آخرین نَفَس‌های داعش در «موصل»

ارتش و نیروهای مردمی عراق پس از سلسله عملیات های ضد تروریستی گسترده علیه داعش در منطقه استراتژیک «القیاره» واقع در جنوب شهر «موصل» سرانجام موفق به آزادسازی کامل این منطقه شدند. در همین ارتباط، فرماندهی عملیات آزادسازی موصل اعلام کرد: «منطقه القیاره پس از سلسله عملیات های ضربتی از تصرف داعش خارج شد».

طبق آخرین گزارش‌ها، تروریست های داعش پس از مشاهده ورود ارتش و نیروهای مردمی به منطقه القیاره و پی بردن به حتمی بودن شکست خود در نبرد اخیر، قصد داشتند چندین کامیون حامل مواد نفتی را از این منطقه خارج کنند. با این حال، آنها در این زمینه نیز متحمل شکست سنگینی شدند، چراکه مورد اصابت حملات خمپاره‌ای ارتش قرار گرفته و مجبور شدند بهصورت دسته جمعی پا به فرار بگذارند.

منطقه القیاره یک منطقه استراتژیک از لحاظ امنیتی و اقتصادی محسوب می شود. اهمیت اقتصادی استراتژیک این منطقه به وجود بیش از 95 میدان نفتی در این منطقه بازمی‌گردد. بر همین اساس، تروریست های تکفیری داعش همواره با سرقت منابع نفتی این منطقه، برای تأمین منابع مالی خود تلاش کردند. بر همین اساس، خروج القیاره از تصرف داعش ضربه سهمگینی را از بُعد اقتصادی بر پیکره این گروه تروریستی ـ تکفیری وارد آورد.

موقعیت جغرافیایی منطقه القیاره نیز به صورتی است که تسلط بر آن به مثابه تسلط بر راه مواصلاتی بین بغداد و موصل است. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی آن، راه‌های انتقال تجهیزات نظامی و پزشکی به شهر موصل در حمایت از نبرد ارتش و نیروهای مردمی در این شهر را تسهیل می کند.

در رابطه با موقعیت استراتژیک القیاره، «خالد عبدالله» کارشناس مسائل امنیتی و استراتژیک تصریح می کند: «تسلط ارتش عراق بر القیاره یک پیروزی بزرگ و دستاوردی گرانقدر به شمار می رود». وی در ادامه می افزاید: «تسلط بر شهر القیاره مسأله بسیار مهمی است، چراکه با تسلط بر این منطقه انتقال تجهیزات نظامی پیشرفته به شهر موصل جهت آغاز عملیات آزادسازی این شهر بیش از پیش تسهیل می شود». 

این کارشناس مسائل نظامی و استراتژیک همچنین تصریح می کند: «با فتح منطقه القیاره، ارتش عراق یک کانون مناسب برای فرماندهی عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل به دست آورد. علاوه بر این، تروریست های داعش با از دست دادن این منطقه متحمل ضربه اقتصادی سهمگینی شدند».

واقعیت این است که اهمیت استراتژیک منطقه القیاره بیش از هر عامل دیگری از جمله موقعیت جغرافیایی که به آن اشاره شد، به وجود پایگاه هوایی واقع در این منطقه بازمی‌گردد. پایگاه هوایی القیاره در ۶۰ کلیومتری شهر موصل واقع شده و به دلیل موقعیت جغرافیایی که از آن برخوردار است، می تواند نقش بسیار مؤثری در پشتیبانی هوایی از هرگونه عملیات زمینی علیه تروریست های تکفیری در شهر موصل ایفا کند.

موقعیت جغرافیایی پایگاه هوایی القیاره این امکان را به ارتش عراق می دهد که بتواند عملیات های ضد تروریستی خود در تمامی مناطق واقع در شمال کشور را از طرق آن مدیریت و فرماندهی کند. علاوه بر این، به گفته کارشناسان نظامی عراقی، این پایگاه از وسعت بالایی برخوردار بوده و همین ویژگی کافی است تا از آن به عنوان مرکزی جهت حمایت‌های لجستیکی از عملیات نظامی در موصل استفاده شود. 

بر اساس آنچه که گفته شد، وجود این پایگاه در منطقه القیاره موجب شده تا این منطقه از اهمیت استراتژیک بالایی برای ارتش عراق، به ویژه در طول عملیات آزادسازی شهر موصل داشته باشد. مسأله دیگری که حاکی اهمیت استراتژیک پایگاه هوایی القیاره است، اصرار مقامات ایالات متحده آمریکا برای استقرار نیروهای این کشور در این پایگاه است.

در همین ارتباط، اخیرا «اشتون کارتر» وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا ضمن «استراتژیک» توصیف کردن پایگاه هوایی القیاره، تصریح کرده است: «پایگاه القیاره از ویژگی‌های بسیار خوبی برخوردار است و به همین دلیل نیروهای آمریکایی می توانند از آن به عنوان کانونی برای ارائه حمایت های لجستیکی از عملیات آزادسازی موصل استفاده کنند». این اظهارنظر وزیر دفاع عراق در واقع ۳ پیام را مخابره می کند؛ 

اول اینکه همانگونه که گفته شد، پایگاه هوایی القیاره از اهمیت بسیار بالای استراتژیک در جنوب شهر موصل برخوردار است.

