وقتی ازدواج از یاد جوانان می‌رود

پدیده افزایش سن ازدواج نه فقط در ایران، بلکه حتی در کشورهای توسعه‌یافته فراصنعتی مانند آمریکا نیز مشاهده می‌شود؛ به‌طوریکه براساس نتایج مطالعات موجود، سن ازدواج در این کشور از اواسط دهه 1960 به طرز برجسته‌ای در بین جمعیت آن افزایش یافته است. بدین صورت که نسبت افراد ازدواج‌کرده در این کشور در سال1960 برابر با 78درصد بود که در سال 2000 به 52 درصد و در سال 2005 به کمتر از 50 درصد کاهش یافت.

پدیده افزایش سن ازدواج و در ادامه بروز تجرد قطعی باعث اختلال در کارکرد طبیعی نهاد خانواده شده و به دنبال این امر به طور طبیعی شاهد وجود نابسامانی‌هایی در سطح جامعه هستیم؛ نابسامانی‌هایی چون شیوع انواع فسادهای اجتماعی، بحران میل جنسی، فرار دختران و....

عوامل افزایش سن ازدواج در دختران و پسران

الف) عوامل اجتماعی

یکی از عوامل افزایش سن ازدواج که به مسائل اجتماعی برمی گردد که در ذیل به چهار عامل آن اشاره می شود.

1ـ افزایش جرایم و آسب های اجتماعی

بالا رفتن جرایم و آسیب های اجتماعی مانند: اعتیاد، بی بندوباری، همسر آزاری، طلاق، روابط سرد همسران، دخالت اطرافیان و مانند آن نه تنها موجب از هم پاشیدگی خانواده ها شده است، بلکه باعث سلب اعتماد جوانان از ازدواج گردیده و سبب شده است که جوان امروز به ازدواج به عنوان عامل خوشبختی، نگاه نکند و سرنوشت خود را به کسانی که در دام این آسیب ها گرفتار شده اند، تشبیه کند.

2- تحصیلات دانشگاهی

بالا رفتن سن ازدواج و فراموشی ازدواج آسان

طولانی بودن مدت تحصیلات دانشگاه و افزایش نسبت دختران به پسران، سبب شده اولا، اغلب پسران و دختران تا پایان تحصیلات و بعد هم تا به دست آوردن شغل، از ازدواج سر باز زنند.

3- عدم توازن جمعیت پسران و دختران آماده ازدواج در ایران

4- به هم خوردن توازن دختر و پسر در روستاها

کاهش میل جوانان به ازدواج

بالا رفتن سن ازدواج و فراموشی ازدواج آسان

* یکی از انگیزه های دختران برای ازدواج، نیاز اقتصادی است و از مجرد ماندن خود احساس سربار خانواده بودن دارند، با رسیدن به استقلال اقتصادی این انگیزه در آنها از بین می رود و در نتیجه بسیاری از آنان رغبت چندانی به ازدواج ندارند.

* دختری که شاغل است، معمولاً خواستگاران بیشتری نسبت به سایر دختران دارد. به همین خاطر از تأخیر انداختن ازدواج واهمه ای ندارد، زیرا شانس خود را برای ازدواج، حتی اگر سن او هم افزایش پیدا کند، زیاد می بیند.

منسوخ شدن ارزش های معنوی و جایگزین شدن ارزش های مادی، سبب شده بسیاری از جوانان به همه چیز، از جمله ازدواج ،رنگ و لعاب مادی بدهند و به جای این که کسب فضایل انسانی را هدف خود قرار دهند و ازدواج را عاملی برای نزدیک تر شدن به خدا و کامل شدن ایمان بدانند، در جمع مال دنیا و نمایاندن ظواهر فریبنده زندگی مادی، مسابقه بگذارند. این طرز تفکر همه چیز از جمله ازدواج را تحت تأثیر قرار می دهد.

بنا بر برخی آمارها، جمعیت دختران در شرف ازدواج، یک میلیون و ششصد هزار نفر بیش از پسران آماده ازدواج است و این خود سبب می شود پسران در ازدواج رقابت نکنند و در نتیجه عجله ای نداشته باشند.

