پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- رحیم صلواتیان- «اعتراض به مسئولان اداره حج»؛ این شاه‌بیت اعتراضات به فاجعه منا در روزهای اخیر بود. آل‌سعود این بار هدف توئیت‌ها و هشتگ‌هایی از جانب ملل مسلمان قرار گرفت که موج آن طوفانی در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت تا آنجا که آنها را به واکنش واداشت.

در واکنش به اتفاقات حج امسال، از افتادن بالابر‌ها در بیت‌الله‌الحرام تا جان باختن حاجیان در رمی جمرات، هشتگ‌های زیادی ساخته شد. هشتگ که با علامت «#» شناخته می‌شود ابزاری برای گروه‌بندی پیام‌هایی با مضمون مشترک در شبکه‌های اجتماعی است تا افراد بتوانند آن هشتگ را جست‌وجو کنند و مجموعه‌ای از پیام‌هایی را که شامل آن هستند به‌دست آورند. نگاهی انداخته‌ایم به مهم‌ترین اعتراضات مردمی به فاجعه منا.

# الاداره_ السعودیه_ الفاشله: یکی از هشتگ‌هایی بود که توسط کاربران کشورهای عرب زبان به‌خصوص در خود عربستان سعودی مورد استفاده واقع شد و مردم مراتب اعتراض خود را نسبت به اقدامات دولت عربستان اعلام کردند. اما در اینستاگرام، منتسب به دفتر مقام‌معظم رهبری نخستین‌بار از این هشتگ استفاده کرد که با موج حمایت کاربران مواجه شد.

HajjStampede#: از هشتگ‌های انگلیسی بود که توئیت‌های زیادی با این هشتگ تولید شده است برای مثال یکی از کاربران انگلیسی زبان توئیتر با این هشتگ نوشته است: «حج را به حاشیه نرانید». کاربران توئیتر در عرض 24ساعت 10هزار بار در توئیت‌های خود از این هشتگ استفاده کردند.

# الحج_ 1436: از دیگر هشتگ‌هایی که فراگیری زیادی در فضای توئیتر داشت همین حج 1436 است؛ این هشتگ ماندگاری این حج را در تاریخ نشان می‌دهد که چطور طی 2حادثه بزرگ، جان هزاران نفر از مردم بی‌گناه گرفته شد و دولت عربستان تلاش کرد آن را از گردن خود باز کند.

# بی_کفایتی _آل‌سعود: از هشتگ‌هایی است که ایرانیان بیش از همه از آن استفاده کرده‌اند و صدها بار این هشتگ در توئیتر بازنشر شده است. نمونه این هشتگ #‌بی‌کفایتی بود که درباره حادثه منا تولید و تکثیر شد.

#ایران_ تقتل_ حجاج: عجیب‌ترین هشتگی که توسط برخی کاربران سعودی درست شده است! بر کسی پوشیده نیست که بی‌کفایتی دولت عربستان و عبور کاروان ولیعهد این کشور باعث چنین حادثه‌ای شده است ولی طرفداران حکومت عربستان تلاش دارند با فرافکنی، انگشت اتهام را به سمت دیگری نشانه بگیرند. بهانه آنها برای ساخت این هشتگ این است که بیشتر کشته‌شدگان در این حادثه ایرانی‌ها بودند و آنها هم با رفتار خود باعث چنین حادثه‌ای شده‌اند. هشتگ‌ها در حمایت از دولت آل‌سعود مدتی بعد از آن راه افتاد که موج اعتراضات مردمی به این دولت، شبکه‌های اجتماعی را درنوردیده بود.

# الموت_ آل_ سعود: این از هشتگ‌هایی است که کاربران مشترک زیادی دارد. اگر این هشتگ را دنبال کنید می‌بینید که ایرانیان و عرب‌های سعودی بیش از همه درگیر آن هستند. خیلی از توئیت‌های منتشر شده، توسط کاربران 2کشور پاسخ داده می‌شود و بحث بر سر حادثه منا بسیار جدی است.

#کلنا_ سلمان: هشتگی جدید که اشاره به ایرانی بودن سلمان فارسی و حدیث معروف پیامبر اسلام(ص) درباره او دارد که ایشان را از خانواده خود دانستند.

