پرسش و پاسخ از محضر آیت‌الله بهجت(ره)

بمناسبت سالروز وفات حضرت آیت الله العظمی بهجت اسوه عرفان و اخلاق، برخی از پرسش و پاسخهای این مرجع تقلید را در زیر می خوانیم:

سوال. راه خداشناسی چیست؟ اگر ممکن است راهنمایی بفرمائید.
جواب:راه خداشناسی، خودشناسی است؛ می‌دانیم خود، خود را نساخته‌ایم و نمی‌توانیم؛ دیگری اگر مثل ما است، خود را و ما را نساخته و نمی‌تواند بسازد؛ پس قادرِ مطلق، ما را آفریده و او خداست؛ راه قُربش،«شکر مُنْعِم» به طاعت اوست و مشقت آن، ابتدائی است، چندی نمی‌گذرد برای طالبین قرب او، از هر حلاوتی شیرین‌تر است.

سؤال‌: «من عرف نفسه فقد عرف ربه»‌ منظور چیست؟ معرفت نفسی که در روایت می‌فرماید، منظور چیست؟
جواب: یعنی بداند که نفس،‌ حیاتش از خودش نیست؛ رزقش از خودش نیست؛ غنا و فقرش از خودش نیست؛ صحت و سقمش هم از خودش نیست؛ معلوم می‌شود که از جای دیگری آب می‌خورد. 

سؤال: اگر خانمی بخواهد کسب علم و معرفت کند، شما پیشنهاد می‌کنید از کجا شروع کند و چه کتاب‌هایی را به او تدریس کنیم؟
جواب: اول کتابی که انسان بتواند ازش استفاده معارف و اخلاق بکند، معراج السعادهًْ ‌است، وقتی که عربیتش یک قدری کامل شد، جامع السعادات. وقتی که این حدّ را به آخر رساند، احیاء الاحیاء را بخواند. اینها همه مراتبی هستند که از هرکدام، آدم مستغنی شد به مرتبه دیگری مراجعه می‌کند.

سوال: بهترین نوع ریاضت چیست؟ 
جواب: صوم از ریاضات مشروعه است. ماهی سه روز، خیلی مؤکد است؛ اول و وسط و آخر [هر ماه قمری]. همچنین کثرت صلات(نماز)[در روایت است] به اندازه‌ای حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله [نماز می‌خواند] که پایش متورم شد. معلوم است ریاضات شرعیه، عمل به واجبات و ترک محرمات است.

سؤال: استغفار همان کلمه «استغفر الله ربی و اتوب الیه» است یا کلمات متعدد دارد؟
جواب:‌ استغفار از توبه است، هر چه مفید این مطلب باشد [کافی است]، ظاهراً؛ همان عزم [کافی است]، «کفی بالندم توبة». راستی‌راستی نادم باشد، به‌حسب ظاهر، تائب است. اظهارش به استغفار است و به «اتوب الی الله»؛ «استغفروا ربکم ثم توبوا الیه» و لذا دارد به اینکه اکثار از استغفار ـ ولو در روایاتی، دیگران هم نقل کرده‌اند، ابن‌عباس هم نقل کرده، «من لَزم الاستغفار»، اما در کلام حضرت امیر هست: «مَن أکثر الاستغفار» یا «أکثر مِن الاستغفار» ـ دیگر تمام شدائد را رفع می‌کند.

سؤال: برای استقامت در مراقبه چه کار کنیم؟ چه کنیم مراقبه‌مان قوی بشود؟
جواب: همان مراقبه‌ای را که دارد، پائین‌تر نیاید؛ همین کافی است.

سوال: آیا پس‌انداز کردن پول با توکل منافات دارد؟
جواب: سود و غیرسود در پس‌انداز کردن فرقی نمی‌کند،‌ یعنی هرچیز داشت زود باید صرفش بکند و اخراج از ملک بکند لازم نیست! شاید نگاه می‌دارد برای یک مصرفی که در نظر ‌دارد که [آن مصرف] احوط است یا افضل است.

سوال: ما می‌خواهیم برویم اصفهان،‌ یک ذکر یا دعا یادمان بدهید. 
جواب: اصفهان یا مازندران یا خراسان، فرق نمی‌کند. بالاترین ذکر، همین ذکری است که عرض می‌کنم: که نیت بکند که خدا اگر صد سال به او عمر داد، یک دفعه عالماً عامداً مختاراً معصیت خدا را نکند. این بالاترین ذکر است. ذکر عملی است! اگر همه ما این ذکر را داشته باشیم، همه ما، با فضل خدا اهل بهشتیم. اگر این ذکرمان دوام داشته باشد. دوامش هم [به این است که]، اگر حدوث داشته باشد، دوام دارد. چرا؟ به‌جهت اینکه خدا لطفش بیشتر است؛ «من تقرب الیّ شبراً تقربتُ الیه باعاً». خدا بیشتر می‌خواهد که بنده نزدیک او برود تا اینکه بنده بخواهد دوست داشته باشد نزدیک خدا برود، که نمی‌داند نزدیک خدا چه می‌شود، چه هست، چه می‌بیند. بهشت می‌بیند همیشه!

سؤال‌: من از آمریکا آمده‌ام، بیست و پنج سال است که آنجا هستیم. می‌خواستم توصیه‌ای بکنید؟ چون واقعاً الآن مستأصل هستیم. 
جواب: ملتفت باشید که گناه از شما سر نزند. و السلام. 
سؤال: چه چیزی برای رفع آثار وضعی گناه، خوب است؟ چه عملی مؤثرتر است که هر روز انجام بدهد تا آثار وضعی گناه برطرف بشود؟ 
جواب: استغفار کامل؛ استغفارِ توبهًًْْ نصوحاً و استغفاری که فقط لفظ نباشد؛ که «التائب من الذنب کمن لا ذنب له».

سؤال: یک خانواده‌ای زیاد دچار مرگ ناگهانی می‌شوند، اینها در عرض یک سال چند نفر از نزدیکانشان مردند. 
جواب: زیاد بگویند همه: استغفرالله. 

سؤال: مریضی‌ و بلا در منزل زیاد هست، برای دفع آنها چه‌کار بکنیم؟
جواب: صدقه زیاد بدهند. همیشه، به افراد متعدد، به همین نیت. 

سؤال: گره در زندگی‌ام افتاده است، یک دعای مشکل گشا بفرمائید.
جواب: زیاد و با اعتقاد کامل، زیاد بگوئید. خسته نشوید. استغفرالله.

سوال. اگر ممکن است اینجانب را در جهت انتخاب شغل راهنمایی فرمائید.
جواب. شغلی را اختیار کنید که رضای خداوند عظیم‌الشأن در آن باشد و اگر چند شغل مرضی خداست، آنکه ارضی از آن است با تمکن اختیار کنید. نافع برای ایمان و مؤمنین باشید. 
علم شرافتش معلوم و مقدمیتش برای عمل معلوم است، با تمکن ترجیح بدهید آن را. در اصول و فروع با تمکن رعایت ترتیب نمایید و هر شغلی تحصیل ملکه‌اش در جوانی میسور است و اگر عمل محقق باشد هدایت ممکن است از این جهت ملاحظه شغل بنمائید.