اهمیت توافق هسته ای ایران برای نظم منطقه

به گزارش پارس به نقل از خبرگزاری صدا وسیماژان ماری گوئیهنو (Jean-Marie Guehenno) در نشستی در این سازمان افزود « موضوع توافق هسته ای ایران یکی از مهمترین مسائل مطرح در محافل دیپلماتیک در بیست تا سی سال گذشته است. این مسئله بسیار پیچیده است. می توان این توافق را با توافق مربوط به کنترل تسلیحات در دهه هزار و نهصد و هفتاد و هزار و نهصد و هشتاد بین اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا مقایسه کرد. البته توافق آن زمان بین آمریکا و شوروی سابق درباره کلیات و حاوی محتوای خوشایند دیپلماتیک بود حال آنکه توافق وین پیچیده است. توافق بین آمریکا و شوروی سابق مبتنی بر اعتماد نبود. این توافق نیز مبتنی بر اعتماد نیست بلکه مبتنی بر راستی آزمایی و بسیار پیچیده است. به همین علت است که من این توافق را با توافق مربوط به تسلیحات هسته ای در دهه هزار و نهصد و هفتاد و هزار و نهصدو هشتاد مقایسه می کنم. اما باید توجه داشت که توافق وین، تفاوتهای جدی با این توافق های مربوط به کنترل تسلیحات دارد. اولین تفاوت این است که توافق های مذکور ، دوجانبه بود زیرا بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق بود. این دو کشور به هم اعتمادی نداشتند. اما این بار، این توافق بین المللی است. علاوه بر آمریکا، کشورهای دیگری هم در این توافق حضور دارند و این توافق چندجانبه است. البته این بار نیز بین ایران و امضاء کنندگان این توافق ، اعتمادی وجود ندارد. تفاوت دیگر این دو توافق آن است که توافق وین نتیجه چهار سال مذاکره نیست بلکه نتیجه دوازده سال مذاکرات است. مذاکرات منتهی به توافق وین در سال دو هزار و سه شروع شد. این سال بسیار مهم است زیرا در این سال، جنگ عراق رخ داد و نگرانی های جدی درباره تسلحیات کشتار جمعی صدام حسین وجود داشت. درعین حال، درست در همین سال بود کره شمالی از رژیم منع اشاعه تسلیحات هسته ای (ان پی تی) خارج شد و این نگرانی وجود داشت که رژیم منع اشاعه از هم پاشیده شود و تنها راه حلی که باقی بماند جنگ باشد. در این زمان بود که سه کشور اروپایی انگلیس و فرانسه و آلمان با ایران به مذاکره پرداختند. خاویر سولانا مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هدایت این مذاکرات را برعهده داشت. البته این مذاکرات نتیجه ای نداشت. وقتی احمدی نژاد در سال دو هزار و پنج رئیس جمهور شد این مذاکرات بی نتیجه ماند. متعاقب این امر ، بعد بین المللی این مسئله به گونه ای متفاوت شد زیرا در سال دو هزار و شش شورای امنیت سازمان ملل متحد وارد عمل شد. ورود شورای امنیت سازمان ملل متحد به معنای آن بود که از ابزار قهری استفاده شود که درگذشته وجود نداشت. با همه این اوصاف می بینیم که این توافق نتیجه تعامل دیپلماتیک بسیار شدید ایران و آمریکا است. البته بازیگران دیگری بویژه اروپایی ها نیز در این عرصه حضور و نقش آفرینی داشته اند. اعضای دائم، و اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در این زمینه نقش داشتند. چین و روسیه نیز نقش خودشان را در این باره ایفا کردند. 

با در نظرگرفتن این مشخصه ها، این توافق از این منظر بسیار قابل توجه است.»

وی در ادامه افزود:« توافق هسته ای وین از منظر نظم بین المللی نیز مهم است. این توافق در شرایطی حاصل می شود که جامعه بین الملل در شرایط بسیار بدی قرار دارد. تشتت بسیار شدیدی در جامعه بین المللی وجود دارد. بسیار مهم است که در چنین فضای ملتهب و متفرقی، چنین توافقی حاصل شده است. نکته دیگری که باید مدنظر داشت این است که وقتی به توافق نامه های مربوط به کنترل تسلیحات نگاه می کنیم متوجه می شویم که این توافق ها در شرایط ثبات نسبی و حفظ وضع موجود حاصل شده اند اما توافق وین در فضایی حاصل شده است که اوضاع جغرافیای-سیاسی بسیار متفاوت است. این توافق در منطقه ای حاصل شده که بسیار ملتهب است و هیچ توافقی براساس وضع موجود به دست نمی آید. عملکرد عربستان سعودی و ایران و سیاستهای این دو کشور نیز به روشنی موید همین مسئله است که براساس وضع موجود نمی توان به توافق دست یافت. به همین علت است که اروپایی ها تا این اندازه از این توافق حمایت می کنند زیرا 

اروپایی ها می دانند ایران هسته ای تا چه اندازه می تواند منطقه ملتهب و خطرناک خاورمیانه (غرب آسیا) را خطرناک تر کند و خطرات در این منطقه را افزایش بدهد. بنابراین، این توافق بسیار قابل توجه است زیرا در چنین فضای بی ثباتی و اختلاف درباره وضع وجود به نتیجه رسیده است. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت متن و فضای توافق هسته ای برای مسیر اجرایی شدن آن است. باید به بازه های زمانی مختلف در توان وین توجه داشت. چالش سیاسی مطرح این است که از این فرصت می توان استفاده کرد تا به چالشهای دیگر پرداخت و برای تقویت ثبات در منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) کاری انجام داد و برای حل مسائل اساسی منطقه فعالیت کرد. باید دید آیا برای منع اشاعه می توان گامی برداشت. تلاشها در این زمینه چندین سال طول می کشد. این توافق می تواند پایه و اساسی برای ایجاد منطقه ای متفاوت باشد که بسیار حائز اهمیت است. این توافق می تواند پایه و اساسی برای تقویت رژیم منع اشاعه هسته ای باشد.»