# عربستان_سعودی_ متشکریم: از هشتگ‌هایی است که می‌شود در صفحات توئیتر کاربران ضدانقلاب و اپوزیسیون، هم آن را دید. کاربران عربستانی نیز از این هشتگ خیلی در توئیت‌های خود استفاده کرده‌اند و با انتشار عکس‌هایی که در آن یک مأمور در حال آب دادن به چند حاجی است اینطور جلوه داده‌اند که عربستان به حجاج رسیدگی کرده است، درحالی‌که شاهدان حاضر در واقعه منا اینطور گفته‌اند اگر کمی آب بود خیلی‌ها خفه نمی‌شدند و ممکن بود زنده بمانند و کشته‌ها بسیار اندک می‌شد.

تلاشی برای آرام کردن فضای مجازی

در روزهای گذشته صفحه رسمی خبرگزاری دولت عربستان سعودی با انتشار یکسری عکس در صفحه اینستاگرام خود برای نخستین بار توضیحاتی به زبان فارسی ارائه کرد که نشان می‌دهد موج ضد‌سعودی در فضای مجازی تا چه اندازه قوی بوده است. به‌نظر می‌رسد دولت سعودی در تلاش است با نشان دادن کارهایی که در حج می‌کند، کمی از خشم ایرانیان در فضای مجازی بکاهد.

در زیر توضیحات آنها به زبان فارسی که نشان می‌دهد پادشاه سعودی در حال راه‌اندازی پروژه‌هایی در بیت‌الحرام است هشتگ‌هـــــایی با عنوان عربستان سعودی متشکریم، عربستان سعودی، عربستان، ایران و حادثه منا قرار داده شده است. هرچند کامنت‌هایی که زیر این عکس‌ها از سوی کاربران عرب گذاشته شده برخلاف تصاویر است.

نیجریه

بخش زیادی از توئیت‌های مرتبط با این فاجعه را نیز پاسخ کاربران به‌ویژه در نیجریه به اظهارات «خالد الفیصل» یکی از شاهزاده‌های عربستان و رئیس کمیته مرکزی حج عربستان سعودی تشکیل می‌دهد که عامل اصلی این ماجرا را برخی زائران با ملیت آفریقایی عنوان کرده بود. این اظهارنظر موجی از اتهامات ضدنژادپرستی را به راه‌انداخت و سیل توئیت‌های کاربران، این شاهزاده عرب را نشانه گرفت؛ به‌عنوان مثال «شایجا پاتل»، شاعر کنیایی در واکنش به اظهارات شاهزاده عربستانی در صفحه توئیتر خود نوشت: اظهارات این مقام عربستانی زشت و قبیح و عاملی برای تهییج خشونت علیه سیاهپوستان است. یکی از کاربران آفریقایی نیز در توئیت خود نوشت: «پاسخ‌های قابل پیش‌بینی آل‌سعود، ضدیت با سیاهپوستان و فقراست و حالا خوب می‌دانیم که عربستان، بیگانه‌هراسی دارد.»

پاکستان

بیشتر هشتگ‌های مرتبط با حج در پاکستان به انتقاد از عملکرد مسئولان و مقامات عربستان مربوط است ولی در مقابل، تعداد کمی از کاربران نیز در هشتگ‌های خود این واقعه را ناشی از ازدحام جمعیت و خطای انسانی دانستند. در توئیتی دیگر آمده است: «کاش رژیم سلطنتی سعودی به مردم معمولی هم اهمیت می‌داد.» و دیگری پاسخ داده است: «اگر تلاش مسئولان و سرویس‌های امنیتی و امدادی نبود این تراژدی ابعاد بزرگ‌تری می‌یافت و حالا شاهد هزاران کشته بودیم.»

اندونزی

در اندونزی به‌عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای مسلمان جهان بیشتر پیام‌های توئیتری، رنگ و بوی همدردی با بازماندگان را داشت و با اینکه چند نفر از حجاج این کشور نیز در حادثه منا کشته شدند ولی تعداد کمتری از کاربران نسبت به عملکرد رژیم آل سعود اعتراض داشتند. در یکی از توئیت‌ها آمده است: «لطفا این مراسم را با دقت بیشتری مدیریت کنید؛ مدیریتی که از قلب و ذهن می‌آید.»