نتایج یک پژوهش جدید در بازارکار

کارشناسان می گویند بازار کار ایران بر اساس توانمندی ها، استعدادها، علایق و تخصص شکل نگرفته و تقریبا می توان گفت در بیشتر مواقع افراد در جایگاه های واقعی خود قرار ندارند. بسیاری شغل خود را تنها یک منبع درآمد برای گذران زندگی می دانند و تنها بخش کوچکی از نیروهای کاری کشور در رشته های مورد علاقه خود وارد شده اند.

همچنین تقسیم مشاغل بر مبنای صلاحیت حرفه ای افراد و درجه بندی میزان توانمندی ها و تخصص انجام نمی شود و در بسیاری از موارد رانت، آشنابازی، شرایط خاص افراد و مانند آن برای واگذاری تصدی های شغلی مورد توجه قرار می گیرد. این مسئله امروز نه تنها در بخش دولتی، بلکه در بخش خصوصی نیز رواج پیدا کرده است.

بسیاری با اینکه مشاغلی را دارند ولی فکر می کنند حقشان بیشتر از آن است و دست هایی در کار بوده تا آنها نتوانند به جایگاه واقعی خود برسند. همچنین بسیاری از افراد فکر می کنند استعدادها و توانمندی های آنها در محیط های کاری نادیده گرفته می شود و به صورت کلی ضوابطی در تقسیم موقعیت های شغلی وجود ندارد و تصمیم گیری ها در بیش از ۹۰ درصد موارد، سلیقه ای است.

اینکه این فکر به صورت مستمر و مداوم با بسیاری از نیروهای شاغل در بازار کار ایران و بدنه اقتصاد همراه است باعث افت شدید بهره وری شده است. هر چند عوامل دیگری مانند پایین بودن حقوق و دستمزد نیروی کار نیز در افت بهره وری نقش مستقیمی دارد، اما کارشناسان معتقدند وجود این تفکر در بازار کار که طی آن افراد می گویند باید در جایگاه بالاتری باشند، نیز در انجام نشده مناسب وظایف شغلی موثر است.

آیا از جایگاه شغلی خود رضایت دارید؟

اینکه در بسیاری از بنگاه ها طی کردن پله های ترقی و دستیابی به جایگاه های بهتر شغلی هیچ ارتباطی با میزان سواد، تخصص، مهارت ها و سوابق افراد نداشته باشد موضوعی است که در بخش بزرگی از بنگاه های کشور دیده می شود. هرچند قانونگذار برای حل این مسئله، طبقه بندی مشاغل و بحث رتبه های شغلی بر اساس سنوات و تجارب و سایر توانمندی های افراد را در نظر گرفته ولی عدم اجرای آن توسط بسیاری از واحدهای اقتصادی کشور، باعث دامن زدن به تفکر رایج در بین شاغلان شده و این فکر به صورت مداوم با بسیاری است که حق شغلی آنها پایمال شده است.

مسلم خانی با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد دانایی محور است گفت: لازمه جدا شدن اقتصاد ایران از منبع محوری این است که عواملی که می توانند اقتصاد منبع محور را به اقتصادهای متعالی تبدیل کنند را شناسایی کنیم که یک مورد اصلی آن منابع انسانی است.

این کارشناس عالی بازار کار اظهارداشت: اگر بخواهیم دو معمار را از یکدیگر تشخیص بدهیم کافی است از آنها بخواهیم یک تیغه دیوار را بسازند و کار یکسانی را انجام بدهند ولی ممکن است نتیجه متفاوت باشد و در اینجا نقش عامل انسانی خودنمایی می کند.

خانی ادامه داد: بنابراین عامل انسانی یکی از مواردی است که می تواند اقتصاد ایران را از منبع محوری نجات دهد و در این زمینه ما با نیروی کار مواجه می شویم. نیروی کار خود دو زیرمجموعه دارد که نیروی کار حرفه ای و نیروی کار مدیر است.

وی افزود: در کشور باید بتوانیم سهم نیروی کار حرفه ای را افزایش دهیم و این نیرو می تواند کاری را انجام بدهد که با استعدادها و قابلیت های وی همسو است و با توانمندی ها و تخصص هایی که کسب کرده نیز همراستا است و در این بخش لزوما مدرک تحصیلی عامل حرفه ای شدن نیست.

