مرد شماره یک حماس چه‌کسی است؟
خالد مشعل، چهار سال بیرون از پست ریاست خواهد بود. همه منتظر نتایج انتخابات‌اند تا مسیر حماس در «دوران جدید» را پیش‌بینی کنند، البته در صوتی که «مرد شماره یک جدید» قطار را به سمت جدیدی ببرد.
این روزها حماس برای انتخابات اعضای دفتر سیاسی‌اش آماده می‌شود. اسماعیل هنیه و موسی ابومرزوق (از رهبران حماس) بیشترین شانس را برای پیروزی در انتخابات رئیس دفتر سیاسی دارند. خالد مشعل، چهار سال بیرون از پست ریاست خواهد بود. همه منتظر نتایج انتخابات‌اند تا مسیر حماس در «دوران جدید» را پیش‌بینی کنند، البته در صوتی که «مرد شماره یک جدید» قطار را به سمت جدیدی ببرد.
به نوشته‌ی قاسم. س. قاسم (کارشناس مسائل فلسطین) در روزنامه‌ی الاخبار، در هفته‌های اخیر «اداره‌ی زندان‌ها»ی اسرائیل اسرای حماس را از بقیه زندانیان جدا کرده و محمد عرمان، رئیس «هیئت اسرای کرانه‌ی باختری»، را با انتقال از زندان نفحة (در جنوب کرانه‌ی باختری) به زندان هداریم (در شمال فلسطین اشغالی) [یعنی دورترین جا از غزه] به سلول انفرادی زندانی کرده است.
روزنامه‌ی عبری یدیعوت احرونوت مدعی شده که نیروهای ویژه‌ی اداره‌ی زندان‌ها بعد از آن اقدام به جداسازی اسرای حماس کردند که «نامه‌ها و مدارک شناسایی‌ای» کشف شد «که روی آنها اوامر و دستوراتی از اسرا خطاب به [نیروهای] بیرون زندان برای اجرای عملیات نوشته شده بود»، به علاوه‌ی کشف «یک سری داده‌های اطلاعاتی-امنیتی بسیار مهم».
اما طبق گفته‌های منابعی در جنبش حماس، «انتقال و جداسازی اسرای حماس مربوط است به رای دادن اسرا جهت انتخاب نمایندگانشان در مجلس شورای حماس (پارلمان جنبش)» [و قصد اسرائیل از این کار، جلوگیری از رای دادن مخفیانه‌ی اسرا بوده است]».
طی چند ماه گذشته، نیروهای حماس در مناطق حضورشان در فلسطین، نمایندگانشان در تشکل‌های صنفی و نظارتی و همچنین برخی از اعضای «مجلس شورای حماس» (که بزرگترین هیئت رهبری در ساختار حماس محسوب می‌شود) را انتخاب کرده‌اند.
در غزه، انتخابات در آستانه‌ی [تکمیل] و پایان یافتن است. در کرانه‌ی باختری هم (به رغم وجود جاسوسان و دستگاه‌های‌های امنیتی حکومت خودگردان فلسطین و ارتش اسرائیل) انتخابات در چند منطقه برگزار شده است. منابع داخل جنبش حماس می‌گویند که در حال حاضر منتظر «پایان یافتن انتخاب نمایندگان اسرا در مجلس شورا» هستند «تا وارد مرحله‌ی دوم، یعنی انتخاب اعضای دفتر سیاسی (بالاترین هیئت رهبری در جنبش حماس)» شوند.
این منابع پیش‌بینی می‌کنند که انتخاب اعضای شورا تا آخر ماه اکتبر [10 آبان 95] به پایان برسد، هرچند متذکر می‌شوند «التزامی به جدول زمانی خاص وجود ندارد، خصوصا که نتایج انتخاب اسرا (به دلیل شرایط و سختی‌های امنیتی‌ای که با آن درگیرند) معمولا با تاخیر به دست می‌آید.»
با وجود جریان داشتن روند انتخابات در سکوت، بعضی از نشریات کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس (مشخصا عربستان سعودی) تلاش کرده‌اند شایعاتی منتشر کنند که بخشی است از «یک طرح هدفمند و برنامه‌ریزی شده که حماس را هدف قرار دهد؛ طرحی که از درز دادن فایل صوتی موسی ابومرزوق (توسط روزنامه‌ی [سعودی] الشرق الاوسط شروع شد.» این را یکی از رهبران حماس می‌گوید که از جمله‌ی همراهان معاون رئیس دفتر سیاسی حماس اسماعیل هنیه بود که چند روز پیش برای ادای فریضه‌ی حج از باریکه‌ی غزه بیرون رفت.