ب) عوامل اقتصادی

در یک گفتگوی ساده و خودمانی با جوانان، خصوصاً پسران، می توان به آسانی فهمید که علت نداشتن تمایل به ازدواج در اکثر آن ها برخوردار نبودن از شغل، مسکن و تهیه لوازم و ضروریات زندگی و جشن ازدواج است. در این بین خانواده های دختران هم مشکل تهیه جهیزیه را سد بزرگی برای ازدواج دخترانشان می دانند، خصوصاً خانواده هایی که چند دختر با فاصله های سنی کم، دارند. بنابراین عدم توان اقتصادی کافی، انگیزه ازدواج جوانان را پایین می آورد و اجازه نمی دهد آنان در سن پایین ازدواج کنند.

ج) عوامل فرهنگی

گرچه کشور ما از فرهنگ غنی و کامل اسلامی برخوردار است، ولی به دلایلی چون نفوذ فرهنگ بیگانه و مانند آن، این فرهنگ کم رنگ شده و سفارش های اکید اسلام به تعجیل در ازدواج و کراهت از تأخیر آن، تا حدودی بین جوانان به فراموشی سپرده شده است. جوان ایرانی که در گذشته مهم ترین برنامه او در اولین فرصت ازدواج و تشکیل زندگی بود، امروزه دیگر چنین عقیده ای ندارد و حتی برخی زمان ازدواج را مخصوص میان سالی می دانند، و این احتمال وجود دارد که این فرهنگ مخرّب، گسترده و فراگیر شود.

اما اگر بخواهیم دلایل بالا رفتن سن ازدواج دختران و پسران را در کشورهای مختلف بررسی کنیم می بینیم که :

دولت اسپانیا به تازگی برای رسیدن به استاندارد اروپا، حداقل سن ازدواج را از 14 سال به 16 سال افزایش داد.

این تصمیم اسپانیا باعث شد موضوع مهمی چون حداقل و حداکثر سن ازدواج در دنیا که معمولا کمتر به بحث گذاشته می‌شود، بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

کشور استونی پایین ترین سن ازدواج را در 15 سالگی دارد.

هند نیز مدعی برخورداری از قوانین افراطی برای جلوگیری از ازدواج زودهنگام است. سن ازدواج در این کشور برای دختران 18 سال و برای پسران 21 سال است اما واقعیت چیز دیگریست و مقامات این کشور اغلب چشم خود را به روی موارد متعدد ازدواج کودکان که آمار قابل توجهی در هند دارد، می‌بندند. هند در واقع بالاترین تعداد دخترانی را دارد که زیر 18 سال عروس می‌شوند.

بالا رفتن سن ازدواج و فراموشی ازدواج آسان

کشور نیجر بالاترینِ درصد ازدواج کودکان در جهان را دارد. این آمار همچنین نشان می‌دهد یک سوم دختران در کشورهای در حال توسعه قبل از 18 سالگی ازدواج می‌کنند.

در چین با توجه به سیاست کنترل جمعیت سن قانونی به 22 سال و 20 سال به ترتیب برای پسران و دختران افزایش یافته است.

با اینکه بسیاری کشورها در این خصوص قانون دارند اما به دلایل مختلف از جمله ارجحیت دادن رسوم و عرف منطقه، اجازه والدین یا دادگاه و عدم آگاهی مسوولان، این قوانین نادیده گرفته می‌شوند.

برای مبارزه با معضل اجتماعی افزایش سن ازدواج، راه حل های زیادی وجود دارد که کمابیش از گذشته مطرح بوده و فراروی مسئولان و متصدیان کشور قرار داشته است. به نظر می رسد دیگر زمان دادن راه حل تمام شده و باید در مسیر عملی ساختن این راه حل ها قدم برداشت. تنها راه رهایی از این مشکل آن است که ملت و دولت دست به دست هم دهند و با برنامه ریزی های کلان فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، برای رفع این مشکل بزرگ تلاش کنند. شاید نقطه آغازین و در عین حال بسیار مهم حل مشکل این باشد که ابتدا سعی کنیم تفکر و شناخت جوانان را عوض کنیم و آنان را از مادی گرایی و سطحی نگری، به معنویت و توجه به خدا و دین باوری، سوق دهیم.

الف) راهبردهای فرهنگی

1- ارزش دانستن تأهل

2-درجه بندی ملاک های انتخاب همسر

3-گسترش فرهنگ حجاب

4-گسترش فرهنگ قناعت و ساده زیستی

5-ازدواج در خلال تحصیل

ب) راهبرهای اقتصادی

1- کاستن از هزینه های اضافی

2- همیاری در هزینه های ازدواج

3- پرداخت وام های قرض الحسنه برای ازدواج

4- ایجاد شغل های پاره وقت در دوران تحصیل و مانند آن

5-تشویق به زندگی در کنار خانواده یکی از زوجین