بلاتکلیفی مدارس خصوصی مهاجرین افغانستانی

رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) فرمود: کسی که عالِمی را حقیر و کوچک بشمارد، مرا حقیر شمرده است و هرکس مرا حقیر بشمارد، کافر است.

پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه و آله وسلم) در جای دیگر می‌فرماید: تعلیم‌دهندگان بهترین مردم‌اند، هرگاه یاد خدا کهنه می‌شود، تجدیدش می‌کنند به آنان (هرچه می‌خواهید) عطا کنید ولی آنها را به مزدوری نگیرید که بر آنان سخت می‌آید؛ پس معلم زمانی که به کودک می‌گوید: بگو «بسم الله الرحمن الرحیم» و او بگوید، خداوند رهائی از آتش را برای کودک و آموزگار و پدر و مادر کودک می‌نویسد.

در دنیای امروز که تهاجمات فرهنگی به سفره‌های نان شب مردم هم نفوذ کرده شاید تلاش برای پاسداری از فرهنگهای اصیل و سنتی یکی از راه‌های دوری جستن از این تهاجمات باشد. از بزرگترین پاسداران فرهنگ می‌توان به قشر پرتلاش معلمان اشاره کرد. انسانهای بزرگی که هفته‌ای را به نامشان و برای تکریم مقام والایشان نامگذاری کردند.

پای حرفهایشان که بشینید عاشق پیشگی در راهشان را به راحتی می‌توانی در نگاه و حرفهایشان احساس کنی؛ عشقی که تاریخ بارها و بارها شاهد آن بوده و خداوند نیز مقام آنها در عالی‌ترین جایگاه هستی قرار داده است.

در احادیث بسیاری از ائمه معصومین (علیهم‌السلام)، کلام بزرگان دین و مشاهیر جهان بر اکرام و احترام به معلمان تاکید شده است؛ "معلمی شغل انبیاست" نیز کلام یکی از همین بزرگمردان تاریخ معاصر بشریت (امام خمینی (ره)) است.

عالم مهاجرت نیز از همان ابتدا پاسداران بسیاری در عرصه فرهنگ و هویت مهاجرین در خود جای داده و افراد زیادی را پس از بیش از سه دهه هم‌نشینی و همزبانی با جامعه انصار پرورش داده است؛ پاسدارانی که برای پرداخت زکات علم و اندوخته‌هایشان، از هیچ تلاشی برای پرورش دیگر دوستان و هم‌وطنان همدل خود از کودک گرفته تا جوان و نوجوان و بزرگسالان دریغ نورزیدند.

اهمیت آموزش و پرورش برای کودکان و نسل جوان بر هیچکس پوشیده نیست که اهمیت آموزش مهاجرین در طول عمر انقلاب اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. از تحصیل مهاجرین در مدارس در همان ابتدای انقلاب گرفته تا دستور رهبری و قانونی شدن مسئله تحصیل کودکان مهاجر فاقد مدارک شناسایی و اظهارات اخیر «محمد عجمی» رئیس اداره اتباع و مهاجرین خارجی استان خراسان رضوی، در مورد برداشته شدن گامهای مثبت برای صدور مجوز فعالیتهای فرهنگی مهاجرین نمونه اسنادی برای این اولویت در جمهوری اسلامی بوده که امیدها برای رسیدن به تحقق آرمانهای انقلابی را دوباره برای مهاجرین زنده کرد.

در همین راستا، فعالیتهای فرهنگی در میان مهاجرین نیز در قالب مؤسسات کوچک در حوزه‌های مختلف روزنه‌های امیدی برای آن دسته از مهاجرینی است که هزینه عضویتشان در این مؤسسات را از همان نان کارگری حلال در کنار مخارج و هزینه‌های بالای دیگرشان کنار می‌گذارند.

آموزشگاه‌ها و مدارس مهاجر نیز با هماهنگ کردن دوره‌های آموزشی به لحاظ زمانی و هزینه‌ای برای کودکان و نوجوانان کار مهاجر که نان‌آور خانواده‌های بی‌بضاعت را برعهده دارند و فرصت تحصیل در مدارس دولتی را از دست داده‌اند، تبدیل به تنها فرصت برای ساختن آینده‌ای روشن برای این کودکان شدند.

به هر اندازه از اهمیت این مؤسسات و مدارس بگوییم، باز هم در بیان آن بی‌انصافی رخ خواهد داد زیرا ارجمندی و ارزشمندی کار این معلمان غیر قابل توصیف هستند؛ معلمانی که شبانه‌روزی و در راستای اعتلای فرهنگ و سطح اگاهی جامعه همچون شمعی می‌سوزند.