روزنامه‌ی الشرق الاوسط هم چند روز پیش نوشت که هنیه برای در اختیار گرفتن منصب جدیدش یعنی ریاست دفتر سیاسی حماس از غزه خارج شده است. جالب است که روزنامه‌ی الشرق الاوسط (که متعلق به آل سعود است) توجهی به اصل گردش قدرت یا انتخابات داخلی حماس نکرده و از «تحویل گرفتن» پست جدید هنیه سخن گفته، کمااینکه در ریاض هم [هیچ خبری از انتخابات نیست و] همهی پست‌ها با «تحویل دادن و تحویل گرفتن» سمت‌ها جابه‌جا می‌شود!
در همین چارچوب، یحیی موسی (از رهبران حماس) نیز در مصاحبه با الاخبار می‌گوید: «هدف این تبلیغات رسانه‌ای خراب کردن چهره‌ی جنبش حماس و خراب کردن مواضع آن است.» همان منبع پیش‌گفته در داخل حماس هم می‌گوید: «خروج هنیه [از غزه] از پیش برنامه‌ریزی شده بود، البته منتظر موافقت حکومت مصر با عبور هنیه از خاک این کشور بودیم.»
خالد مشعل
حماس، مخالفت مصر با خروج «ابوالعبد» [کنیه‌ی هنیه] از غزه را یک نشانه‌ی منفی تلقی کرده بود، خصوصا بعد از وعده‌های پیشترِ مصر مبنی بر تسهیل عبور هنیه [از خاک این کشور] و سفر به ایران و عربستان. آن روز مصر فقط به هیئت حماس (از جمله محمود الزهار و نزار عوض الله و خلیل الحیه) اجازه‌ی عبور داد و این هیئت با رفتن به دوحه در جلسه‌ی دفتر سیاسی (که بدون حضور ابوالعبد تشکیل شد) شرکت کردند.
چند روز پیش هنیه با استفاده از بازگشایی معبر رفح توسط مصر برای خروج حجاج اهل غزه، برای خروج به رفح رفت ولی حکومت مصر اجازه‌ی خروج فوری به او نداد و او را یک روز کامل در مرز معطل نگاه داشت و سپس با خروج او موافقت کرد.
هنیه بعد از ادای مناسک حج و دیدار با ملک سلمان در مکه به یکی از کشورهای عربی خواهد رفت تا در جلسه‌ی دفتر سیاسی حماس شرکت کند، جلسه‌ای که اولین بار است با حضور او تشکیل می‌شود. سپس از آنجا سفر منطقه‌ای‌اش را آغاز خواهد کرد که شامل سفر به ترکیه و ایران هم خواهد بود.
طبق اطلاعات رسیده، تا زمان پایان یافتن انتخابات دفتر سیاسی در ماه مارس پیش رو، هنیه بیرون از غزه خواهد ماند.
اینها مسائلی است که عربستان سعودی (و چشم‌های اطلاعاتی‌اش که به خوبی در کل منطقه پخش شده‌اند) هم از آن خبر دارد. عربستان این را هم می‌داند که انتخابات حماس چه زمانی شروع خواهد شد و چه زمانی پایان خواهد گرفت. این را هم می‌داند که دفتر سیاسی جدید حماس تلاش خواهد کرد که روابط با ایران را بهبود و گسترش دهد، خصوصا با توجه به مصالحه‌های منطقه‌ای که ترکیه (در رابطه با سوریه و ایران و مصر) از آن حرف می‌زند.
اسماعیل هنیه
در حال حاضر خالد مشعل آخرین روزهای حضورش در منصب ریاست دفتر سیاسی را می‌گذراند، چون انتخابات پیش رو [طبق قانون داخلی حماس] دفتر سیاسی جدیدی پدید خواهد آورد که مشعل عضو آن نخواهد بود. سمتی که مشعل در چهار سال پیش‌رو خواهد داشت، عضویت در مجلس شوراست.
در برهه‌ی اخیر، برخی نظرات مطرح شد مبنی بر ایجاد یک منصب افتخاری ایجاد شود برای آنکه «ابوالولید» [کنیه‌ی خالد مشعل] در آن قرار گیرد. اما این نظر در داخل حماس پذیرفته نشد، خصوصا که خود مشعل پیشتر اصلاح ساختار داخلی حماس را برای اینکه او یا کس دیگری از اعضای دفتر سیاسی بتواند برای دور سوم [پیاپی] نامزد عضویت در آن شود را رد و بر التزام به مدتی که نص قانون [داخلی حماس] به آن اشاره داشت، تاکید کرده بود. با وجود این، برخی از منابع داخل حماس می‌گویند که «مشعل ممکن است در دوره‌ی بعدی [یعنی چهار سال بعد] مجددا برای ریاست دفتر سیاسی نامزد شود.»
