با گرمازدگی چه کنیم؟

گرمازدگی طیفی از بیماری‌هاست که می‌تواند چنان جزئی باشد که حتی پزشک نتواند تشخیص درست و قطعی بدهد یا آن قدر شدید باشد که زندگی فرد را در خطر قرار دهد. طیف بیماری‌های ناشی از گرما از اثرات موضعی تا درگیری در تمام بدن متغیر است. امروز می‌خواهیم به انواع رایج گرمازدگی خفیف که عموما نیازی به درمان خاصی ندارد و حتی قابل درمان در منزل است، بپردازیم.

ورم

ظرف چند ساعت ابتدایی برخورد با محیط گرما، ورم در پا یا دست‌ها تا ناحیه مچ بروز می‌کند. علت آن گشاد شدن عروق پوستی و تجمع آب در این بخش‌هاست.

درمان خاصی ندارد و کافی است، اندام درگیر را بالا نگه داشت. جوراب‌های واریسی جهت تسهیل خروج آب اضافی مفید است.

ادرارآورها در درمان نه‌تنها مفید نیستند، بلکه با دفع آب و نمک از بدن اثرات مضری داشته و سیر بیماری را تشدید می‌کند. بیماران قلبی یا کلیوی که تحت درمان با ادرارآورها هستند باید احتیاط فراوان کنند که ورم در چنین شرایطی را به کمی دارو نسبت نداده و خودسرانه دوز ادرارآور را افزایش ندهند.

ضایعات پوستی خارش‌دار

ضایعاتی قرمز و کوچک که روی بخشی از پوست که دارای پوشش (لباس) است بروز می‌کند. علت، بسته شدن سوراخ خروجی غدد عرق و بروز التهاب حاد در این غدد است. درمان با دوری از حرارت شروع می‌شود. بهتر است از لباس‌های روشن و تمیز و مناسب استفاده شود. برای کاهش خارش از داروهای ضدحساسیت استفاده می‌شود. برخلاف استفاده مرسوم از پودر بچه، هیچ اثر ثابت‌شده‌ای از آن در بهبود این ضایعات دیده نشده است.

گرفتگی عضلات

انقباضات غیرارادی، ناگهانی و دردناک در عضلات بدن است که به دنبال تماس با محیط گرم بروز می‌کند. افرادی که بشدت عرق می‌کنند بیشتر مبتلا می‌شوند. این حالت می‌تواند در زمان فعالیت یا ساعت‌ها بعد از فعالیت‌های شدید بدنی رخ دهد. افراد حین تعریق آب و نمک از دست می‌دهند، اما فقط با نوشیدن آب به جایگزینی مایع از دست رفته اقدام می‌کنند در حالی که کمبود نمک اثرات خودش را بروز می‌دهد. درد این افراد به مسکن‌های مخدر هم پاسخ نمی‌دهد. در بررسی املاح در این افراد، سدیم خون پایین است. درمان آن پس از دوری از محیط گرم، جایگزینی آب به همراه نمک‌های از دست رفته است. قرص‌های نمک به تنهایی مشکل‌ساز می‌شود، چرا که این قرص‌ها دستگاه گوارش را تحریک کرده و باعث بروز تهوع و استفراغ می‌شود. به تمام افرادی که در محیط‌های گرم فعالیت دارند یا ورزش سنگین انجام می‌دهند توصیه می‌شود از محلول‌های حاوی آب و نمک به میزان 0.1 ـ 0.2 درصد استفاده کنند. نوشیدنی‌های مخصوصی برای ورزشکاران وجود دارد که دارای املاح کافی است. این نوشیدنی‌ها در مناطق گرمسیری دنیا به جای آب مصرف می‌شود. نوعی از این نوشیدنی‌ها در ایران تولید می‌شود که برای افرادی که در محیط‌های گرم صنعتی یا مناطق جنوبی کشور زندگی یا کار می‌کنند توصیه می‌شود.

تتانی

این حالت که ناشی از افت موقت کلسیم خون است به واسطه تنفس سریع در گرما بروز می‌کند. در این وضعیت فرد احساس بی حسی در اندام‌ها یا دور دهان دارد. گاهی اوقات دست‌های بیمار در حالت خمیده و فلج قرار می‌گیرد.

به نسبت گرفتگی عضلات که پیش از این شرح داده شد میزان درد کمتر است، ولی اختلال حسی بارزتر است. برای درمان این افراد باید آنها را از محیط گرم دور کرد تا با کنترل روی تعداد نفس‌ها، علائم از بین برود.