از غارت ۷ تریلیون تومانی تا تحقیر دیپلماسی در منا+تصاویر
دولت روحانی عملا در موضوعاتی مانند عربستان، آمریکا، حمید ابوطالبی، قطع روابط از سوی کشورهای عربی و .... با چالشهای عمدهای روبرو بوده که هیچگاه راهحلی دقیق برای آن پیشبینی نشد.
تعامل سازنده با جهان، احترام متقابل، بازی(دیپلماسی) برد-برد، نفی خشونت و افراط؛ کلید واژه‌های حسن روحانی برای سیاست خارجی دولت یازدهم بود.
"سیاست خارجه جای شعار نیست. ... حق نداریم سیاست خارجی را برای تکبیر و کف صرف کنیم. سیاست خارجی بسیار حساس است و اگر من تعبیر کنم کلید حل مشکلات ما در این مقطع در دست سیاست خارجی و آنهایی است که باید بار امانت سیاست خارجی را بر دوش بکشند، سخنی به گزاف نگفته‌ام. باید افرادی حرفه‌ای با کار دقیق کارشناسی و ایثار و فداکاری و رویی گشاده و شهامت در این عرصه حضور داشته باشند. ... سخن ما باید عاقلانه، دقیق و منطقی باشد. سیاست خارجی جای شعر و شعار نیست. جای فهم درست وقایع جهانی است. ما اگر نتوانیم وقایع جهانی را درست لمس و درک کنیم و سپس نتوانیم درست تحلیل کنیم و پس از آن نتوانیم در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و سپس در اجرا موفق باشیم، قطعاً ناموفق خواهیم بود."
این عبارات که سیاست‌های کلی سیاست خارجی دولت جدید را نشان می‌داد را حسن روحانی در 26 مرداد 93 در جلسه تودیع «علی‌اکبر صالحی» وزیر پیشین امور خارجه و معارفه «محمدجواد ظریف» مطرح کرد.
روحانی همچنین یک بار قبل از دوران ریاست‌جمهوری و در سال 86 درباره اهمیت سیاست خارجی گفته بود: باید ببینیم آیا سیاست خارجی خوب به این معناست که حرفهایی بزنیم که تکبیر آفرین باشد؟ آیا سیاست خارجی یعنی درشت‌گویی؟ حقیقت این است که این موارد سیاست خارجی را درست نمی‌کند چرا که سیاست خارجی یعنی راه و روش سلوک با دنیا که در نتیجه آن یا تهدیدی کاسته و یا منفعتی عاید کشور شود".
*نیویورک آمریکا اولین آزمون جدی سیاست خارجی حسن روحانی
نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل و حضور شخصیت‌های مطرح سیاسی جهان در این جلاس، نیویورک را سپتامبر(شهریور) هر سال به مقری برای رایزنی‌های سیاسی و دیپلماتیک تبدیل می‌کند.
نخستین سفر حسن روحانی به نیویورک نیز تنها دو ماه پس از تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری وی توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در تاریخ 31 شهریور 1392 (22 سپتامبر 2013) انجام شد.
روحانی در فرودگاه جان اف کندی/خزاعی سفیر پیشین ایران در سازمان ملل در سمت راست وی نیز حضور دارد
روحانی یکی از اهداف سفر خود به آمریکا را معرفی چهره واقعی صلح‌دوست ملت ایران به جهانیان معرفی کرد. روحانی همچنین در بدو ورود به آمریکا در فرودگاه جان اف کندی گفته بود امیدواریم در این سفر بتوانیم برای تبیین مواضع نظام و احقاق حقوق ملت ایران قدم‌های مؤثری برداریم.
دیدار و گفت‌و‌گو بارؤسای جمهور فرانسه، اتریش، تونس، لبنان، ترکیه، سریلانکا، دیدار و گفت‌و‌گو با نخست‌وزیران کشورهای فیجی، ژاپن، ایتالیا، اسپانیا، پاکستان، دیدار و گفت‌و‌گو با وزیرخارجه آلمان، دیدار گفت‌و‌گوها با رئیس صندوق بین‌المللی پول، دبیرکل سازمان همکاری‌های اسلامی، معاون رئیس‌جمهور عراق و دبیرکل سازمان ملل متحد از عمده برنامه‌های رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در مدت حضورش در نیویورک بود.
