زیارات و اعمال مخصوص عید غدیر
عید غدیر خم از بزرگترین اعیاد مذهبی در تقویم شیعی به شمار میرود که آداب و اعمال مخصوصی برای آن ذکر شده است.
عید غدیر خم از بزرگترین اعیاد مذهبی در تقویم شیعی است. برای این روز مانند هر روز بزرگ دیگر، اعمال و دعاهایی سفارش شده است که برخی از آنها برگرفته از روایات منتسب به معصومان(ع) بوده و برخی از آنچه در کتاب‌ها آمده، اگرچه به معصومان نسبت داده نشده است، ولی انجامشان به امید ثواب اشکال ندارد. در این گزارش ادعیه و اعمال ویژه روز غدیر به اجمال ذکر می‌شود.
1. روزه: روزه عید غدیر معادل با کفاره شصت سال گناه است و در خیرى است که برابر است با روزه عمر دنیا و معادل است با صد حج و صد عمره.
2. عهد اخوت و برادری: این روز، روز قبولی اعمال شیعیان و روز برطرف شدن غم های ایشان است و این روزی است که حضرت موسی علیه السلام بر ساحران، غلبه کرده و خداوند آتش را بر ابراهیم خلیل علیه السلام سرد و سلامت کرده و حضرت موسی علیه السلام، یوشع بن نون را وصیّ خود گردانیده و حضرت عیسی علیه السلام، شمعون الصّفا را وصی خود قرار داده و حضرت سلیمان علیه السلام، رعیّت خود را بر استخلافّ آصف بن بَرخیا اِشهاد کرده و جناب رسول خدا صلى الله علیه و آله ما بین اصحاب خود برادرى افکنده و لهذا شایسته است در این روز عقد اخوت با اخوان مؤمنین و کیفیت آن به نحوى که شیخ ما در مستدرک وسائل از کتاب زاد الفردوس نقل فرموده چنین است که بگذارد دست راست خود را بر دست راست برادر مؤمن خود و بگوید
وَاخَیْتُکَ فِی اللَّهِ وَ صَافَیْتُکَ فِی اللَّهِ وَ صَافَحْتُکَ فِی اللَّهِ
با تو برادر شدم در راه خدا و صفا کردم با تو در راه خدا و دست دادم با تو در راه خدا
وَ عَاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلاَئِکَتَهُ وَ کُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ
و عهد کردم با خدا و فرشتگانش و کتابهایش و رسولانش و پیمبرانش و امامان معصوم علیهم السلام
عَلَى أَنِّی إِنْ کُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِی بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لاَ أَدْخُلُهَا إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعِی
بر اینکه اگر من از اهل بهشت و مشمول شفاعت بوده باشم و رخصت یافتم که داخل جنت و بهشت شوم داخل آن نروم مگر اینکه تو با من باشى
آنگاه برادر مؤمن بگوید
قَبِلْتُ
پذیرفتم
پس بگوید
أَسْقَطْتُ عَنْکَ جَمِیعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلاَ الشَّفَاعَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ الزِّیَارَةَ
ساقط کردم از تو جمیع حقوق برادرى را غیر از شفاعت و دعاء و زیارت.
3. نماز روز عید غدیر: امام صادق(ع) می‌فرماید: «هنگام ظهر، دو رکعت نماز خوانده شود؛ در هر رکعت یک سوره حمد، ده مرتبه سوره توحید، ده مرتبه سوره قدر و ده مرتبه آیة الکرسی». البته اگر یک‌بار سوره حمد و یک‌بار سوره توحید خوانده شود نیز کفایت می‌کند. بعد از نماز، تسبیح حضرت زهرا(س) گفته شود. و بعد از آن، دعایی خوانده شود که در کتاب‌های ادعیه آمده است.
4. نماز شب عید غدیر: نمازی برای شب غدیر نیز توصیه شده است که کیفیت آن چنین است: دوازده رکعت که جز در آخر رکعت، سلام داده نمی‌شود؛ یعنی بین هر دو رکعت اندکی می‌نشیند. در هر دو رکعت سوره حمد و ده مرتبه سوره توحید و یک مرتبه آیة الکرسی خوانده شود؛ در رکعت دوازدهم؛ هفت مرتبه حمد، هفت مرتبه توحید، و در قنوت ده مرتبه بگوید: «لا إِلهَ إِلَّا اللهُ وحده لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ و یمیت و یحیی و هو حی لا یموت» و مجدّدا ده مرتبه بگوید: «بِیَدِه الخیر وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ». سپس نماز را ادامه دهد و ده مرتبه در سجده‌ات بگوید: «سُبْحانَ مَنْ أَحْصى کُلَّ شَیْءٍ عِلْمُهُ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ الّا لَهُ، سُبْحانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ، سُبْحانَ ذِی الْفَضْلِ وَ الطَّوْلِ، سُبْحانَ ذِی الْعِزَّةِ وَ الْکَرَمِ. أسْأَلُکَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ، وَ مُنْتَهىَ الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ، وَ بِالاسْمِ الاعْظَمِ وَ کَلِماتِکَ التّامَّةِ انْ تُصَلِّیَ عَلى مُحَمَّدٍ رَسُولِکَ وَ اهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ وَ انْ تَفْعَلَ بِی کَذا وَ کَذا(بجای کذا حوائج خود را از خدا بخواهد)، انَّکَ سَمِیعٌ مُجِیبٌ».