این کارشناس عالی کارآفرینی تاکید کرد: در برون سپاری امور جامعه به انسان ها باید به مولفه حرفه ای بودن توجه کنیم و هرچقدر سهم نیروی کار حرفه ای افزایش یابد، منبع محوری اقتصاد کمرنگ تر خواهد شد.

اشتغال ۸۳ درصد شاغلان با استعداد آنها ارتباطی ندارد

به گفته خانی، با وجود اینکه در حال حاضر بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار دانشجو داریم اما باید پرسید آیا این تعداد مدرک تحصیلی همسو با استعدادها و علایق افراد بوده و لزوما مدارک از کاردانی تا بالاتر از دکترا دارند، تحصیلاتشان متناسب با انگیزه هایشان بوده است؟ مسلما پاسخ به این سوالات منفی است.

این کارشناس عالی بازار کار اظهارداشت: حال چگونه می توانیم اقتصاد کشور را مردمی کنیم و از منبع محوری جدا شویم. یک راهکار آن سپردن امور به نیروی کار حرفه ای است و افرادی که متناسب با استعدادها و علایق خود کار می کنند.

وی گفت: در راستای توسعه نیروی کار حرفه ای چند کلید واژه مهم وجود دارد. یک مورد طراحی و اجرای الگوی شناسایی و هدایت استعداد حرفه ای در ایران است و باید بتوانیم کشف استعداد را از مرحله کودکی انجام دهیم و افراد در مدارس و مهدکودک ها در راستای علایق و استعدادها آموزش ببینند.

خانی تصریح کرد: در حال حاضر از ۱۰۰ نیروی کار کشور ۸۳ نفر کاری را انجام می دهند که با علاقه و استعدادها و مهارت آنها مطابقت ندارد و تنها ۱۷ نفر نیروی کار ماهر هستند ولی این مطالعه در ژاپن انجام شده و نشان داده که ۶۷ نفر از هر ۱۰۰ نیروی کار، حرفه ای و در راستای علایق و توانمندی های خود مشغول به کار هستند.

این کارشناس عالی بازار کار اظهارداشت: در ژاپن دقیقا افراد کاری را انجام می دهند که برای آن ساخته شده اند؛ بنابراین افراد باید در مسیر پیشرفت و استعدادهای خود قرار بگیرند. افراد اگر در جای خود قرار بگیرند موق خواهند شد و نیروی حرفه ای به این دلیل دارای طرح و ایده است که احساس می کند در راستای رسالت خود عمل می کند.

پزشکانی که بساز بفروش و کشاورزانی که حسابدار شدند

این کارشناس عالی کارآفرینی افزود: یک دلیل اینکه افراد زیادی در بخش های مختلف اقتصاد ایران جذب شده ولی تحولی ایجاد نشده است این است که ما متاسفانه شناسایی و هدایت استعداد حرفه ای را در ایران نداریم و نتوانستیم جانمایی درستی برای نیروی کار داشته و از آنها به عنوان نیروی کار حرفه ای استفاده کنیم.

وی ادامه داد: اگر بتوانیم بخش مهمی از بازار کار کشور را در اختیار نیروی کار حرفه ای قرار دهیم بهره وری بیشتری خواهیم داشت و در این زمینه الزاماتی برای تربیت نیروی کار حرفه ای نیاز داریم. در قالب نظام صلاحیت حرفه ای که در ایران فعلا وجود ندارد در بسیاری از موارد پزشکان در حوزه ساخت و ساز فعالیت دارند و فارغ التحصیلان کشاورزی در زمینه حسابداری و متخصصان ادبیات فارسی کشاورزی می کند و این بهم ریختگی سرمایه های انسانی را شاهد هستیم.

خانی تاکید کرد: با وجود چالش های فراوان در استفاده از نیروی انسانی، اگر بخواهیم بر اساس مدل و یک نظام صحیح در زمینه آموزش و تربیت نیروی انسانی حرکت کنیم دستیابی به الگوی شناسایی نیروی کار حرفه ای کار سخت و پیچیده ای نخواهد بود.