چرا طرح زوج و فرد شکست خورد؟

طرح زوج و فرد،از نمونه تدابیری بود که در وهله اول با هدف کاهش تراکم ترافیکی در پایتخت دردستور کار قرار گرفت،طرحی که به تدریج در کلانشهرهای دیگری همچون کرج نیز اجرایی شد.

اگر چه طرح زوج و فرد تا حدودی در کاهش ترافیک موثر بوده،اما اعداد و ارقام احصا شده از ضریب موفقیت این طرح آنچنان که باید قابل توجه به نظر نمی رسد.

6 درصد کاهش ترافیک توفیق چندان برجسته ای به نظر نمی رسد و می طلبد مسئولان ذیربط با هم اندیشی و اتخاذ تدابیر موثر،نسبت به اتخاذ راهکارهای سازنده تری اقدام کنند.

شاید برخی گمان کنند این طرح(زوج و فرد)در کاهش آلودگی هوا نیز تاثیر گذار بوده،اما طبق ارزیابی های انجام شده و آمارهای منتشره در رسانه ها، در کاهش و مدیریت آلودگی هوا هیچ تاثیری نداشته است.

برخی کارشناسان معتقدند به  جای رصد پلاک خودروها،باید حساسیت ها بر اگزوز وسایل نقلیه متمرکز شود،زیرا اساسا این اگزوز اتومبیل ها است که سلامت زیست محیطی را به مخاطره می اندازد و هوای تنفسی را با آلاینده های متعدد همراه می سازد.

از سال 1392،ایده ای راهگشا برای مدیریت آلودگی هوای تهران اتخاذ شده،طرحی که تجربه های بین المللی اثبات کننده موفقیت آن است.از سوی دیگر مجامع علمی و دانشگاهی نیز به حصول موفقیت آن تاکید دارند،اما علیرغم تاییدها و تاکیدات بسیار،همچنان ساز وکار اجرایی طرح مذکور آنطور که شایسته و مورد انتظار است مهیا نشده و یا حداقل اینکه در حال حاضر خروجی و ثمره خاصی از اجرای آن مشاهده نشده است.

سخن از معاینه فنی خودروها است،امری خطیر که مدتی با حاشیه های بسیاری همراه شد،زمانی کم توجهی برخی از مراکز معاینه فنی و لحاظ نکردن وسواس کافی مورد انتقاد قرار گرفت و در مقطعی دیگر سخن از صدور کارت های جعلی به میان آمد.

الگو برداری از 225 شهر آلوده جهان

فارغ از تمامی نقدهایی که ،به فرآیند صدور کارت معاینه فنی در برخی از مراکز مرتبط با این امر مطرح شد که البته در حال حاضر با تعریف سامانه ای فراگیر تلاش شده نقصان ها و کاستی های احتمالی آن به حداقل برسد،برخی معاینه فنی را به مثابه چکابی قلمداد می کنند که برای حفظ سلامت خودرو و سرنشینان آن ضروری است.   

طرح معاینه فنی،از سال 1392 با الگو گرفتن از 225 شهر جهان که با آلودگی دست و پنجه نرم می کردند و ارائه نظریات کارشناسی به شورای شهر و شورای عالی ترافیک مد نظر قرار گرفت.

ضریب موفقیت طرح معاینه فنی چه میزان است؟

یوسف حجت،کارشناس محیط زیست و از اساتید دانشگاه تربیت مدرس ،معتقد است. اساسا یکی از اصلی ترین اقدامات موثر در کاهش آلودگی هوا،به طرح های معاینه فنی معطوف و متمرکز می شود.

موضوعی که سالهاست برخی از مالکان خودروها از اخذ آن شانه خالی می کنند و این در شرایطی است که در کشورهای توسعه یافته،اجازه حرکت و تردد از خوردوری فاقد برگه معاینه فنی سلب می شود.

در شهر تهران نیز تدابیر جدی تری برای اجرای طرح مذکور،اولویت گذاری شده و آنچنان که این کارشناس عنوان داشته،برای کاهش آلودگی هوا با اجرای این طرح،خودروهای زرد و قرمز که آلاینده هستند به خارج از تهران هدایت می شوند،زیرا در حال حاضر محدودیتی برای تردد چنین خودروهایی در خارج از محدوده پایتخت وجود ندارد.

 فرهنگ سازی حلقه مکمل اجرای معاینه فنی خودرو

آنچه که در تحقق و اجرای این طرح لازم و ضروری به نظر می رسد به حوزه فرهنگی باز می گردد،در واقع امر صرفا با پلیس یا قوه قهری نمی توان زمینه و بستر توجه مالکان خودروها را به این امر خطیر معطوف ساخت،اما با اطلاع رسانی و توجیه منطقی و مبتنی بر اصول و قواعد و تشریح تجربیات پیشین جوامع توسعه یافته،می توان فضا و شرایطی را فراهم کرد که مالکان و رانندگان خودرو نه از هراس جریمه و توقیف خودروها،بلکه به عنوان یک وظیفه اصولی و منطقی،پیگیری آن را مدنظر قرار دهند.

در نهایت ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در کنار اجرای چنین طرح هایی باید به لحاظ شدن مدیریت یکپارچه در عرصه های اقلیم،مدیریت انرژی،بازیافت آب،امنیت غذا،ساختمان سبز،حمل ونقل پایدار و ایمنی زیست محیطی نیز توجه بسیاری مبذول شود و در چنین شرایطی است که قوه قهریه نیز می تواند همچون حلقه های زنجیری به هم پیوسته در کنار دیگر مولفه های ذکر شده،تحقق این امر را منتج به نتیجه ای مطلوب و سازنده سازد.