جای ایران و عربستان در اوپک عوض شد

به یکباره در درون اوپک، ورق برگشته و صحنه بازی بر علیه عربستان و به نفع ایران شده است.

در حالی که رقابت بین ایران و عربستان در بازار نفت ادامه دارد، بزرگترین صادر کننده نفت جهان اکنون نقش سنتی خود در درون اوپک به عنوان کشوری که قیمت نفت برایش اهمیتی ندارد را به ایران واگذار کرده است. دولت ریاض اکنون به ایران پیشنهاد توافقی برای تقویت قیمت ها را داده، توافقی که در بردارنده اولین کاهش تولید این کشور در 8 سال اخیر است. اما تهران برای پذیرفتن این پیشنهاد این پا و آن پا می کند. آنچه در این رقابت تعیین کننده است، آستانه تحمل این کشور در تحمل فشار اقتصادی ناشی از افت قیمت نفت است.

جیسون تووی، اقتصاددان عضو موسسه کپیتال اکونومیکس گفت: «دو کشور دارای شرایط متفاوتی هستند. ایران تا همین اواخر تحت تحریم بوده است، بنابراین این کشور اکنون شاهد انتفاع اقتصادی و بازگشت سرمایه و افزایش تولید نفت است. در حالی که عربستان با کاهش شدید منابع مالی مواجه است.»

اختلاف نظر بین ایران و عربستان شدید است. ایران که هرگز به اندازه عربستان وابسته به درآمدهای نفتی نبوده، شاهد بهبود چشم انداز اقتصادی خود در نتیجه نزدیکی به غرب است. در عربستان، اقدامات اولیه در جهت اصلاحات اقتصادی با هدف کاهش آثار افت قیمت نفت، موجب هرج و مرج مالی شده است. ریاض در حال به باد دادن ذخایر ارزی خود است؛ پیمانکاران دولتی ماه هاست طلب های خود را دریافت نکرده اند و کارمندان دولتی امسال پاداش آخر سال نخواهند گرفت.

برآوردهای صندوق بین المللی پول نشان می دهد، کسری بودجه عربستان در سال جاری به 13.5 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور خواهد رسید، در حالی که این رقم در ایران کمتر از 2.5 درصد خواهد بود. به گفته صندوق بین المللی پول، سعودی ها برای تامین مخارج خود به نفت بشکه ای 67 دلار نیاز دارند، اما کار ایران با نفت بشکه ای 61.5 دلار هم راه می افتد. قیمت نفت برنت هم اکنون حدود 47 دلار است.

زمانی که صحبت از رشد اقتصادی به میان می آید، رشد عربستان به سرعت در حال کند شدن است و به یک درصد رسیده است، در حالی که رشد اقتصادی ایران در حال سرعت گرفتن و رسیدن به رقم 4 درصد است. شاخص حساب جاری که معیاری برای سنجش روابط اقتصادی کشور با جهان خارج است نیز همین وضعیت را دارد. عربستان امسال با کسری دو رقمی در حساب جاری اش مواجه است، در حالی که پس از اصلاحات اقتصادی سال های 2012 و 2013 در ایران حساب جاری ایران تقریبا متوازن است.

به گفته آمریتا سن، تحلیلگر ارشد موسسه انرژی اسپکتس، در حالی که حسن روحانی ماه می سال آینده باید مجددا در انتخبات ریاست جمهوری شرکت کند و به دلیل عملکرد نه چندانش مطلوب دولتش پس از لغو تحریم ها تحت فشارهای داخلی قرار دارد، اتخاذ سیاست های ریاضت اقتصادی در عربستان تازه شروع شده است. «ایران قبلا فشار زیادی را متحمل شده و وضعیت آنها واقعا بدتر نشده است.»

عربستان در نوامبر 2014 اوپک را مجبور ساخت تا از سهم خود از بازار به خصوص در برابر نفت شیل آمریکا دفاع کند که این سیاست به قیمت افت بیشتر قیمت نفت تمام شد. علی النعیمی، وزیر نفت وقت عربستان یک ماه پس از اتخاذ این سیاست گفت که دیر یا زود، رقبا گرفتار مشکلات مالی خواهند شد و عربستان توانایی تحمل این وضعیت برای مدتی طولانی را داراست.

اما با گذشت حدود 2 سال و با تغییر وزیر نفت قبلی، ریاض اکنون این سیگنال را ارسال می کند که آماده بازگشت از راه گذشته است.