پیش‌بینی می‌شود که در انتخابات دفتر سیاسی در ماه‌های پیش‌رو شاهد ظهور برخی از شخصیت‌های «قدیمیِ جدید» باشیم [یعنی شخصیت‌هایی که در اصل قدیمی و باسابقه‌اند، ولی به دلایلی (از جمله اسارت) سال‌ها از عرصه‌ی سیاست دور بوده‌اند). چراکه قانون داخلی حماس اینکه یک فرد دو بار پیاپی عضو دفتر سیاسی باشد را ممنوع کرده است. تعدادی از اعضای دفتر سیاسی طبق همین نظام‌نامه، منصبشان را (به این دلیل که بیش از یک بار عضو دفتر سیاسی بوده‌اند) ترک خواهند کرد، به استثنای اسرایی که در تبادل اسرای 2012 (تبادل شالیط) آزاد شدند و لذا خواهند توانست مجددا برای عضویت در دفتر سیاسی نامزد شوند.
از بارزترین نامزدها برای عضویت جدید در دفتر سیاسی می‌توان به یحیی السنوار (از فرماندهان گردان‌های قسام) اشاره کرد که رسانه‌های صهیونیستی مدعی شده‌اند حتی برای کسب ریاست دفتر سیاسی رقابت می‌کند، حرفی که رهبران حماس آن را رد می‌کنند چون ماهیت فعالیت‌های السنوار امنیتی است و این با ماهیت فعالیت‌های رئیس دفتر سیاسی (که باید با دیگران تماس و ظهور و حضور رسانه‌ای و سیاسی داشته باشد) در تضاد است.
مسئله‌ی دیگری هم وجود دارد که حماس در سال‌های گذشته آن را به عنوان یک عرف تثبیت کرده و آن اینکه شخصیتی بیرون از غزه ریاست دفتر سیاسی را به عهده بگیرد. دلیل این مسئله، هم نمادین است و هم سیاسی، از جمله اینکه موضوع آوارگان فلسطینی (که بخش اعظم جمعیت فلسطینی‌هارا تشکیل می‌دهند [و در خارج از فلسطین زندگی می‌کنند]) پیش چشم قرار گیرد. و دیگر اینکه رئیس دفتر سیاسی اگر داخل باریکه‌ی غزه باشد احتمال ترور او نیز وجود دارد. همچنین حماس اصرار دارد شخصیت‌هایی را در صحنه حاضر کند که روابط درهم‌تنیده‌ای با کشورهای عربی داشته باشند و این چیزی است که رهبران حماس که در داخل فلسطین حضور دارند (به دلیل سختی سفرشان) فاقد آن هستند.
حالا که به موعد انتخابات نزدیک می‌شویم، بارزترین نامزدهای برای ریاست دفتر سیاسی دو نفرند: اسماعیل هنیه و موسی ابومرزوق. هر کدام از این دو تن یارانی دارند که برایشان تبلیغ می‌کنند. طرفداران هنیه می‌گویند او به رغم باقی ماندنش در غزه در طول سالیان گذشته، شانس بالایی برای رسیدن به ریاست دفتر سیاسی دارد؛ او «سیاستمداری است که گردان‌های قسام احترام شدیدی برایش قائل‌اند، چون با آنها ارتباط مستقیم دارد. و همین، شانس او را در صورت نامزد شدن برای ریاست دفتر سیاسی بالا می‌برد.» این منابع می‌افزایند: «ریاست دفتر سیاسی، با توجه به وزنی که حماس در باریکه‌ی غزه دارد، در آنجا مهم‌تر از جاهای دیگر است.»
«مرد شماره یک» حماس چه کسی خواهد شد/ کدام نامزد انتخابات روابط بهتری با ایران دارد (روابط نامزدهای انتخاباتی با ایران چگونه است) +عکس
موسی ابومرزوق
طرفداران هر کدام از این دو به پرونده‌هایی که آنها مسئول آن بوده‌اند هم [به عنوان نقطه‌ی قوت و وزن آنان] اشاره می‌کنند، مثلا ابومزوق در برهه‌ی اخیر مسئول برخی از پرونده‌های «عظیم» بوده است، مثل پرونده‌ی روابط جنبش حماس و مصر (که پیچیده‌ترین پرونده‌هاست) و یا پرونده‌ی آشتی [ملی] با جنبش «فتح».
