پیامدهای پرهزینه تحریم‌های جدید علیه ایران

روندی که برای دستیابی به این توافق روی داد از جهاتی دشوار و پر از فرازونشیبها بوده اما به نظر می رسد حفظ این توافق از دستیابی به آن دشوارتر به نظر می رسد و روزی نیست که از موضعگیری‌های یا لفاظی‌های سیاستمداران یا اعضای کنگره در ضدیت با توافق حاصله، خبری نباشد و حفظ این توافق که واشنگتن آن را دستاوردی بزرگ برای خود تلقی می کند، نیازمند تلاش و جدیت بیشتری از سوی کاخ سفید و دولتمردان آمریکایی است چرا که شخصیتهایی که عزم خود برای جلوگیری از انعقاد توافق هسته‌ای با ایران یا اجرای آن جزم کرده‌ بودند همچنان برای لغو ان دست و پا می زنند.

سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، زمان مغتنمی برای کسانی است که برای لغو چنین توافقهایی تلاش می کنند به نوعی که شماری از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری از یک جناح سیاسی تلاش می کنند با بزرگنمایی تمایلات ضدایرانی خود از دیگر نامزدها در این رابطه پیشی بگیرند که درصورتی که در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی دست یابند، برای ملغی کردن توافق هسته‌ای با ایران از هیچ کوششی دریغ نخواهند کرد.

حال این سوالات مطرح است که آیا رییس جمهوری آتی آمریکا می تواند توافق با ایران را نادیده بگیرد یا اساسا این توافق، سندی بین‌المللی تلقی نمی شود که یکی از امضاکنندگان آن در آینده به هر بهانه‌ای آن را به کنار بگذارد؟ در طول مذاکرات هسته‌ای نیز مخالفتها با توافق هسته‌ای با ایران از برخی محافل سیاسی آمریکا به گوش می رسید وشماری از اعضای کنگره نیز از عزم خود برای ممانعت از نتیجه‌بخش بودن مذاکرات و منوط کردن توافق به رضایت کنگره سخن می گفتند و بهانه‌های واهی را مطرح می کردند که مبنی بر اینکه تصمیم‌گیرندگان ایرانی از نیل به توافق منظور دیگری دارند و مدعی می شدند مقامات آمریکایی تحت هر شرایطی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای مصمم هستند و این توافق بخشی از «نقشه» فریبکارانه و گمراه‌کننده ایران برای نیل به هدف اصلی یعنی دستیابی به سلاح هسته‌ای است. لفاظی‌ها درباره این «نقشه» از همان ابتدا نیز معقول به نظر نمی رسید وحامیان چندانی را نیز در پی خود نداشت چرا که عقلانی به نظر نمی رسید که مذاکره‌کنندگان ایرانی در مذاکرات برای دستیابی به توافق هر گونه محدودیت و نظارتی را بپذیرند و در عین حال تمامی ملاحظات و مقررات را قبل از دستیابی به توافق پذیرفته و سپس از این پوشش برای نیل به هدف اصلی یعنی دستیابی به سلاح هسته‌ای بهره گیرند. قطعا هیچ عقل سلیمی چنین توجیهی را نمی پذیرد چه برسد به دیپلماتهای باتجربه و کارکشته ایرانی که در طول مذاکرات نیز نشان دادند از پختگی لازم برای مدیریت روند مذاکرات دشوار با شماری از قدرتهای زیاده‌خواه و استکباری برخوردارند.

در عین حال این برداشت با دیدگاه‌های مردم ایران که بشدت و بطور مستمر از فعالیتهای هسته‌ای صلح‌آمیز خود حمایت کرده‌اند، همخوانی ندارد آنگونه که نظرسنجی اخیری که تحت نظارت مرکز مطالعات امنیتی و بین‌المللی دانشگاه مریلند آمریکا صورت گرفته، این امر را اثبات می کند.

در واقع سیاستمداران ایرانی می بایست در جو سیاسی عمل کنند که تامین کننده خواسته‌های مردم خود باشند و لفاظی‌ها درباره نیات ایران مبنی بر اینکه به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای تحت پوشش توافق هسته‌ای جامع است نه با واقعیات منطبق است نه خواسته ملت و دولت ایران است. با توجه به بهانه‌تراشی‌های آمریکایی‌ها درقبال توافق هسته‌ای، یکی از اقداماتی که یقینا باعث لفو توافق هسته‌ای با ایران خواهد شد این امر است که یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پس از پیروزی در انتخابات، تهدید خود برای نادیده گرفتن توافق هسته‌ای را عملی کند. دست زدن به این اقدام غیرعاقلانه بدین معنی خواهد بود که واشنگتن با نادیده گرفتن تعهد بین‌المللی خود، زمینه واکنش ایران را فراهم کرده و تهران این حق را محفوظ می داند که با کنار گذاشتن تعهداتی که به موجب توافق برعهده گرفته بود، می تواند فعالیتهای هسته‌ای خود را آنگونه که تامین کننده نظراتش باشد، از سربگیرد.