خبرگزاری دولت دیدار روحانی با اولاند را دیداری مهم و تاریخی عنوان کرده بود، روحانی نیز این دیدار را مفید و سازنده دانست؛ اما با این حال به گفته کارشناسان، فرانسه در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 5+1 بالاترین مواضع رادیکال علیه ایران را اتخاذ و بر نفی حقوق اساسی ملت ایران تاکید کرده بود
دیدا روحانی با رئیس صندوق بین‌المللی پول
سایت رسمی ریاست‌جمهوری(president.ir) سفر 5 روزه حسن روحانی به آمریکا جهت حضور در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل را «پربار، پرکار و پرفشرده» توصیف کرده بود.
*تماس تلفنی اوباما و روحانی؛ اتفاق نادر در تاریخ روابط ایران و آمریکا پس از پیروزی انقلاب
تماس تلفنی اوباما و روحانی در جریان سفر رئیس‌جمهور به آمریکا از مورد توجه‌ترین اقدامات روحانی از آوردگاه نیویورک بود. اینکه کدامیک از رؤسای جمهور قدم اول برای تماس تلفنی را برداشتند همیشه مورد بحث بود؛ وزارت خارجه آمریکا معتقد بود که این تماس به درخواست طرف ایرانی صورت گرفته، اما شخص رئیس‌جمهور پس از بازگشت از آمریکا گفت که این تماس از سوی آمریکا و با تلفن سفیر ایران در نیویورک صورت گرفته است.
*344 روز پشت در...و نهایتاً بازگشت با دست خالی
رئیس‌جمهور روحانی در مبارزات انتخاباتی خود بارها بر عزم خود برای بازگرداندن عزت به پاسپورت ایرانی سخن گفته بود.
روحانی یک بار در تلویزیون نیز در این باره گفته بود:«به همه هموطنان قول خواهم داد که بزرگان و افتخارات ایران را و میراث فرهنگی ایران و بزرگانی که برخی همسایگان در حال تصاحب آنها هستند را که جزو تاریخ و فرهنگ ماست برمی‌گردانم و همچنین قول می‌دهم که احترام را به پاسپورت ایرانی برگردانم.»
فروردین‌ماه سال 93 روحانی پس از پایان یافتن ماموریت محمد خزایی «حمید ابوطالبی» که پیش از دوران ریاست‌جمهوری خود، وی را در مرکز تحقیقات استراتژیک در کنار خود داشت به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل معرفی کرد، اما آمریکایی‌ها از همان ابتدا در اقدامی مداخله جویانه و به دلیل آنچه دخالت ابوطالبی در اشغال سفارت این کشور در تهران عنوان می‌کردند، اعلام کردند که مقامات ایرانی بهتر است فرد دیگری را برای حضور در آمریکا معرفی کنند و وزارت خارجه آمریکا به ابوطالبی ویزا نخواهد داد.
حمید ابوطالبی؛ رئیس گروه مطالعات آسیای مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوران ریاست روحانی بر مرکز بررسی‌ها و تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.
وی پیش از این سفیر ایران در استرالیا، اتحادیه اروپا، بلژیک، ایتالیا، مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه بوده و اکنون معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور است
دولت همچنان بر معرفی ابوطالبی اصرار داشت، اما این اصرار و رایزنی‌های دیپلماتیک هیچ فایده‌ای نداشت و سرانجام پس از گذشت 344 روز از معرفی ابوطالبی رئیس‌جمهور نهایتا تصمیم گرفت فرد دیگری را برای این سِمَت انتخاب کند.
غلامعلی خوش‌رو به عنوان سفیر دائمی ایران در سازمان ملل متحد معرفی و انتخاب شد
*عربستان و دوئل‌های نفتی و غیرنفتی با ایران
عربستان چندسالی است که از هر ابزار و فرصتی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده است، از سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات تا توطئه کاهش قیمت نفت. این در حالی بود که آقای حسن روحانی و حامی اصلی‌اش آقای هاشمی رفسنجانی همواره رویکردی توام با مماشات و مدارا با عربستان در پیش گرفته بودند. تا حدی که برخی شخصیت‌ها می‌گفتند یک سفر هاشمی به عربستان مشکلات ما را با این کشور حل می‌کند!
جنگ نفتی
به نظر می‌رسد عربستان در رقابت با ایران در مسئله نفت کارنامه روشنتری داشته باشد حتی اگر این کار آنها منجر به کاهش درآمدهای ملی‌شان می‌شد اما توانستند در رقابت با دولت ایران در موضوع نفت ظاهراً برنده باشند.
