اعلام سناریوهای جدید صادرات گاز

سقوط آزاد قیمت جهانی نفت و به دنبال آن، کاهش شدید قیمت گاز طبیعی و LNG در بازار، زنگ خطر تعطیلی را برای بسیاری از پروژه‌های نفت و گاز جهان به صدا درآورده است.

به اعتقاد تحلیگران بازار انرژی با کاهش قیمت نفت به بشکه‌ای به کمتر از ۴۰ دلار و یا سقوط بهای گاز به زیر ۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو، دوران ریخت و پاش در صنایع نفت و گاز جهان تمام شده و دست کم تا چند سال آینده صرفا طرح‌هایی در حوزه‌های مختلف اکتشاف، استخراج، پالایش، انتقال و ذخیره‌سازی مشمول سرمایه گذاری می‌شوند که دارای توجیه اقتصادی بالایی باشد.

بر اساس این قانون نانوشته هم اکنون بهره‌برداری بسیاری از طرح‌های تولید LNG به ویژه در کشورهای آفریقایی، استرالیا و حوزه دریای کارائیب به تعویق افتاده است به طوری‌که در استرالیا اجرای چهار طرح جدید تولید LNG با ظرفیت تولید ۳۰ میلیون تن LNG در سال و هزینه سرمایه‌گذاری ۳۹ میلیارد دلاری به حالت تعلیق درآمده است.

در مجموع در کل جهان اجرای ۶۸ طرح جدید تولید LNG با سرمایه‌گذاری ۳۸۰ میلیارد دلار متوقف شده است و پیش بینی می‌شود فعلا طرح‌های جدیدی برای تولید و صادرات LNG در سایه قیمت پایین نفت و گاز به بهره‌برداری نرسند.

با این وجود به نظر می‌رسد که صنعت نفت و گاز ایران همواره باید بر خلاف جریان‌های اقتصادی بازار انرژی جهان حرکت کند و اجرای طرح‌هایی با سرمایه گذاری‌های چند میلیارد دلاری کماکان در دستور کار قرار دارند.

لوله گاز در اقیانوس هند می‌کشیم!

یکی از سیاست‌های کلان وزارت نفت در دوران پسابرجام امضای قراردادهای فروش و صادرات گاز با همسایه‌ها به ویژه کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس شده و بر اساس این سیاست کلان، از سال ۲۰۱۳ میلادی مذاکراتی با عمان به منظور صادرات گاز آغاز شده است.

با گذشت سه سال از امضای تفاهم نامه اولیه گازی بین ایران و عمان، از چند ماه قبل با مانع تراشی و سپس مخالفت امارات برای عبور خطوط لوله گاز ایران-عمان از آب های حاکمیتی این کشور شیخ نشین، چالش‌های جدیدی برای صادرات گازهای ترش پارس جنوبی به عمان ایجاد شده است.

بر این اساس اخیرا وزارت نفت ایران و عمان به یک توافق جدید و البته پر هزینه برای صادرات گاز دست یافته‌اند و قرار شده است که ساخت خط لوله مشترک گاز دو کشور به جای آب‌های کم عمق از آب‌های عمیق دریای عمان و اقیانوس هند عبور کند.

محمدبن حمدالرمحی وزیر نفت و گاز عمان هفته گذشته در گفتگو با رویترز اعلام کرد: تهران و مسقط توافق کرده‌اند مسیر و طراحی خط لوله زیر دریایی صادرات گاز ایران- عمان را با هدف عبور نکردن از آبهای سرزمینی امارات، تغییر دهند.

علیرضا کاملی مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز هم با تایید اظهارات وزیر عمانی با بیان اینکه هم اکنون مطالعه آب‌های عمیق به عنوان یکی از مسیرهای صادرات گاز به عمان در دستور کار ٢ کشور قرار گرفته است، تاکید می‌کند: مسیر آب‌های عمیق برای صادرات گاز به عمان نسبت به مسیر دیگر کوتاه‌تر بوده و نیاز به دریافت مجوز از دیگر کشورها ندارد.

البته ساخت خطوط لوله گاز در آب های عمیق صرفا متمرکز با توافق های اخیر ایران عمان نیست و مسئولان شرکت ملی صادرات گاز گفتگوهایی را هم با هند برای ساخت یک خط لوله یک هزار و ۴۰۰ کیلومتری به منظور انتقال گاز از بستر اقیانوس هند به این کشور آغاز کرده اند.

در همین حال کاملی مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز با اشاره به آغاز مذاکرات جدید گازی ایران و هند، می‌گوید: با ساخت عمیق‌ترین و طولانی‌ترین خط لوله دریایی جهان، گاز ایران به هند صادر می‌شود.