دوم اینکه ایالات متحده آمریکا همچون گذشته تلاش می کند تا حضور نظامی خود در عملیات آزادسازی شهر موصل را به دولت بغداد تحمیل کند.

و سوم اینکه آمریکایی ها در صدد هستند تا با استقرار موقت در پایگاه هوایی القیاره مقدمات تسلط بر این پایگاه در یک بازه زمانی نه چندان طولانی و در نهایت تبدیل آن به اولین پایگاه دائمی این کشور در عراق را فراهم آورند.

ایالات متحده آمریکا در حالی برای تحمیل حضور نظامی خود در عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل به دولت بغداد تلاش می کند که نیروهای حشد الشعبی مخالفت قاطع خود با حضور این کشور در عملیات را اعلام کرده اند. مخالفت حشد الشعبی با حضور آمریکایی ها در عملیات آزادسازی موصل نشأت گرفته از سوابق  ننگین آنها در نبرد با تروریسم در عراق است. ایالات متحده آمریکا نه تنها تاکنون هیچ اقدام شایان ذکری در زمینه مبارزه با تروریسم در عراق صورت نداده است، بلکه بسیاری از گزارش‌ها نیز حاکی از ارائه حمایتهای تسلیحاتی این کشور به تروریست های مستقر در موصل نیز هستند.

آمریکایی ها ثابت کردند که هیچگاه در مبارزه با تروریسم جدی نبوده و تنها از الفاظی از این دست برای تحقق منافع و مصالح سیاسی خود بهره می برند. سیاست آنها در عراق نیز از این قاعده مستثنا نیست، چراکه در جریان عملیات آزادسازی الرمادی با کارشکنی های گسترده تمام تلاش خود را برای به زیر کشیدن نیروهای حشد الشعبی و جلوگیری از حضور آنها در این عملیات را کردند که البته تا حدودی تلاش‌هایشان موفقیت آمیز نیز بود.

از سوی دیگر، در جریان عملیات آزادسازی شهر فلوجه نیز ایالات متحده آمریکا تنها به عنوان تماشاچی، نبرد ارتش و نیروهای مردمی با تکفیریها را از دور نظاره‌گر شد و هیچ اقدامی را در زمینه نبرد با تروریسم در فلوجه صورت نداد. بر همین اساس، سیاست واشنگتن در قبال عملیات آزادسازی شهر موصل نیز با سیاست های پیشین آن تفاوت چندانی ندارد.

در همین ارتباط، «وینسنت استوارت» عضو ارشد دستگاه اطلاعات ایالات متحد آمریکا که در کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا در خصوص تحولات عراق سخن می گفت، در اظهاراتی اعلام کرد: «بسیار بعید می رسد که در سال ۲۰۱۶ عملیات نظامی به رهبری عراق برای پاکسازی کامل شهر موصل در نینوا به نتیجه برسد». وی در ادامه اظهارات خود تصریح کرد: «عملیات آزادسازی موصل بسیار پیچیده خواهد بود؛ به اینکه ما می توانیم در آینده نزدیک شاهد آزادسازی این شهر باشیم، خوشبین نیستیم. به عقیده من در سال ۲۰۱۶ قطعا آزادسازی موصل اتفاق نخواهد افتاد».

این ژنرال آمریکایی همچنین اظهار داشت: «ممکن است عملیات نظامی برای پاکسازی مناطق واقع در اطراف موصل مؤثر باشد، اما سیطره کامل بر شهر موصل طی سال ۲۰۱۶ ممکن نیست». این اظهارات مقام عالیرتبه نظامی آمریکا به خوبی حاکی از سیاست این کشور مبنی بر تلاش برای به تأخیر انداختن آزادسازی موصل، است.

در حال حاضر نیز اصرار آمریکایی ها برای مشارکت در عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل با دو هدف اساسی دنبال می شود؛

۱ ـ جلوگیری از تسلط زودرس ارتش و نیروهای مردمی بر شهر موصل و طولانی تر کردن زمان استقرار تکفیریها در این شهر.

۲ ـ استقرار نیروهای آمریکایی در پایگاه استراتژیک القیاره به بهانه حمایت از عملیات و در واقع با هدف حمایت لجستیکی از داعش.

در هر صورت، آمریکای ها پیش بینی نمی کردند ارتش و نیروهای مردمی عراق ـ حداقل در یک بازه زمانی کوتاه ـ بر منطقه استراتژیک القیاره مسلط شده و کنترل پایگاه هوایی موجود در آن را به دست بگیرند. بر همین اساس، اکنون که واشنگتن در برابر عمل انجام شده قرار گرفته و ارتش عراق پس از سلسله نبردهای نفس‌گیرانه با داعش در القیاره، دست پر می بیند، تلاش می کند تا به طُرُق مختف خود را به این پایگاه استراتژیک برساند و به نظر می رسد که مانند همیشه «مبارزه با تروریسم» را به عنوان بهانه اصلی خود برای استقرار در پایگاه القیاره برگزیده است.