برجام و تحریم‌هایی که برجا ماند

در دورانی که مردان «تدبیر و امید» اندک‌اندک به «فصل برداشت» عملکرد سه‌ساله خود قدم می‌نهند، این سؤال پیش روی نخبگان قرار دارد که دکتر روحانی و همکارانش تا چه مقدار کشور را از ثمرات اقتصاد مقاومتی بهره‌مند ساخته‌اند؟ بدون شک پاسخ‌گویی به این پرسش، بدون اطلاع از عملکرد دست‌اندرکاران دولت یازدهم میسر نخواهد بود. پرونده «فصل برداشت» به دنبال آن است تا عمکرد دولتمردان را با استناد به منابع و گزارش‌های رسمی آشکار، به تصویر بکشد تا از قِبَل این امر، میزان انطباق اقدامات مسئولین و اسناد کلان کشور مشخص شود.

در سیزدهمین گزارش از این پرونده، با عنوان «تکیه بر باد»، عملکرد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در دولت یازدهم مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، می‌توانید خلاصه این گزارش را مطالعه نمایید:

مقدمه

 «محمدجواد ظریف»، بدون تردید یکی از شاخص‌ترین و مؤثرترین اعضای دولت یازدهم و یکی از جذاب‌ترین سوژه‌های رسانه‌ای در سال‌های اخیر بوده است. دیپلمات باسابقه‌ای که توانست اوایل تیرماه 94 بالاخره مذاکرات چندین و چندساله ایران و کشورهای 5 بعلاوه 1 در موضوع هسته‌ای را به نقطه مشخص و مورد توافقی به نام «برجام» برساند. البته ورود برجام به فاز اجرا و قانع کردن نمایندگان مجلس در این مسیر نیز خود تلاش مضاعفی را می‌طلبید؛ تلاش‌هایی که مثمر ثمر گشت و نهایتاً از اواخر دی‌ماه 94 مرحله اجرای برجام آغاز شد. وزارت امور خارجه در دوره «پسابرجام» تلاش بسیاری کرد تا مردم ایران طعم میوه‌های برجام در حوزه اقتصادی را بچشند. سفرهای متعدد به کشورهای مختلف جهان برای تقویت روابط اقتصادی و بخصوص سفر رئیس‌جمهور کشورمان و هیئت همراه به کشورهای فرانسه و ایتالیا در اوایل بهمن‌ماه 94 و امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد و بزرگ در حوزه‌های مختلف، امیدها در این زمینه را به‌شدت افزایش داد.

باوجوداین، می‌شود گفت تلاش‌های ظریف و همکارانش در این موضوع حداقل دستاوردها را برای کشورمان به همراه داشت و در کنار آن آمریکا هم تحریم‌های جدیدی مانند قانون محدودیت صدور ویزا علیه ایران وضع کرد. ساختار تحریم‌های ثانویه نیز حفظ شد که منتقدان آن را جزو نقاط ضعف برجام می‌دانند؛ زیرا زمینه‌ساز تداوم عدم همکاری بانک­های متوسط و بزرگ خارجی با کشورمان شد. البته با تلاش‌های این وزیر پرتلاش دولت یازدهم و همکارانش، یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های گذشته، یعنی محدودیت صادرات نفت ایران برطرف شد؛ لکن همچنان سرنوشت دلارهای ناشی از این افزایش فروش نفت نامشخص است. ظریف بارها و بارها حتی بعد از اجرایی شدن برجام، با وزیر امور خارجه آمریکا و مقامات اتحادیه اروپا دیدار کرد تا بتواند موانع تحقق برجام را برطرف نماید و ظرفیت‌های اقتصادی توافق هسته‌ای را فعال کند؛ اما بازهم باید گفت این تمرکز شدید نه‌تنها دستاورد شاخصی برای کشورمان به همراه نداشت بلکه موجب غفلت وزارت امور خارجه از ظرفیت‌های دیگر نقاط جهان و بخصوص منطقه غرب آسیا و همسایگان شد.

اقدامات

1. دستیابی به توافق برجام

2. مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی پسابرجام

– افزایش فروش نفت

– دستاوردهای سفرهای اقتصادی وزیر امور خارجه

3. ارائه دو گزارش درباره اجرای برجام به مجلس شورای اسلامی

تحولات

1. مهم‌ترین اقدامات آمریکا در پسابرجام

– حفظ ساختار تحریم‌های ثانویه

– وضع تحریم‌های جدید در دوران پسا برجام

– برداشت از پول­های بلوکه شده ایران

– عدم رفع تحریم­های هواپیمایی در عمل