5. صلوات بر محمد و آل محمد: امام صادق(ع) می‌فرماید: «در روز غدیر صلوات بسیار بر محمد و اهل‌بیت او بفرستید و از افرادی که در حق آنان ظلم کردند، برائت جویید».
6. زیارت: زیارت امین الله در روز غدیر و رو به مرقد امام علی(ع)، توصیه شده است. اگر چه ممکن است از ظاهر این توصیه، شرط حضور در کنار مرقد امیر المؤمنین(ع) به دست آید، ولی این حکم شامل همه از جمله افراد دور از قبر نیز می‌شود.
7. انجام غسل: امام صادق(ع) می‌فرماید: «[در روز غدیر] هنگام ظهر غسل کنید». در برخی منابع نیز به غسل در ابتدای روز سفارش شده است. البته انجام هر یک از این دو، در رسیدن به ثواب کافی است.
8. دعای اللهم انی اسالک بحق محمد:
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ عَلِیٍّ وَلِیِّکَ وَ الشَّأْنِ وَ الْقَدْرِ الَّذِی خَصَصْتَهُمَا بِهِ دُونَ خَلْقِکَ
اى خدا من از تو درخواست مى کنم بحق محمد (ص) پیغمبر تو و على (ع) ولى و بنده خاص تو و بآن شأن و مقامى که بآن دو بزرگوار اختصاص دادى دون سایر خلق مسئلت دارم
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ أَنْ تَبْدَأَ بِهِمَا فِی کُلِّ خَیْرٍ عَاجِلٍ
که درود بر محمد (ص) و على (ع) فرستى و از هر خیر و خوبى عاجل ابتدا به آنها عطا کنى
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ الْقَادَةِ وَ الدُّعَاةِ السَّادَةِ وَ النُّجُومِ الزَّاهِرَةِ وَ الْأَعْلاَمِ الْبَاهِرَةِ
اى خدا درود فرست بر محمد و آل محمد امامان و قائدان شرع الهى و داعیان و بزرگان دین خدا و ستارگان رخشنده (آسمان ایمان) و نشانه اى روشن حق
وَ سَاسَةِ الْعِبَادِ وَ أَرْکَانِ الْبِلاَدِ وَ النَّاقَةِ الْمُرْسَلَةِ وَ السَّفِینَةِ النَّاجِیَةِ الْجَارِیَةِ فِی اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ
و پیشوایان بندگان و ستونهاى بلاد (و شهرستان توحید) آزادگان (یعنى رادمردان عالم) و ناقه فرستاده شده و کشتى نجات در اعماق دریا (ى معرفت و خداشناسى)
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ خُزَّانِ عِلْمِکَ وَ أَرْکَانِ تَوْحِیدِکَ
اى خدا درود فرست بر محمد و آل محمد (ع) گنجورهاى علم تو و ارکان توحید و معرفتت
وَ دَعَائِمِ دِینِکَ وَ مَعَادِنِ کَرَامَتِکَ وَ صِفْوَتِکَ مِنْ بَرِیَّتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
و ستونهاى دین و معدنهاى بخشش و کرمت و خاص و خالصان آفرینش تو و برگزیدگان خلق تو
الْأَتْقِیَاءِ الْأَنْقِیَاءِ النُّجَبَاءِ الْأَبْرَارِ وَ الْبَابِ الْمُبْتَلَى بِهِ النَّاسُ مَنْ أَتَاهُ نَجَا وَ مَنْ أَبَاهُ هَوَى
که متقیان و پاکیزگان و بزرگواران و نیکویان خلایقند و درگاه مبتلى به مردم که هر کس به آن درگاه لطف درآید نجات یابد و هر کس امتناع ورزد هلاک شود
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَهْلِ الذِّکْرِ الَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَسْأَلَتِهِمْ وَ ذَوِی الْقُرْبَى
اى خدا درود فرست بر محمد و آل محمد که اهل و برگزیده تواند خلق را امر به سؤال در علوم آسمانى از آن بزرگواران کردى و آنان ذوى القربى رسولند
الَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ وَ فَرَضْتَ حَقَّهُمْ وَ جَعَلْتَ الْجَنَّةَ مَعَادَ مَنِ اقْتَصَّ آثَارَهُمْ
که امر بمحبت آنها فرمودى و اداى حقشان را فریضه خلق نمودى و بهشت را مکان کسى که پیرو آنهاست قرار دادى
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا أَمَرُوا بِطَاعَتِکَ وَ نَهَوْا عَنْ مَعْصِیَتِکَ وَ دَلُّوا عِبَادَکَ عَلَى وَحْدَانِیَّتِکَ
