روابط ایران و پاکستان بعد از برجام گسترش می‌یابد

 موسسه فرهنگی اکو یکی از موسساتی است که تحت نظر سازمان اکو در تهران فعالیت دارد. «افتخار حسین عارف» شاعر برجسته پاکستانی چند سالی است مسئولیت این موسسه فرهنگی اکو را در تهران به عهده دارد. وی که قبلاً رئیس فرهنگستان زبان اردو را در اسلام آباد بوده از سال ۲۰۱۳ ریاست موسسه فرهنگی اکو در تهران را به عهده دارد. وی در سال ۱۹۶۵ از لکنئو در هند به پاکستان آمد و در رادیو پاکستان مشغول بکار شد. در سال ۱۹۷۷ وقتی ژنرال «ضیا الحق» با کودتا بر سرکار آمد افتخار عارف از پاکستان به لندن رفت و در لندن «مرکز» اردو را با همکاری «فیض احمد فیض»، «احمد فراز»، «مشتاق احمد یوسفی»، «شهرت بخاری» راه اندازی کرد و بعنوان رئیس این مرکز ادبی انتخاب شد. زمانیکه «بی نظیر بوتو» نخست وزیر فقید پاکستان به قدرت رسید به پاکستان برگشت و سمت «رئیس فرهنگستان ادب» را بعهده گرفت. درباره انقلاب اسلامی ایران، فعالیتهای فرهنگی اقتصادی سازمان اکو، مذاکرات صلح افغانستان، مذاکرات جامع هند و پاکستان و نیز نقش میانجی گرایانه پاکستان در قبال تنش اخیر بوجود آمده بین ایران و عربستان سعودی از وی سوالاتی پرسیده ایم که در ادامه می آید.

*وقتی انقلاب ایران در آستانه پیروزی بود شما چگونه از انقلاب ایران و امام خمینی (ره) حمایت کردید؟

افتخار عارف: من همیشه مخالف نظام پادشاهی بودم. وقتی «ثریا اسفندیاری» همسر شاه مخلوع ایران به شهر «لکنئو» سفرکرد و به حسینیه شیعیان در این شهر آمد، شیعیان حجاب وی را قبول نداشتند. سفر ثریا اسفندیاری همزمان با تبعید امام خمینی به نجف اشرف بود.

وقتی من درلندن بودم دکتر «علی شریعتی» در شهر «ساوت همپتون» نزدیک خانه من در یک آپارتمان زندگی می کرد و من در مراسم ختم وی نیز شرکت کردم. آن روزها تظاهرات کنندگان شعارهایی در حمایت از امام خمینی(ره) سر می دادند. یکی از آن شعارها «مرگ بر شاه خائن، درود بر خمینی» بود، در آن زمان امام خمینی از عراق به پاریس آمده بودند و در «نوفل لو شاتو» زندگی می کرند. زمانی که من آنجا در لندن بودم با «مختار مسعود» رئیس اسبق سازمان همکاری عمران منطقه ای((RCD(ایران، پاکستان و ترکیه) دیدار و ملاقات کردم. مختار مسعود ۹ کتاب به زبانهای مختلف در مورد انقلاب ایران نوشت. از جمله کتابهای او می توان به «لوح ایام»، «آواز دوست» و «سفر نصیب» اشاره کرد. وی در این کتابها به انقلاب ایران و شخصیت امام خمینی(رح) پرداخته است.

*سازمان اکو از چه زمانی بوجود آمد و هدف از بوجود آمدن آن چه بود؟

قبلاً سازمانی بنام «سازمان همکاری عمران منطقه ای» (RCD) و سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان در آن حضور داشتند. این اداره فعالیت خوبی داشت اما بعد از پیروزی انقلاب ایران برای دوره ای فعالیت آن به تعویق افتاد. این سازمان بعدها بنام سازمان اکو احیا و بازسازی شد. این سازمان شامل ۱۰ کشور از جمله ایران، ترکیه ازبکستان، افغانستان، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، آذربایجان است که خود شکل تغییر یافته سازمان همکاری عمران منطقه ای است. علاوه بر اکو سازمانهای همکاری منطقه ای دیگری نیز وجود دارد مانند سازمان همکاری کشورهای جنوب آسیا (SAARC) که شامل ۸ کشور پاکستان، هند،نپال، افغانستان،سریلانکابنگلادش،بوتان و مالدیو است و بدین گونه سازمان همکاری اسلامی نیز از دیگر سازمان های منطقه ای است.

*پرا سازمان اکو نتوانست به یک سازمان فعال منطقه ای تبدیل شود؟

تا زمانی که ۱۰ کشور در این سازمان با هم همکاری نکنند نمی توان از تمام ظرفیتهای موجود در منطقه بهره برد. وقتی کشورهای دیگر نیز در این سازمان با هم همکاری کنند سازمان می تواند برای خود بودجه ای داشته باشد. به نظر من سازمان اکو نسبت به سازمانهای دیگر منطقه ای عملکرد خوبی از خود نشان داده است. ایران و پاکستان بیشتر از کشورهای دیگر در سازمان اکو فعالیت دارند.

*از وقتی که جنابعالی به عنوان رئیس بخش فرهنگی سازمان اکو به تهران آمدید چه فعالیتهایی در بخش فرهنگی انجام دادید؟

باید به این نکته توجه داشت تا حال بخش فرهنگی سازمان اکو ۷ مسئول ایرانی را به خود دیده است و این اولین بار است که من به عنوان یک پاکستانی مسئولیت بخش فرهنگی را عهده دار هستم. بنده از ابتدای قبول این مسئولیت تلاش کرده ام در رشد و ترقی بخش فرهنگی گام بردارم.

