چقدر طول می‌کشد تا تحریم‌ها برداشته شوند؟/ اگر تحریم‌های ثانویه آمریکا برگردد؟
درصورت نقض توافق، از تحریم‌هایی که دوباره توسط آمریکا وضع می‌شوند پیروی خواهند کرد یا نه، باید بگویم که پاسخ دقیقی وجود ندارد اما از نظر خود آمریکایی‌ها درصورت بازگشت تحریم‌ها، شرکت‌هایی که به ایران آمده‌اند باید پیامدهایش را بپذیرند.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- البرز حبیبی- اریک فراری یکی از شناخته شده‌ترین حقوقدانان آمریکایی در حوزه رژیم‌های حقوقی تحریم است.
او در این سال‌ها به شرکت‌ها، افراد و دولت‌های مختلفی که با مسئله تحریم کشورهای خارجی توسط آمریکا مواجه هستند مشورت داده و پرونده‌های زیادی را در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران و کوبا به سرانجام رسانده است. او ریاست «مؤسسه فراری و همکاران» در واشنگتن را برعهده دارد که مسیر معاملات را برای بانک‌ها و شرکت‌های مختلف، تسهیل می‌کنند تا از گزند تحریم در امان بمانند.
با وجود اینکه یک‌ماه از جمع بندی مذاکرات و دستیابی به برجام می‌گذرد همچنان سؤالات اساسی در مورد نحوه و زمان‌بندی رفع تحریم‌ها باقی است. از این‌رو همشهری مصاحبه‌ای اختصاصی با آقای فراری انجام داد تا چند و چون آن تشریح شود. او در زمان توافق ژنو گفته بود که طرف ایرانی در مذاکرات هسته‌ای برای شناخت تحریم‌های پیچیده آمریکا در حد مطلوب قوی نیست و نمی‌تواند بیشترین دستاوردی را که درنظر دارد، محقق کند.
* اول از اینجا شروع کنیم. چقدر طول می‌کشد تا تحریم‌ها برداشته شوند؟
برداشتن کل تحریم‌ها علیه ایران یک روند طولانی است که شاید چند سال طول بکشد. اما آنچه بیشتر درباره آن صحبت می‌شود، تحریم‌هایی است که در کوتاه‌مدت و بعد از روز موسوم به «روز اجرا» قرار است برداشته شود که موکول شده است به تعهدات مشخصی از سوی ایران و سپس تأیید آنها توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. بیشتر کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که 6تا 9ماه دیگر «روز اجرا» فرا برسد
* پس احتمالا بهار سال 2016میلادی شاهد نخستین دور از رفع بخشی از تحریم‌ها باشیم.
البته در بین تحریم‌های آمریکا دسته‌ای از تحریم‌های ثانویه وجود دارند که قرار است برای بازه‌های زمانی مشخصی (معمولا 180روز) تعلیق شوند و ادامه داشتن این تعلیق‌‌‌ها به شرطی است که ایران به تعهداتش عمل کند. این تحریم‌ها همان تحریم‌هایی است که آمریکا علیه بعضی شرکت‌های خارجی که با ایران مبادلات دارند وضع کرده است.
مثلا قرار است تحریم‌های ثانویه‌ای لغو شوند که مربوط به تجارت در زمینه صنعت خودروسازی، پتروشیمی، انرژی، طلا و فلزات گرانبها، سویفت (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی)، تجارت دوجانبه با فروش نفت، فلزات خام یا نیمه خام و... هستند. از یاد نبرید اینها تحریم‌های ثانویه هستند و فقط درصورت ادامه تعلیق آنها توسط آمریکا، شرکت‌های غیرآمریکایی اجازه چنین مبادلاتی با ایران خواهند داشت. اما در رابطه با تحریم تجاری اصلی (اولیه) آمریکا اگر کنگره با این توافق موافقت کند، قرار است صدور مجوزهای مربوط به حمل‌ونقل هوایی غیرنظامی گسترش یابد تا هواپیماهای جدید و یا دست دوم به ایران فروخته شود˛ اختیاراتی هم برای واردات غذا و فرش از ایران داده خواهد شود، برخی اشخاص هم قرار است از لیست سیاه SDN خارج شوند ازجمله بانک‌های عمده ایران مانند بانک ملی و تجارت، همچنین مجوزهایی قرار است برای شرکت‌های تابعه خارجی آمریکا صادر شود. اینها مسیرهایی است که درصورت تصویب توافق در کنگره آمریکا قرار است باز شود. از سوی دیگر اتحادیه اروپا هم تحریم‌هایی را رفع خواهد کرد که البته من در این زمینه صاحب‌نظر نیستم.