بر این اساس هزینه‌های ساخت خط لوله‌ای بالغ بر ۲۰۰ کیلومتری از آب‌های عمیق دریای عمان و احتمالا اقیانوس هند، چند برابر محاسبات اولیه برای ساخت خط لوله گاز از آب‌های کم عمق خواهد بود و با توجه به کاهش قیمت‌های فعلی گاز و LNG در بازار، احداث خط لوله‌ای پر هزینه فاقد توجیه اقتصادی بالا برای ایران به عنوان صادرکننده گاز است.

دوره صادرات گاز با لوله تمام شد

محمود خاقانی درباره توافق جدید ایران و عمان برای ساخت یک خط لوله انتقال گاز از مسیر آب‌های عمیق، گفت: تمامی طرح ها ابتدا اصلاحا روی میز هستند و اجرای آنها مستلزم انجام مطالعات زیست محیطی، تامین امنیت خط لوله، تعیین منابع تولید و مصرف گاز در مبدا و مقصد و در نهایت انجام مطالعات اقتصادی است.

مدیرکل اسبق امور بین‌الملل وزارت نفت با تاکید بر اینکه هم اکنون با کاهش قیمت نفت و گاز توجیه اقتصادی بسیاری از طرح های ساخت خطوط لوله انتقال و صادرات گاز به شدت کاهش یافته است، تصریح کرد: یکی از اهداف عمان برای واردات گاز از ایران تامین خوراک واحدهای LNG است.

این تحلیلگر بازار انرژی با اعلام اینکه ایران هم با فروش گاز به عمان می‌خواهد در طرح های LNG عمان مشارکت کند و به اصلاح وارد بازار خرده فروش LNG جهان شود، تاکید کرد: با این وجود هم اکنون بازار LNG با مازاد عرضه روبرو بوده و حتی برخی از کشورهای صادرکننده LNG همچون قطر، استرالیا و روسیه برای فروش گاز امتیازهای مختلفی به مصرف کنندگان می‌دهند.

وی با اشاره به پایین بودن قیمت فروش LNG در بازارهای منطقه‌ای جهان، تاکید کرد: ابهام اول درباره صادرات گاز به عمان این است که آیا مشارکت وزارت نفت در طرح های تولید LNG این کشور در شرایط فعلی و آتی بازار گازر دارای توجیه اقتصادی بالایی است؟

خاقانی همچنین با بیان اینکه هم اکنون ساخت برخی از خطوط لوله گاز جهان به دلیل بالا بودن هزینه‌ها و پایین بودن قیمت گاز متوقف شده است، تاکید کرد: از این رو سوال و ابهام دیگر صادرات گاز به عمان آن است که آیا با قیمت های فعلی ساخت یک خط لوله با هزینه بالا در آب‌های عمیق دارای توجیه خواهد بود؟

مدیرکل اسبق امور بین‌الملل وزارت نفت با اعلام اینکه ایران از اینکه تاکنون وارد بازار LNG نشده برنده است، تبیین کرد: هم اکنون اکثر تولید و صادرکنندگان LNG جهان با مشکلات متعددی برای حضور در بازار دست و پنجه نرم می کنند.

برق به جای گاز صادر کنیم

خاقانی در ادامه با بیان اینکه هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان برای افزایش حاشیه سود طرح‌های صادرات انرژی به جای گاز طبیعی به سمت صادرات برق روی آورده اند، گفت: قطعا ساخت خطوط انتقال برق در مقایسه با خطوط لوله دریایی گاز دارای هزینه کمتری است.

این تحلیلگر بازار انرژی با یادآوری اینکه ایران با استفاده از پتانسیل کشورهایی همچون روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ارمنستان و سایر کشورهای منطقه قفقاز و آسیایی میانه می‌تواند یک شبکه جدید انرژی را در سطح منطقه راه اندازی کند، تاکید کرد: سواّپ و ترانزیت گاز کشورهای حاشیه دریای خزر به کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌تواند به مراتب سودآورتر از صادرات گاز با خطوط لوله زیر دریایی در شرایط فعلی بازار نفت و گاز باشد.

وی با اعلام اینکه بر خلاف گاز و نفت خام امکان تحریم صادرات برق ایران وجود ندارد، خاطرنشان کرد: با توسعه شبکه برق، مشترکان از این انرژی استفاده می‌کنند و به راحتی نفت و گاز نمی‌توان مشترکان و مصرف کنندگان را مجبور کرد که برق را جایگزین یک حامل انرژی دیگر بکنند.