اى خدا درود بر محمد و آل محمد فرست چون خلق را به طاعت تو امر کردند و از عصیان تو نهى کردند و بندگانت را بر وحدانیتت راهنمایى کردند
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ نَجِیبِکَ وَ صِفْوَتِکَ وَ أَمِینِکَ وَ رَسُولِکَ إِلَى خَلْقِکَ
اى خدا من از تو درخواست مى کنم به حق محمد (ص) پیغمبر تو و برگزیده ات و بنده خاص خالصت و امین وحى و فرستاده تو بسوى خلق
وَ بِحَقِّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ یَعْسُوبِ الدِّینِ وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ
و به حق امیر المؤمنین و پیشواى دین و قاید سلسله نیکان عالم
الْوَصِیِّ الْوَفِیِّ وَ الصِّدِّیقِ الْأَکْبَرِ وَ الْفَارُوقِ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الشَّاهِدِ لَکَ
آن وصى وفادار پیغمبر و صدیق اکبر و آنکه میان حق و باطل جدا کننده کامل است و شاهد و نماینده توست
وَ الدَّالِّ عَلَیْکَ وَ الصَّادِعِ بِأَمْرِکَ وَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِکَ لَمْ تَأْخُذْهُ فِیکَ لَوْمَةُ لاَئِمٍ
و رهنماى خلق بسوى تو و آنکه فرمان تو را با صداى رسا به عالم رسانید و در راه دین تو مجاهده بلیغ کرد و هیچ باک از ملامت بدگویان نداشت تو را قسم مى دهم
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
که اولا بر محمد و آل محمد درود فرستى
وَ أَنْ تَجْعَلَنِی فِی هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی عَقَدْتَ فِیهِ لِوَلِیِّکَ الْعَهْدَ فِی أَعْنَاقِ خَلْقِکَ
و آنگاه در این روز شریف غدیر که عقد خلافت و عهد ولایت على (ع) را بر گردن خلقت نهادى
وَ أَکْمَلْتَ لَهُمُ الدِّینَ مِنَ الْعَارِفِینَ بِحُرْمَتِهِ وَ الْمُقِرِّینَ بِفَضْلِهِ
و دین را به ولایتش به حد کمال رسانیدى در این روز مرا از عارفان قرار دهى
مِنْ عُتَقَائِکَ وَ طُلَقَائِکَ مِنَ النَّارِ وَ لاَ تُشْمِتْ بِی حَاسِدِی النِّعَمِ
و به احترام این روز و به حق مؤمنان معترف به شرافت این روز که مرا از آزاد شدگان از آتش دوزخ مقرر فرمایى و از حسودان نعمتت آسوده دارى
اللَّهُمَّ فَکَمَا جَعَلْتَهُ عِیدَکَ الْأَکْبَرَ وَ سَمَّیْتَهُ فِی السَّمَاءِ یَوْمَ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِی الْأَرْضِ یَوْمَ الْمِیثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَسْئُولِ
اى خدا چنانکه این روز را بزرگترین عید خود قرار دادى و در آسمان روز عهد و پیمانش نام نهادى و در زمین روز اخذ میثاق و روز جمع سؤال
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَقْرِرْ بِهِ عُیُونَنَا وَ اجْمَعْ بِهِ شَمْلَنَا
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد (ع) و چشم ما را به جمال آنها روشن ساز و تفرقه ما را به او جمع گردان
وَ لاَ تُضِلَّنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ اجْعَلْنَا لِأَنْعُمِکَ مِنَ الشَّاکِرِینَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و بعد از نعمت هدایتت ما را از ضلالت و گمراهى حفظ فرما و ما را از شکرگزاران نعمتهایت مقرر فرما اى مهربانترین مهربانان عالم
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی عَرَّفَنَا فَضْلَ هَذَا الْیَوْمِ وَ بَصَّرَنَا حُرْمَتَهُ وَ کَرَّمَنَا بِهِ وَ شَرَّفَنَا بِمَعْرِفَتِهِ وَ هَدَانَا بِنُورِهِ
ستایش خداى را که ما را به شرافت و به فضیلت و احترام این روز شناسا و بصیر گردانید و به این روز ما مسلمین را گرامى داشت و شرف معرفتش را به ما عطا فرمود
