام آفریدگان پخش و پراکنده است، پس سپاس تو راست بر تمام آنچه بیان شد‌ای پروردگار جهانیان.