* در مورد تحریم‌های ایران در چند سال گذشته شاهد بودیم که تأثیر تحریم‌ها از آنچه در نظر گرفته بودند فراتر رفت و به بهداشت و سلامت و حتی آموزش کشیده شد. آیا برداشتن تحریم‌ها همه این موارد را شامل می‌شود؟
در مورد تحریم‌های آمریکا علیه ایران، اداره کنترل دارایی‌های خارجی (OFAC) در وزارت خزانه‌داری آمریکا در ظاهر مجوزهایی برای مبادلات دارویی بهداشتی، اقلام غذایی، کشاورزی و آموزشی صادر می‌کرد اما تحریم‌های بانکی آمریکا به‌خصوص از نوع ثانویه و مجازات‌های این کشور علیه بانک‌های ناقض تحریم‌ها باعث شد مؤسسات مالی از ایران دوری کنند حتی زمانی که مجوز هم داشتند. بنابراین موج دومی که تحریم‌های ثانویه به‌وجود آورد، مشکل را بسیار وخیم‌تر کرد.
* با توجه به ساختار پیچیده تحریم‌ها، به‌نظر می‌رسد برداشتن بیشتر تحریم‌هایی که می‌توانند بر اقتصاد ایران تأثیر بگذارند به زمان زیادی نیاز داشته باشد. نظر شما در این‌باره چیست؟
ببینید هنوز نکته‌ای در این بین وجود دارد که باید به آن توجه کرد. برای مثال قرار است بعد از روز اجرا دسترسی مردم به نظام بانکی بین‌المللی میسر شود، اما این خود بانک‌های بین‌المللی هستند که باید همکاری با بانک‌های ایرانی را بپذیرند. در نتیجه سؤال این است که آیا حتی با وجود رفع تحریم‌ها، آیا بانک‌های بین‌المللی خود مشتاقانه روابط مالی با بانک‌های ایران را از سر خواهند گرفت یا خیر؟ این یکی از نگرانی‌های مهم است. این را بگویم که رفع تحریم‌ها چنین اجازه‌ای را به آنها خواهد داد. البته نه به معنی مجوز برقراری رابطه بین بانک‌های ایران با آمریکا بلکه با دیگر کشورها مثلا در اتحادیه اروپا یا هرجای دیگر.
* در حقیقت، اشاره شما به نگرانی‌های عمیقی است که شرکت‌های خارجی از مکانیسم بازگشت پذیری تحریم‌ها دارند. آیا این موضوع جدی است؟
بله موضوع بازگشت پذیری سازوکار تحریم‌ها یک نگرانی جدی است. اما اگر سؤال شما این است که آیا شرکت‌هایی که به ایران بازخواهند گشت، درصورت نقض توافق، از تحریم‌هایی که دوباره توسط آمریکا وضع می‌شوند پیروی خواهند کرد یا نه، باید بگویم که پاسخ دقیقی وجود ندارد اما از نظر خود آمریکایی‌ها درصورت بازگشت تحریم‌ها، شرکت‌هایی که به ایران آمده‌اند باید پیامدهایش را بپذیرند. در آن صورت خیلی از شرکت‌های آمریکایی مانند بوئینگ که با ایران تجارت دارند فعالیت‌شان را متوقف می‌کنند. اما آیا شرکت‌های غیرآمریکایی از این تحریم‌ها تبعیت می‌کنند؟ من که مطمئن نیستم که اتحادیه اروپا دوباره تحریم‌ها را بازگرداند.
* اگر تحریم‌های ثانویه آمریکا برگردد
فراری در پاسخ به این پرسش که اگر یکی از اعضای شورای امنیت خواهان وضع دوباره تحریم‌ها شد چه تضمینی وجود دارد که شرکت‌هایی که از قبل در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند در مقابل تحریم جدید حمایت شوند؟می‌گوید: درنظر داشته باشید که در مورد تحریم‌های شورای امنیت نگرانی زیادی وجود ندارد.
تحریم‌های نگران‌کننده که در آمدن یا نیامدن شرکت‌های خارجی به ایران تأثیرگذار است، همان تحریم‌های ثانویه آمریکاست. اگر تحریم‌های ثانویه آمریکا برگردند - که به تأیید شورای امنیت هم نیاز ندارد- در آن صورت ممکن است بر تجارت با ایران تأثیر بگذارد و برخی شرکت‌های خارجی فعالیت خود را دوباره متوقف کنند.
ارسال نظر