ابومرزوق به روابط خوب با ایران و حزب الله شناخته می‌شد، تا آنکه «الشرق الاوسط» یک فایل صوتی از او [که مخفیانه ضبط شده بود] را پخش کرد که در آن از ایران انتقاد می‌کرد. البته می‌گویند بعد از عذرخواهی ابومرزوق در شبکه‌ی الاقصی [کانال تلویزیونی حماس] [و همچنین تمجید علنی و رسمی از نقش بی‌بدیل و غیرقابل کتمان ایران در دفاع از مقاومت فلسطین]، ایرانی‌ها این صفحه را بسته‌اند.
طرفداران هنیه هم متذکر می‌شوند که او روابط بسیار خوبی با ایران و حزب الله دارد و به عنوان نمونه به تماس هنیه با سید حسن نصرالله برای تسلیت شهادت شهدای انفجار عین السکة در برج البراجنة اشاره می‌کنند، یا چند بار حضور اسماعیل هنیه در تهران در مراسم سالروز پیروزی انقلاب را مثال می‌زنند.
در همین چارچوب، یوسف رزقة، مشاور سیاسی سابق هنیه، معتقد است «اهتمام منطقه‌ای و بین‌المللی به انتخابات داخلی حماس نشانگر حجم جنبش حماس و تاثیر آن در صحنه‌ی داخلی فلسطین، موضعش درباره‌ی روند سازش و جنگ با اشغالگران است.»
رزقه در گفتگو با الاخبار، اینکه نتایج انتخابات داخلی بر مسیر سیاسی جنبش و تغییر رفتارش اثر بگذارد را رد می‌کند چون به گفته‌ی او «حماس طبق نظرگاه و قواعد اساسی‌ای که برای همهی اعضایش الزام‌آور است فعالیت می‌نماید.»
رزقة به این نکته هم اشاره می‌کند که «جهت‌گیری راهبردی جنبش از طریق مجلس شورا و مجلس سیاسی آن تعیین می‌شود و برخاسته از حال و هوا و نگاه‌های رئیس دفتر سیاسی نیست. در راس این پرونده‌ها [که توسط آن مجالس تعیین می‌شود] هم روابط سیاسی حماس قرار دارد.»
[درباب پیش‌بینی های صور گرفته نیز] یحیی موسی از رهبران حماس معتقد است «انتخابات حماس مخفیانه است و پایگاه‌های مردمی ما رهبرانشان را تعیین می‌کنند و آن رهبران اشخاصی که عضو دفتر سیاسی خواهند بود را برمی‌گزینند. و مسائل پیچیده‌تر از التزام به یک جدول زمانی است ... انتخابات طبق ساختاری دقیق برگزار می‌شود.»
موسی ابومرزوق و اسماعیل هنیه
بر همین اساس، احمد یوسف از دیگر رهبران حماس نیز می‌گوید «نمی‌توان اینکه چه کسی جانشین مشعل می‌شود را پیش‌بینی یا غیب‌گویی کرد.» زیرا به گفته‌ی او انتخاباب رهبران دفتر سیاسی «از طریق چارچوب‌های انتخاباتی‌ای صورت می‌گیرد که هزاران تن از کادرهای جنبش حماس در مناطقی که حماس حضور دارد در آن مشارکت می‌کنند. و توافق بر سر رئیس دفتر سیاسی در بین آن رهبرانی که انتخاب شده و در راس مجالس شورای حماس قرار می‌گیرند صروت خواهد گرفت.» احمد یوسف در گفتگو با الاخبار ادامه می‌‌دهد که مرحله‌ی اول انتخابات هم هنوز عملا تمام نشده که بخواهد از انتخاب رئیس دفتر سیاسی بحث شود.
این شخصیت مطرح حماس می‌افزاید: «اسامی‌ای که در رسانه‌ها برای ریاست دفتر سیاسی مطرح می‌شود ظاهرا یک جور شوخی رسانه‌ای برای ضرر رساندن به جنبش حماس است» او در عین حال متذکر می‌شود «مسیر بازسازی روابط حماس و ایران در حال طی شدن است؛ تهران نه شرطی گذاشته و نه اسمی را وتو کرده است. ایران یک دولت اسلامی مرکزی در منطقه است. ایران یک مکتب دیپلماتیک و روابط بین الملل است و بر حفظ روابطش با جنبش حماس اصرار دارد، حتی اگر برخی سختی‌ها در میان باشد.»
ارسال نظر