یَا رَسُولَ اللَّهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
اى رسول خدا و اى امیر اهل ایمان
عَلَیْکُمَا وَ عَلَى عِتْرَتِکُمَا وَ عَلَى مُحِبِّیکُمَا مِنِّی أَفْضَلُ السَّلاَمُ مَا بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ
از من بر شما دو بزرگوار و عترت و دوستانتان بهترین سلام و تحیت باد مادامى که شب و روز در جهان باقى است
وَ بِکُمَا أَتَوَجَّهُ إِلَى اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکُمَا فِی نَجَاحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ تَیْسِیرِ أُمُورِی
و من شما را وسیله توجه به خداى خودم و خداى شما در انجام مقاصد و بر آمدن حوایج و آسان شدن کارهاى مشکلم قرار مى دهم
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
اى خدا من از تو درخواست مى کنم به حق محمد و آل محمد که درود بر محمد و آلش فرستى
وَ أَنْ تَلْعَنَ مَنْ جَحَدَ حَقَّ هَذَا الْیَوْمِ وَ أَنْکَرَ حُرْمَتَهُ
و لعنت بر منکران حق این روز غدیر و مخالفان احترام
فَصَدَّ عَنْ سَبِیلِکَ لِإِطْفَاءِ نُورِکَ فَأَبَى اللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ
آنکه راه دین تو را به روى مردم بستند تا آنکه نور تو را خاموش کنند اما خداى متعال جز آنکه نور وحى و چراغ حجت خود را بر خلق روشن بدارد نخواهد کرد
اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ اکْشِفْ عَنْهُمْ وَ بِهِمْ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ الْکُرُبَاتِ
اى خدا تو بر اهل بیت رسولت محمد (ص) فرج و گشایش عطا فرما و غم و آلام آنها را برطرف گردان و ببرکت آنان از دل مؤمنان هر هم و غم و اندوه را برطرف ساز
اللَّهُمَّ امْلَأِ الْأَرْضَ بِهِمْ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ أَنْجِزْ لَهُمْ مَا وَعَدْتَهُمْ إِنَّکَ لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ
اى خدا بوجود آنها زمین را از عدل و داد پر گردان چنانکه پر از ظلم و عدوان گردیده است و وعده فرج و سلطنت الهیه را که به ایشان داده اى منجز گردان که تو هرگز خلاف وعده نخواهى کرد
9. حمد بر ولایت در عید غدیر: صد مرتبه بگوید
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَ کَمَالَ دِینِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
سپاس خداى را که مقرر فرموده کمال دین و تمامیت نعمت خود را بر ولایت حضرت امیر المؤمنین على بن ابى طالب که بر او درود و سلام باد.
10. انجام عمل نیک، صله رحم و رفت و آمد با دوستان: امام صادق(ع) می‌فرماید: «شایسته است در عید غدیر به وسیله عمل نیک، روزه، نماز، صله رحم و صله دوستان، به خداوند تقرّب بجویند».
11. گشاده‌دستی برای خانواده: امام صادق(ع) می‌فرماید: «سزاوار است انسان در روز عید غدیر به یاد خدا بوده، صلوات فرستاده و در آن روز امکانات بیشتری برای خانواده‌اش فراهم سازد».
12. اطعام روزه‌داران: امام صادق(ع) می‌فرماید: «کسی که این روز، مؤمن روزه‌داری را اطعام دهد؛ مانند فردی است که هزاران نفر از مردم را اطعام داده است».
13. پوشیدن لباس تمیز و پاک و معطر کردن آن در صورت توان: «و البس أطهر ثیابک و امسس شیئا من الطیب إن قدرت علیه».
14. دعای ندبه: مستحب است دعای ندبه را در چهار عید یعنى عید فطر و قربان و غدیر و روز جمعه بخوانند.
15. دعای تهنیت در عید غدیر: چون مؤمنى را ملاقات کند این تهنیت را بگوید
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ
سپاس خداى را که قرار داد ما را از متمسکان به ولایت امیر المؤمنین علیه السلام و پیشوایان و امامان که بر آنان درود باد.
ارسال نظر