ارتباط تغییرات ناگهانی آب و هوا با زلزله‌های اخیر چیست؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی پارس ، چند صباحی است که اتفاقات طبیعی مانند زلزله و تغییرات ناگهانی آب و هوا در کشورمان جای خوش کرده است.

از مردادماه سال ۱۳۹۱ که زلزله آذربایجان شرقی رخ داد تا فروردین ماه ۱۳۹۲ که زلزله بوشهر، سیستان و بلوچستان و این روزها هم که اصفهان و فارس با زمین لرزه دست و پنجه نرم می کنند، حدود ۸ ماه می گذرد.

وقوع زلزله و پس لرزه های فراوان در قسمت های مختلف کشورمان برخی ها را به این فکر فرو برد که وقوع این تعداد زمین لرزه به چه دلیل است و آیا این موضوع یک پیامد طبیعی است؟

از طرفی آب و هوای کشورمان در روزهای اخیر بسیار پر تلاطم بوده و این تغییرات تا جایی پیش رفت که در روزهای گذشته شهرهای شمال غربی با برف بهاری سفید پوش شد.

این روزها هم هوای بیشتر مناطق کشور به جای بهاری بودن رو به سردی گذاشته و بیشتر مردم باز هم لباس های گرم و بخاری های زمستانی را استفاده می کنند.

براستی ارتباطی با زلزله های اخیر و تغییرات ناگهانی آب و هوای کشورمان وجود دارد؟

بر اساس تحقیقات پژوهشگران پیش بینی می شود تا سال ۲۰۱۴ زمین شاهد رکورد بی سابقه" گرم شدن" باشد. به باور این محققان گرم شدن کره زمین در سال ۲۱۰۰ باعث خشکسالی شدید، گرمای سوزان و طوفان های وحشتناک خواهد شد.

وجود رابطه معنا دار بین تغییرات اقلیمی و زلزله

برخی از فاکتورهای طبیعی چون حرکت های قاره ای، آتشفشان ها، گردش های اقیانوسی، زاویه شیب زمین، ستاره های دنباله دار و سنگهای آسمانی از جمله عوامل تغییر اقلیم محسوب می شود. از این رو اخیرا محققان با بررسی وضعیت تغییرات اقلیم دریافتند که این تغییرات می توانند منجر به جابجایی صفحات تکتونیکی زمین شوند. از این رو رابطه معناداری میان تغییرات اقلیمی و بروز زلزله وجود دارد.

هیچ رابطه ای بین زلزله و تغییرات آب و هوایی تایید نشده است

در جایی که محققان از رابطه معنا دار تغییرات اقلیمی و زلزله سخن می گویند، اما اظهار نظرات دیگری هم مبنی بر عدم وجود رابطه بین این دو پدیده حکایت دارد.

دکتر مهدی زارع معاون پژوهشی پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله چندی پیش در گفت و گو با مهر و با تاکید بر اینکه تاکنون شواهدی مبنی بر تاثیر تغییرات آب و هوایی بر پدیده زلزله به دست نیامده است، افزود: آنچه که تاکنون مطرح بوده است اثرات تغییرات اقلیمی بر روی پدیده زلزله است که این تغییرات در بازه زمانی طولانی رخ می دهد.

وی تغییر در یخهای قطبی را از نمونه های پدیده های تغییرات اقلیمی ذکر و خاطرنشان کرد: این نوع تغییرات بر خلاف تغییرات آب و هوایی، در بازه زمانی ۱۰۰ سال و بیشتر رخ می دهد که احتمال می رود با ایجاد این تغییرات در طول زمانی ۱۰۰ سال و بیشتر بر روی بروز صفحات تکنونیکی و پوسته زمین اثر بگذارد.

معاون پژوهشی پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله با رد کردن اثر تغییرات آب و هوایی در ایجاد تغییر در صفحات تکنونیکی و بروز زلزله ادامه داد: وجود رابطه میان تغییرات آب و هوایی و حرکت صفحات تکنوتیکی در هیچ مجله علمی دنیا تایید نشده است. ضمن آنکه این مسئله در پژوهشهای محققان کشور نیز به اثبات نرسیده است.

ارتباطات معنا دار بین زلزله و تغییرات آب و هوایی

بر اساس مقاله علمی و پژوهشی که Physorgمنتشر کرده است، زلزله اخیر ژاپن باعث شد محور زمین حدود نیم فوت جابه جا شود. شاید تعجب کنید اگر همین تغییر کوچک در موقعیت زمین بتواند آب و هوای زمین را تغییر دهد.

البته طبق گفته های جری مک مانو در آزمایشگاه lamont-doherty کلمبیا این گونه نیست. او می افزاید: زلزله ها هنگام وقوع مقدار بسیار زیادی انرژی آزاد می کنند؛ البته این انرژی آنقدر نیست که بتواند بالانس انرژی اتمسفر زمین و اقیانوس ها که الگوی آب و هوایی در کوتاه مدت از آنها مشتق می شود را تغییر دهد.

هر ساله در نتیجه نوسان توده های اتمسفریک زمین و اقیانوس ها محور چرخشی کره زمین جابه جایی بیشتری دارد اما شاهد تغییرات آب و هوایی در نتیجه این جابه جایی نیستیم. این تغییرات طبیعی می تواند محور زمین را به اندازه ۹۹سانتی متر به بالا هل دهد.

این مقدار بیش از زلزله ژاپن که ۵.۱۶ سانتی متر و زلزله شیلی سال ۲۰۱۰ که ۱.۷ سانتی متر محور زمین را جابه جا کرد، است. این تغییرات در مقایسه با تغییرات چرخشی و درازمدت حرکت زمین که می تواند ترموستات زمین را بالا یا پایین ببرد، بسیار کوچک هستند.

زمین اکنون در مسیر دایره ای خود به دور خورشید زاویه ای ۲۳۵ درجه دارد که باعث شده در یک طرف کره، زمستان و درطرف دیگر، تابستان باشد. همچنان که جهت زمین نسبت به خورشید عوض می شود میزان نور خورشید تابیده شده به هر نیمکره هم مجددا توزیع می شود، اما فصل ها می توانند بسته به تغییرات شیب زمین در درازمدت بشدت تحت تاثیر قرار گیرند.

هر ۴۱ هزار سال یا بیشتر، شیب زمین در هرجهت حدود یک درجه تغییر می کند. در بیشترین شیب یعنی ۵.۲۴ درجه، نور بیشتری به قطب شمال و جنوب می تابد و در کمترین شیب یعنی ۱.۲۲ درجه، نور بیشتری به خط استوا می رسد.

دو عامل (۲ سیکل) نجومی دیگر هم در شکل دهی آب و هوای زمین تاثیرگذارند؛ تغییر مسیر بیضی شکل زمین به دور خورشید هر ۱۰۰هزار سال یا بیشتر و تغییر جنبیدن محورها که به طور متوسط هر ۲۱ هزار سال اتفاق می افتد. هر دوی این سیکل ها در نتیجه کشش گرانشی ماه و دیگر سیارات منظومه شمسی ما اتفاق می افتد.

حال باید تحقیقاتی انجام داد که در حال حاضر زمان فرارسیدن این تغییرات و جا به جایی های زمین است که تغییرات آب و هوایی و زمین لرزه ها در کشورمان رخ می دهد.

/گزارش از میثم حاجی پور/