برنامه ششم با فرض لغو تحریم ها نوشته می شود؟

به گزارش پارس به نقل از رصد، طی هفته های اخیر موضوع تدوین برنامه ششم توسعه کشور به یکی از موضوعات مهم کلان اقتصاد کشور تبدیل شده است و دولت وقت نیز بسیار مصر است تا با تبادل نظر با صاحبنظران، به برنامه ای مبتنی بر واقعیات موجود دست یابد. در حقیقت پس از ابلاغ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه کشور توسط رهبر معظم انقلاب در تاریخ 9 تیر ماه سال جاری و پس از ابلاغ این سیاست ها توسط رئیس جمهور وقت به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور دستور العمل های اجرایی تهیه این قانون نیز نگارش شده است و شاید در مقطع کنونی بتوان با مروری بر وضعیت فعلی اقتصادی وسیاسی کشور و توجه به این سیاست های ابلاغی، به تدوین کنندگان این قانون در این دوره زمانی حساس کمک کرد.

در واقع مضمون برنامه ششم توسعه، رشد تولید رقابتی مبتنی بر دانش، بهره وری و تعامل سازنده با جهان در چارچوب اقتصاد مقاومتی و فرهنگ اسلامی- ایرانی می باشد و این شعار خود نشان از تغییر نگاه دولت وقت در تدوین این برنامه نسبت به برنامه پنجم توسعه دارد. البته علت این تغییر نگاه نیز مشخص است زیرا شرایط فعلی ایران در بازه زمانی کنونی، بسیار متفاوت از پنج سال گذشته شده است و ایران به کشوری بدل شده است که تمایل سرمایه گذاران خارجی به خصوص از کشورهای بزرگ دنیا برای ورود به بازار ایران تغییر کرده و به دلیل پایین آمدن ریسک سرمایه گذاری در ایران این تمایل به شدت افزایش یافته است. همچنین با توجه به نتایج سازنده مذاکرات ایران و کشورهای 5+1 که منجربه رفع همه تحریم های اقتصادی می شود این موضوع بر همگان روشن است که برای دستیابی به یک اقتصاد مقاوم می بایست از فضای مناسب ایجاد به نفع اقتصاد کشور استفاده کرد و زمینه را برای رشد و توسعه کشور فراهم کرد.

براساس سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در بخش امور اقتصادی برنامه ششم، مشخص است که یک دید ترکیبی نسبت به آینده اقتصاد کشور وجود دارد یعنی استفاده بهینه از شرایط موجود با فراموش نکردن وقایع سال های اخیر که منجربه ضربه زدن به اقتصاد کشور شده بود. در این سیاست ها از یک طرف اهداف اساسی اقتصاد کلان از جمله رشد شتابان اقتصادی، بهبود فضای کسب و کار، بهره گیری از ظرفیت بخش های غیردولتی و سیاست های مبتنی بر توسعه پایدار با رویکرد حفظ منابع طبیعی برای نسل های آینده به چشم می خورد و از طرف دیگر توسعه و ادامه روابط تجاری سازنده با کشورهای آسیای جنوب غربی یعنی کشورهایی که در دوران تحریم ها به روابط تجاری خود با ایران ادامه دادند.