عربستان به تنهایی در روند کاهش به یک باره قیمت نفت نقش بسزایی را داشت و هدف آنها نیز فشار بیستر به ایران بود.
محمدباقر نوبخت معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، در گفتوگوی ویژه خبری 28 دی 1393 تأکید کرد: "هر یک دلاری که از قیمت نفت کاسته می‌شود، 1000 میلیارد تومان از درآمدهای کشور کاهش می‌یابد." بدین ترتیب کاهش حدود 75 دلاری قیمت نفت، سالانه 75 هزار میلیارد تومان از جیب ملت ایران برمی‌دارد!
مِنا؛ درخواست از امیر کویت برای وساطت
دقیقا در حالی که کاملا مشخص بود سیاست مصالحه و تنش‌زدایی دولت روحانی در برابر عربستان ناموفق بوده و این رویکرد نتوانسته اهداف مورد نظر دولت را تامین کند،فاجعه منا رخ داد و پس از آن بی‌اعتنایی دولت عربستان به خواسته‌های دولت ایران در موضوع تحویل اجساد جان‌باختگان معضل دیگری را پیش روی سیاست خارجه دولت روحانی گذاشت.
به نظر می‌رسید بی‌اعتنایی عربستان به درخواست‌های دیپلماتیک ایران حتی بی‌توجهی به وساطت امیر کویت به خواست ایران عملا دولت روحانی را با چالش بزرگی در این زمینه روبرو می‌کرد. در همین اوضاع بود که هشدار جدی رهبر انقلاب و پس از آن اظهارات صریح فرمانده کل سپاه پاسداران در اجرای مطالبات رهبر انقلاب، عربستانی‌ها را در موضع دیگری قرار داد. آنها پس از هشدار جدی رهبری انقلاب تصمیم گرفتند تا با ایران تعامل داشته باشند.
اما رفتارهای تحقیر آمیز عربستانی‌ها علیه دولت ایران تنها به مسئله منا مربوط نمی‌شد. عادل الجبیر وزیر خارجه این کشور نیز بارها در نشست‌ها و دیدارهای مختلف خود زبان تهدید را علیه ایران به کار می‌گرفت.
اولویت برای دولت ایران کشورهای منطقه و همسایه است، روحانی و ظریف بارها بر این مسئله تاکید کردند.
اما در این بین به نظر می‌رسد دولت حسن روحانی در ارتباط با برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس که در گذشته نیز روابط حسنه‌ای نداشتند، موفقیت آن چنانی را کسب نکرده است.
با اعدام شیخ نمر و حوادث رخ داده پس از آن عربستان تصمیم به قطع رابطه کامل با ایران بگیرد. این در حالی بود که ایران قبل از عربستان و یا حتی قبل‌تر از آن در حادثه منا و بدرفتاری‌های عربستانی‌ها با دو نجوان ایرانی می‌توانست این کار را انجام دهد. عربستان تنها به این مسئله راضی نشد، برخی از کشورها را نیز مجاب کرد که روابط سیاسی و دیپلماتیکی خود را با ایران قطع کنند.
بحرین، سودان، جیبوتی، سومالی، جزایر کومور(قمر) از جمله این کشورها بودند. محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در یکی از جلسات هفتگی خود با خبرنگاران در عبارتی طنزآمیز نسبت به قطع روابط جیبوتی با ایران گفته بود، قطع رابطه کشور بزرگی مثل جیبوتی(خنده نوبخت) خللی بر قدرت جمهوری اسلامی ایران وراد نخواهد کرد. این عبارت نوبخت انتقاد برخی از کارشناسان را به همراه داشت. آنها معتقد بودند که چرا سخنگوی دولت متوجه موقعیت استراتژیک جیبوتی نبوده است.
*جیبوتی کشوری مهم
جیبوتی با 23 هزار کیلومتر مربع مساحت و جمعیت 818 هزار نفری در شاخ آفریقا و مشرف به دریای سرخ و باب‌المندب قرار گرفته است. کشوری لم یزرع، اما مهم. ناوگروه‌های ارتش ایران برای ورود به آب‌های آزاد منطقه‌ای باید از تنگه باب‌المندب عبور کنند.
کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز در آخرین نشست در اقدامی غیرمتعارف در بیانیه‌ای واهی ضمن تروریست خواندن حزب‌الله لبنان، ایران را متهم به حمایت از حزب‌الله کرد. واکنش وزارت خارجه ایران به این اقدام تنها با صدور یک بیانیه همراه بود.
*توقیف بیش از دو میلیارد دلار از دارایی‌های ایران با حکم دیوان عالی آمریکا
دیوان عالی آمریکا بیش از دو میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را به بهانه واهی مشارکت ایران در انفجار پایگاه تفنگداران دریایی آن کشور در بیروت متوقف می‌کند.
اولین واکنش به این اقدام خصمانه آمریکا را ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی می‌دهد. او معتقد است که اقدامات و کوتاهی دولت احمدی‌نژاد موجب این اقدام شده است. عده‌ای به این نوع واکنش سیف واکنش نشان می‌دهند. در برخی شبکه‌های اجتماعی نیز ادله رئیس کل بانک مرکزی دست‌مایه لطیفه‌های طنز می‌شود.
بعدها عباس عراقچی توضیحات نسبتاً مبسوطی نسبت به این مسئله داد. او گفت که این اتفاق مربوط به سال 2003 می‌شد که در آن سال دولت اصلاحات سیدمحمدخاتمی مسئولیت را بر عهده داشت.
هیئت وزیران کارگروهی را با مسئولیت وزیر امور اقتصادی و دارایی مأمور بررسی حکم توقیف دو میلیارد دلار از اموال جمهوری اسلامی ایران در آمریکا و پیگیری استیفای این حقوق کرد.
این هئیت در گزارشی که ارائه کرد ضمن بیان تاریخچه سرمایه‌گذاری‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، به صراحت اعلام کرده که در مقطعی مشخص شده اوراق خریداری شده در مخاطره قرار دارد، اما بانک مرکزی در دولت قبل علیرغم هشدارهای متعدد تنها بخش اندکی از آنها را به فروش رسانده است.
*بیانیه سالانه وزارت خارجه آمریکا، ایران را همچنان حامی تروریست معرفی کرد
وزارت خارجه آمریکا طی بیانیه سالانه خود درباره تروریسم جهانی در سال 2015 اعلام کرد که ایران در صدر فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار دارد و داعش بزرگ‌ترین تهدید جهانی است.
اینکه وزارت خارجه آمریکا برای چندمین بار ایران در فهرست حامیان تروریست‌ها قرار می‌دهد جای تعجب نیست اما برجام و بخصوص پیاده‌روی ظریف و کری و یا ملاقات‌های متعدد وزرای خارجه ایران و آمریکا و حتی پیش‌تر گفتوگوی تلفنی روحانی و اوباما این انتظار را ایجاد می‌کرد که آمریکایی‌ها حداقل در اینگونه موارد مواضع متفاوت‌تری را نسبت به گذشته اعمال کنند.
باز هم دزدی بین‌المللی این بار با مصادره امول ایران در کانادا
دولت کانادا چند روز پیش رای به مصادره 13 میلیون دلار از اموال غیردیپلماتیک ایران در کانادا به نفع آسیب‌دیده‌گان حملات تروریستی داد. علی اکبر ولایتی این اقدام را دزدی بین‌الملی نامید و واکنش دولت طبق انتظار نسبت دادن علت آن به دولت قبل بود.
برجام؛ تقریبا هیچ!
اما نقطه آمال مقام‌های دولتی در سیاست خارجی تا این لحظه برجام بوده و هست، برجامی که ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه خبری با بلومبرگ عواید کسب شده از توافق هسته‌ای یا همان برجام را برای ایران تقریبا هیچ! توصیف کرد.
علی‌اکبر صالحی رئس سازمان ارنژی اتمی، نیز حدود سه ماه پیش اعلام کرده بود که طرف غربی در انجام تعهداتش کوتاهی کرده؛ اما ین اظهار نظر نزدیک‌ترین و فعال‌ترین عضو تیم هسته‌ای ایران با واکنش تند حسن روحانی همراه شد. روحانی در یک نشست خبری در پاسخ به سوال خبرنگار تسنیم استنباطاً اعلام کرد که این مسائل در حیطه اختیارات اقای صالحی نبوده و باید وزیر خارجه و یا آقای عراقچی در این باره اظهار نظر کنند!.
ارسال نظر