صرفنظر از تاثیر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و فردی که وارد کاخ سفید می شود، بر سرنوشت توافق هسته‌ای با ایران، اقدام دیگری که باعث از بین رفتن توافق هسته‌ای با ایران می شود، اقدام کنگره آمریکا برای تصویب قانونی جدید برای بازگرداندن تحریمها یا اعمال تحریمهای جدید علیه ایران است.

این اقدام در راس گامهایی قرار دارد که برخی از اعضای کنگره در حال حاضر برای نقض روح توافق هسته‌ای برداشته‌اند نظیر قانون جدید ویزا که ایران را نیز تحت تاثیر قرار داده و می تواند ایران را به این برداشت هدایت کند که کنگره آمریکا نقض توافق را پیگیری می کند.

مقامات ایرانی و در راس آنها مقام معظم رهبری بارها در سخنرانی‌ها و موضعگیری‌های خود نسبت به بی ‌اعتمادی به آمریکا به ویژه در قبال تعهداتی که بر اساس توافق هسته‌ای بر عهده گرفته‌ است،هشدار داده‌اند و اقدام رییس جمهور آینده آمریکا یا کنگره این کشور برای نادیده گرفتن این توافق . نقض آن مهر تاییدی است بر این دیدگاه مقامات ایرانی که طرف آمریکایی در حفظ توافق از حسن نیت لازم برخوردار نیست و در عین حال برای این امر برای جهانیان روشن خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت وارد مذاکرات شد تا از حق قانونی و بین‌المللی خود صیانت کند اما طرف آمریکایی که هیچگاه قابل اعتماد نبوده، با نادیده گرفتن یک توافق بین‌المللی، به تعهدات خود عمل نکرد.

جالب آنکه در نظرسنجی صورت گرفته از سوی دانشگاه مریلند از مردم ایران 62 درصد از ایرانی‌ها اعلام کردند که «به هیچ وجه اعتمادی ندارند» یا «اعتماد زیادی ندارند» که آمریکا به تعهدات خود به موجب توافق هسته‌ای پایبند خواهد بود.

این باور در میان برخی مقامات دولتی و اعضای کنگره مبنی بر اینکه ایران به دلیل فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمها تحت هر شرایطی به توافق هسته‌ای پایبند خواهد بود، نه تنها مبتنی بر واقعیت نیست بلکه ناشی از این امر است که آمریکایی‌ها شناخت درستی از جامعه ایران ندارند که حاضر شوند در ازای بهبود وضعیت اقتصادی خود، با گردنکشی و زورگویی طرف آمریکایی کنار آیند. امتیازهایی که ایران را به پذیرش محدودیتها در قبال برنامه هسته‌ای خود وادار کرده، آنچنان بی‌ارزش و پیش‌پاافتاده است که این توافق را دارای ارزش و بها نماید ضمن آنکه جامعه ایران بارها نشان داده است که از گذرگاه‌ها و بحرانها با همتی بلند وعزمی استوار عبور کرده است.

اینکه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یا اعضای کنگره با اتخاذ مواضع ضدایرانی به دنبال کسب چند رای بیشتر هستند، برکسی پوشیده نیست تا با مطرح کردن روابط خود را با نیروهای سیاسی بانفوذ که بشدت مخالف توافق هستند، زمینه موفقیتهای نسبی خود را فراهم کنند اما سابقه نشان داده که بازی با کارت ایران همواره نتیجه مطلوب را برای طرف آمریکایی به دنبال نداشته و گهگاه نتیجه عکس به همراه داشته است.

 اعمال تحریمهای جدید علیه ایران تحت هر عنوانی چه مربوط به موشکها یا حقوق بشر در ایران آنگونه که در محافل سیاسی آمریکایی مطرح است، با این امید که حمایتهای سیاسی را در پی داشته باشد بدون آنکه به توافق هسته‌ای آسیب بزند، بازی با اتش است و نظام ایران هیچ تحریم جدیدی را تحت هیچ عنوانی نخواهد پذیرفت.