برنامه ششم دربرابر عدم لغو تحریم ها چه واکنشی دارد؟

در حقیقت سیاست گذاران باید در راستای تدوین این برنامه موضوع روابط بین الملل حتی در شرایط تداوم تحریم های فعلی را نیز در نظر بگیرند و به این روابط با هدف اعتمادسازی تداوم بخشند تا در صورت تغییر احتمالی شرایط سیاسی ایران در آینده باز هم وضعیت به ضرر ایران نشود. در این راستا می بایست روابط تجاری با کشورهای همسایه تداوم یابد و در عین حال می بایست روابط تجاری با برخی کشورهای غربی همانند آلمان که در بسیاری از بخش های کلیدی کشور اثرگذار بود، ادامه یابد. البته با این نگاه که وابستگی به کالاهای اساسی این کشور در طول زمان کاهش یابد. همچنین می بایست حرکت اقتصادی کشور به سمت کاهش وابستگی به درآمدهای مستقیم حاصل از فروش نفت و فرآورده های نفتی باشد تا سرانجام اقتصاد کشور مبتنی بر ادبیات اقتصاد مقاومتی اتفاق افتد. همان طور که در سیاست های ابلاغی رهبری نیز ملاحظه می شود می بایست موضوع توجه بیش از پیش و قاعده مند به صندوق توسعه ملی آن طور که در ضوابط و اساسنامه آن نیز ذکر شده است مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت کشور ما تنها زمانی می تواند یک اقتصاد به واقع مقاومتی را به منصه ظهور برساند که تنها بخش کوچکی از عواید حاصل از سرمایه گذاری درآمدهای ناشی از فروش نفت وارد بودجه دولت شود. یعنی دقیقاً همان روندی که در کشورهای توسعه یافته نفتی مانند نروژ اجرا می شود و منجربه این شده است که این کشور سال های سال از بیماری هلندی در امان بماند.

در این راستا باید درآمدهای حاصل از فروش نفت به واقع بر اساس قانون وارد صندوق شود و در بخش های مختلف کشور سرمایه گذاری شود و چه بسا بهتر است که به دلیل بهبود روابط ایران با کشورهای بزرگ جهان، سرمایه گذاری تنها در داخل کشور صورت نگیرد بلکه سرمایه گذاری های با ریسک های متنوع نیز در خارج از کشور صورت گیرد. در این صورت وابستگی به درآمدهای نفتی که در سال های تحریم به پاشنه آشیل اقتصاد ایران تبدیل شده بود کاهش می یابد و تنها در این صورت است که می توان به رشد اقتصادی با ثبات دست یافت و البته رشد اقتصادی با ثبات خود در ادامه منجربه توسعه اقتصادی خواهد شد که اثرات مثبت خود را در بخش های مختلف اقتصادی کشور خواهد گذاشت.

رفع سوء مدیریت های اقتصادی مهمتر از لغو تحریم ها

در مجموع به نظر می رسد که می بایست این قانون بر اساس واقعیات اقتصاد ایران و پتانسیل ها و مزیت ها و نقط ضعف اساسی آن تدوین شود چرا که وقوع تحریم ها یک امر غیر قابل پیش بینی بوده و وابسته به سیاست است و چنانچه برنامه ششم با فرض وجود تحریم ها نوشته شود ممکن است نتواند آینده اقتصادی کشور را به درستی ترسیم نماید.

همچنین چنانچه برعکس با فرض عدم وجود تحریم ها نوشته شود باز هم ممکن است با مثبت انگاری خلاف واقعیت ها منجربه دور افتادن از اهداف نوشته شده شود و برنامه ریزی های کلان را مشکلات جدی مواجه سازد. البته باید به این موضوع همواره توجه داشت که اقتصاد ایران تنها از جانب سیاست های دیکته شده کشورهای متخاصم در دوران تحریم ها ضربه نخورد بلکه اقتصاد ایران همواره به علت سوء مدیریت های داخلی و سودجویی برخی مدیران ارشد و عدم نگاه درست و همه جانبه نسبت به آینده و نبود دید بلندمدت نسبت به آینده کشور ضربه می خورد.

 از این رو از جمله مهم ترین موضوعات اقتصادی که در تدوین برنامه ششم توسعه کشور می بایست مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد مسئله چگونگی توزیع و مدیریت درآمدهای حاصل از فروش نفت و البته در کنار آن نگاه عمیق تر نسبت به سیاست های پولی اتخاذ شده از سوی بانک مرکزی و نظارت مستقیم مجلس شورای اسلامی بر این فرآیندها است. چنانچه آن ها براساس اهداف توسعه پایدار و حفظ عدالت بین نسلی باشد می تواند ظرفیت های واقعی کشور را به فعلیت برساند و اقتصاد کشور را در برابر نوسانات عقیده و تغییر سلیقه سیاسیون داخلی و خارجی مقاوم سازد.