پیشرفتها و چشم انداز نانوتکنولوژی در ایران

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- دکتر زکیه بیات؛ دانشمند حوزه نانوتکنولوژی در یادداشتی اختصاصی برای «پارس» نوشت:

ورود فناوری نانو در ایران با تشکیل ستاد ویژه نانو آغاز شد. تاریخچه تشکیل ستاد به اواخر سال 1379 و اوایل سال 1380 بازمیگردد. در این زمان پروفسور غلامعلی منصوری استاد دانشگاه ایلینویز شیکاگو – که بنده افتخار شاگردی ایشان را در مقطع دکتری داشته ام – طی ملاقاتی با مشاور علم و فناوری رئیس جمهور وقت اهمیت و جایگاه فناوری نانو و تأثیر آن در آینده علمی و صنعتی دنیا را بیان میکند و این موضوع به رئیسجمهور انتقال و ستاد ویژه نانو تشکیل میشود. 

بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه (در حدود 30 کشور) جهان برنامه های وسیعی را در سطح ملی جهت حمایت از فعالیتهای تحقیقاتی و صنعتی فناوری نانو تدوین و اجرا مینمایند؛ زیرا فناوری نانو به-عنوان انقلابی در شرف وقوع، آینده اقتصادی کشورها و جایگاه آنها در جهان را تحت تأثیر جدی قرار خواهد داد.

خوشبختانه چند سالی است که دانشمندان و پژوهشگران ایرانی در حوزه فناوریهای نوین گامهای موثری را برداشته اند؛ اگرچه همه فناوریهای نوین برای کشور عزیزمان بسیار مهم است، ولی فناوری نانو از جایگاه ویژه ای برخوردار است و فناوری نانو در خط مقدم تحقیقات علمی قرار دارد. آمار تولید علم در ایران در حوزه فناوری نانو اعجاب انگیز است و اتفاق خوبی که رخ داده است؛ اینکه تجاری سازی این حوزه از علوم نیز متداول شده و جنبه کاربردی یافته است.

متأسفانه در برخی زمینه های تحقیقی در کشور عزیزمان ایران تعداد مقالات زیاد بوده اما کیفیت آنها پایین است ولی فعالیتهای درست در زمینه نانو کیفیتهای مقالات مربوط را ارتقا  داده است.

با عث افتخار است که باتلاش محققین وپژوهشگران و تدبیر دولت مردان جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای اسلامی در حوزه فناوری نانو مقام نخست و نیز در بین کشورهای خاورمیانه مقام اول را به خود اختصاص داده است که این رتبه از سال 2007 در اختیار ایران می باشد. کشوری که در این زمینه در رقابت با ایران است، کشور همسایه ترکیه میباشد که دوازده رتبه از ایران پایینتر است؛ اگرچه فعالیتهای خود را در سالهای اخیر افزایش داده است.

می دانیم که در زمینه فناوریهای نوین اگر با برنامه پیش نرویم زمان را از دست خواهیم داد و جبران آن مشکل یا غیر ممکن خواهد بود لذاخوشبختانه در شورای انقلاب فرهنگی و هیأت دولت سند راهبردی ده ساله توسعه فناوری نانو تدوین شده است و این سند با یک حوزه فناوری کاملاً پویا مواجه است و در نتیجه نمیتواند سندی ایستا باشد، بلکه باید سندی پویا را طراحی کرد و به همین دلیل سند به سه دوره تقسیم شده است و هر سه سال یکبار این سند بازنگری میشود و متناسب با واقعیات روز جهانی و پیشرفتهای کشور سند اصلاح میشود. اکنون این سند در مرحله سوم برنامه ریزی قرار دارد.

هم اکنون بیشتر مردم کشور ما با قابلیتهای فناوری نانو آشنا هستند؛ این امر نشان دهنده زمینه ترویج این فناوری در کشور می باشد.

همه ما باید بدانیم که در حال حاضر فناوری نانو بحثی است که تمام حوزه ها را دربر میگیرد و بر طیف گسترده ای از صنایع و محصولات تأثیرگذار است؛ به عنوان مثال بی توجهی امروز صنعت دارویی ما به فناوری نانو باعث خواهد شد که مردم هزینه گزافی را در آینده بابت بی توجهی امروز صاحبان صنایع دارویی کشور پرداخت نمایند.

خوشبختانه امروز جهت دهی تحقیقات در زمینه فناوری نانو با توجه به پتانسیلها، ظرفیتها، مشکلات و نیازهای کشور است و خوشحال هستیم که اعلام کنیم طبق دادههای پایگاه web of science  مقاله های نمایه شده در حوزه نانو تا مارس 2015، ایران رتبه ششم جهان را دارا است که امیدواریم توفیقات الهی شامل حال محققان عزیز کشورمان شود.