وداع با محمدرفیع ضیایی؛ کاریکاتوریست مطبوعات

در مراسم تشییع پیکر این هنرمند که صبح امروز (شنبه، پنجم تیرماه) در مقابل خانه هنرمندان ایران برگزار شد، چهره‌هایی مانند مجید ملانوروزی - مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی و رییس موزه هنرهای معاصر -، بهمن عبدی، کامبیز درمبخش، مسعود شجاعی طباطبایی، حبیب‌الله صادقی، علی درخشی، هادی حیدری، داود شهیدی و... حضور داشتند. 
 
در این مراسم داود شهیدی - کاریکاتوریست پیشکسوت - با اشاره به نزدیک بودن شهادت امام علی (ع) و درگذشت محمدرفیع ضیایی، اظهار کرد: ضیایی هنرمندی خلاق بود و من روی نقش او به‌عنوان یک محقق علمی تأکید می‌کنم. با شروع کار موسسه گل‌آقا، کیهان کاریکاتور و دوسالانه‌ها به‌طور نزدیک با او برخورد داشتم. او روی حضور اندیشه در دوسالانه‌ها و همایش‌ها تأکید داشت و به‌عنوان یک محقق به‌صورت طلبه‌وار ارتباط کاریکاتور و رسانه را جمع‌آوری می‌کرد و با حوصله در کنار هم قرار می‌داد. نتیجه این‌ها مطالبی بسترساز و زمینه‌ساز مسائل فرهنگی می‌شد. 
 
کامبیز درمبخش 
 
او ادامه داد: بسیاری فکر می‌کنند کاریکاتور تنها هنری است که لبخند بر لب می‌آورد؛ ولی محمدرفیع ضیایی از جنبه‌های مختلف روی کاریکاتور و طنز نوشتاری که گستره فکری و فلسفی وسیعی دارد، تأکید می‌کرد. اینجاست که نقش خود را به ما می‌نمایاند. تأکید او بر این بود که باید زمینه علمی و فرهنگی وجود داشته باشد تا مجموعه هنرمندان با استعداد در این زمینه قرار بگیرند و از طریق آن، با تاریخ کاریکاتور ایران و جهان ارتباط علمی و دقیق برقرار کند. از این نظر، ما بسیار مدیون او هستیم. 
 
شهیدی در بخش دیگری از سخنانش، به نقش بارز ضیایی در نشریات طنز و موسسه گل‌آقا اشاره کرد و گفت: او به جنبه‌های تئوری و فلسفی هنر در کاریکاتور و طنز نوشتاری توجه ویژه داشت و نقش بزرگی در به‌وجود آمدن موسسات، فصلنامه‌ها و سالنامه‌های کاریکاتور ایفا می‌کرد. او معتقد بود ستاره‌های هنر کاریکاتور ایران وقتی از پراکندگی نجات پیدا می‌کنند که روی یک بستر قرار بگیرند. اینجاست که نقش ضیایی به‌عنوان محقق مشخص می‌شود و او را به یک هنرمند بالانشین تبدیل می‌کند. 
 
این کاریکاتوریست افزود: در اینجا به سخن امام علی (ع) اشاره می‌کنم که فرموده است «مرگ رهایی است». محمدرفیع ضیایی باید در همان جایگاه روح که شایسته اوست قرار می‌گرفت. من در اینجا برای خودمان طلب آمرزش می‌کنم و امیدوارم راه او ادامه پیدا کند. او روی این موضوع که هنر باید با خود، جامعه، محیط، زمان و مکان در ارتباط دقیق باشد و تاریخ خود را به‌درستی پیدا کند، تأکید داشت. 
 
اسماعیل عباسی 
 
در بخش دیگری از این مراسم، اسماعیل عباسی - همکار مطبوعاتی ضیایی - با بیان این‌که بعد از مرگ یک انسان، دو چیز او را ماندگار می‌کند، گفت: میراث معنوی و خصوصیات اخلاقی و رفتاری پس از درگذشت انسان، او را ماندگار می‌کند. محمدرفیع ضیایی کاریکاتوریست خودساخته‌ای بود، یعنی در هیچ هنرستان و دانشکده‌ای دوره ندیده بود. او در حوزه کاریکاتور و بخصوص پژوهش و تاریخ‌نگاری این هنر، قدم‌های موثری برداشت. من در موسسه گل‌آقا با او آشنا شدم و به مدت چهار دوره در دوسالانه کاریکاتور تهران همراه او عضو هیأت برگزاری بودیم. در مجموع، حاصل تحقیقاتش به‌صورت یک پرونده در دسترس است. 
 
عباسی به ویژگی ایده‌یابی ضیایی اشاره کرد و گفت: خاطرم است که در یک جلسه، محمدرفیع ضیایی به‌تنهایی ۱۷ - ۱۸ سوژه طراحی کرد. او از نظر ایده‌یابی ذهن خلاقی داشت. دوست من آقای بنی‌اقبال اعلام کرده که همراه محمدرفیع ضیایی روی یک پروژه سنگین انیماتور کار می‌کردند که متأسفانه زندگی این هنرمند کفاف نداد که این کار را به سرانجام برساند. امیدوارم حاصل این کار منتشر شود تا شاهد بخشی از کارنامه کاری او باشیم. 
 
وی همچنین به ویژگی‌های اخلاقی ضیایی اشاره کرد و گفت: ضیایی انسانی بسیار پایبند به اخلاق و یک انسان‌دوست به معنای واقعی کلمه بود. هرگز در جلساتی که داشتیم، او را عصبانی ندیدم و هیچ تصویری از عصبانیتش در ذهنم نیست. بردباری و حسن اخلاق او زبانزد همه بود. همچنین ضیایی بسیار به خانواده اهمیت می‌داد و در خدمت خانواده بود. یاد و خاطره او به‌دلیل میراث معنوی‌ای که برجا گذاشته و خصوصیات انسانی‌اش همیشه پایدار خواهد ماند. 
 
سپس هادی صدیقی متنی را از طرف مردم و شورای اسلامی شهر عوض (زادگاه ضیایی) برای حاضران خواند. 
 
در پایان، پیکر این هنرمند برای خاکسپاری در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) بر دوش علاقه‌مندانش تشییع شد. 
 
مراسم یادبود محمدرفیع ضیایی روز یکشنبه (ششم تیرماه) از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۳۰ در مسجد احمدیه نارمک برگزار می‌شود. 
 
محمدرفیع ضیایی، کاریکاتوریست پیشکسوت مطبوعات، سوم تیرماه براثر حمله قلبی درگذشت.