مراسم زیادی را در بخش فرهنگی در ایران، پاکستان، تاجیکستان برگزار کردیم. کتابهای و نشریات زیادی از طریق بخش فرهنگی سازمان اکو به چاپ رسید. مجله ( ECO HERITAGE) از طرف این موسسه به چاپ رسید که به معرفی فرهنگ و تمدن منطقه اکو می پردازد و به زبان انگلیسی منتشر شده است. علاوه بر این کتابها و مجلاتی در زمینه فن معماری، نقاشی، موسیقی به چاپ رسید و نمایشگاههایی در این زمینه با همکاری ادارات و ارگانهای کشورهای حوزه اکو برگزار شد. از دیگر فعالیتهایی که می توان به آنها اشاره کرد برگزاری همایش بین المللی «علامه محمد اقبال لاهوری» است که با همکاری «حوزه هنری» در تهران برگزار شد و محققین و پژوهشگران برجسته ای از کشورهای ایران، هند، پاکستان، افغانستان و تاجیکستان حضور داشتند. تفاهم نامه های همکاری را نیز با دانشگاهها به امضا رسانیدیم و در حوزه فرهنگ و تمدن خواهان افزایش روابط بین کشورهایی اکو هستیم.

«آیت الله خامنه ای» رهبر معظم انقلاب اسلامی فرهنگ و اقتصاد را عناصری مهمی در پیشرفت کشور توصیف می کنند.

 ما فکر می کنیم اگر در عرصه اقتصادی پیشرفت کنیم برای بهبود اوضاع و شرایط منطقه مطلوب خواهد بود اما فرهنگ و هنر نیز برای بهبود اوضاع منطقه بسیار مهم است. ما باید فرهنگ و اقتصاد را بهم مرتبط کنیم تا وقتی که ما فوریتهای فرهنگی و اقتصادی را در منطقه درنیابیم نمی توانیم آنرا در منطقه پایه گذاری کنیم. رشد و ترقی پایدار زمانی ممکن خواهد بود که ما بین فرهنگ و اقتصاد توازن و اعتدالی بوجود آوریم.

*باتوجه به تنش بوجود آمده بین ایران و عربستان سعودی دولت نواز شریف چه سیاستی در قبال این موضوع اتخاذ کرده است؟

پاکستان در تنش بین کشورهای اسلامی هیچ وقت از کشور خاصی حمایت نمی کند. مقامات سیاسی و نظامی پاکستان معتقدند در صورتی که بین کشورهای مسلمان منطقه اختلافات و تنشهای بوجود آید باید با وساطت و میانجیگری و از طریق مسالمت آمیز به حل و فصل مسائل بین آن کشورها پرداخت. با انجام مذاکرات و گفتگو مسایل بین آنها را باید حل کرد و این به سود کشورهای اسلامی است. امید داریم نقش پاکستان به عنوان کشور میانجی در پایان دادن به تنش بین ایران و عربستان سعودی نتایج مثبتی را بدنبال داشته باشد.

*پاکستان، چین را وارد مذاکرات صلح افغانستان کرده است به نظر شما این مذاکرات در برقراری صلح در کشور افغانستان چه نقشی خواهد داشت؟

این موضوع واضح و مشخص است که جنگ و خونریزی نمی تواند مشکلات منطقه را حل کند. می توان با انجام مذاکرات مسایل منطقه را به سرانجام درستی رسانید. چین یکی از قدرتهای برتر در منطقه آسیا است و با شرکت این کشور در مذاکرات صلح یقیناً می تواند مثمر ثمر باشد.

از سویی با راه اندازی کریدور تجاری اقتصادی در منطقه تحول بزرگی از لحاظ اقتصادی در منطقه بوجود خواهد آمد. تمام مناطق پاکستان از جمله ایالت «خیبر پختونخواه، بلوچستان، سند و پنجاب از لحاظ اقتصادی به وضعیت مطلوبی خواهند رسید، فرصتهای شغلی در ایالتهای پاکستان بوجود خواهد آمد و این مناطق از لحاظ اقتصادی رشد چشمگیری خواهند کرد.

هنگامیکه کشورهای اروپایی با ایران مذاکراه می کرد کشورهایی در منطقه وجود داشتند که قصد داشتند این مذاکرات به نتیجه مطلوبی نرسد اما با وجود مداخله برخی از کشورها مذاکرات ایران با کشورهای اتحادیه اروپا به نتیجه رسید و بدین شکل هند و پاکستان مذاکرات جامع را با همدیگر شروع خواهند کرد و در نتیجه آن صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا برقرار خواهد شد.

*روابط ایران و پاکستان را پس از برداشته شدن تحریمهای بین المللی ایران چگونه ارزیابی می کنید؟

 ایران و پاکستان از گذشته با هم روابط خوبی داشتند و هیچگاه رخنه ای در روابط دو کشور بوجود نیامده است. بین ایران و پاکستان درسطوح سیاسی و غیر سیاسی هماهنگی وجود دارد. با برداشته شدن تحریمهای اقتصادی از طرف قدرتهای جهانی روابط تجاری و اقتصادی ایران و پاکستان رونق خواهد گرفت. «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان در سفر خود به ایران خواهان پایان دادن به تنش بوجود آمده بین ایران و عربستان سعودی است. سیاست پاکستان برقراری روابط دوستانه بین کشورهاست و از هرگونه سیاست جانبدارانه اجتناب می کند.