با این تفاسیر، سالهاست مدارس و مؤسسات مهاجرین با مشکل فعالیت فاقد مجوز و اساتید مهاجر با مشکل فعالیت برخلاف مشاغلی که در کارت کار آنها درج شده، روبرو هستند. اما به راستی مشکل کجاست؟

در بند اول ماده چهارم فصل دوم رأی صادره‌ در ششصد و شصت‌ و نهمین‌ جلسه‌ شورای عالی آموزش‌ وپرورش‌ جمهوری اسلامی ایران مورخ‌ 80/9/29 آمده است که شخص مؤسس مرکز آموزشی باید تابعیت‌ جمهوری اسلامی ایران‌ را داشته باشد بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هیچ شخص خارجی به جز موارد خاص نمی‌تواند مرکز آموزشی ایجاد کند.

از سوی دیگر باتوجه به مسئله محدودیتها در فهرست مشاغلی که مهاجرین می‌توانند در آن مشغول به فعالیت باشند، مهاجرین نیز نمی‌توانند در حوزه تعلیم و تربیت فعالیت کنند در حالی که در بعضی مواقع، "تو کارت کارگری بگیر، برو معلم باش، کسی کارت ندارد" برخی مقامات اداری جمهوری اسلامی ایران بر مشکلات این قشر مهاجر می‌افزاید. 

اما پرسشی که مطرح می‌شود این است که سرنوشت هزاران دانش‌آموز مهاجری که توانایی و شرایط رفتن به مدارس دولتی ایران را ندارند و یا افرادی که در مراکز علمی مهاجرین مشغول فراگیری علوم دیگر مانند زبانهای خارجی هستند، چگونه می‌شود؟

با این حال روز گذشته محمدی‌فر مدیر کل اتباع خارجی وزارت کشور در جلسه‌ای عنوان داشت: وجود و فعالیت مدارس خصوصی مهاجرین اشکالی ندارد اما باید فعالیت‌های آنها با نهضت سوادآموزی یکی شده تا از امکانات هر 2 استفاده شود.

این سخنان در حالی مطرح شده است که در چند ماه گذشته تعدادی از این مدارس به دلیل نداشتن مجوز، فعالیت‌شان با مشکلاتی روبرو شده است.

این مهم بر کسی پوشیده نیست که هرگونه فعالیت ایرانیان و افراد دیگر کشورها از جمله مهاجرین افغانستانی باید براساس قانون و مجوزهای قانونی صورت پذیرد اما چشم حقیقت‌بین هرگز نمی‌تواند این موضوع را بپذیرد که اکنون مسأله تحصیل کودکان مهاجر افغانستانی مانند سایر اتباع خارجی است.

بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است روند اجرایی ادامه فعالیت مدارس خصوصی مهاجرین با سازمان نهضت سوادآموزی هماهنگ شود این مهم نیازمند پیگیری جدی مسئولان و تسریع این روند است تا با آغاز سال جدید تحصیلی بار دیگر تعدادی از کودکان مهاجر افغانستانی از تحصیل بازنمانند.

در زیر نوشته کوتاه معلم مهاجرین را که برای دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم ارسال کرده مشاهده می‌کنید:

بحث آموزش و پرورش در رأس امور شخصی، خانواده، محله، جامعه و کشورهاست. بالا بردن سطح فهم بینش افراد جزء نیازهای اولیه و ضروری جامعه محسوب می‌شود تا جایی که خداوند متعال صدها بار به کلمه علم اشاره کرده است.

علم و آموزش می‌تواند کلید اصلی بسیاری از جلوگیری از ناهنجاریها و حل مشکلات یک جامعه باشد تاجایی که می‌توان گفت آموزش در کنار پرورش یکی از عوامل اصلی پیشرفت جوامع مدرن جهان است.

"مسئله‌ای که پیش روی معلمین مهاجر افغانستانی در جمهوری اسلامی هست، به مجوز کار مربوط می‌شود چرا که تدریس جزء تخصص‌هایی به شمار می‌رود که در قانون کار ایران برای مهاجرین تعریف نشده است در نتیجه فعالیت در این حوزه ممنوع است و ممانعت صورت می‌گیرد که من به عنوان یک معلم زبان انگلیسی با این مسئله مواجه هستم."

مدت زیادی از عمرم را برای کسب این علم صرف نمودم و جا دارد از مردم ایران به خاطر صمیمیتشان با ما و جمهوری اسلامی بخاطر فرصت پرداختن به کسب علم و دانش تشکر کنم و از ارگانهای مرتبط با فعالیتهای فرهنگی جامعه مسئلت دارم که توجه ویژه‌ای به مناطق محروم و مهاجرنشین به عنوان سرمایه بزرگ در تمام عرصه‌ها داشته باشند.