به گزارش پارس به نقل از فارسوزیر خارجه آمریکا در اولین دور از سفر منطقه­ ای خود به خاورمیانه، در گام اول وارد مصر شد و با رئیس جمهور نظامی و وزیر خارجه این کشور دیدار کرد. گفته می­شود اطمینان دهی در رابطه با موفقیت توافق هسته­ ای کشور­های 5+1 با کشور ایران دلیل اصلی سفر بوده است. اما از سرگیری کمک نظامی آمریکا به ارتش مصر و ارائه تجهیزات نظامی مدرن نشان از این امر دارد که رویه آمریکا در تقویت و استفاده از ارتش مصر از سر گرفته شده و سیاست آمریکا در رابطه با مصر به سال 2009 و قبل از انقلاب مصر بازگشته است. در این راستا بازی آمریکا با مسائلی مانند موضوعات حقوق بشری و گروههای تروریستی، همچنان که در دوره حسنی مبارک نیز وجود داشت ادامه خواهد یافت.

متن اصلی :

     جان کری وزیرامور خارجه آمریکا سفر دوره­ای خود به برخی کشور­­های خاورمیانه را دو روز قبل با سفر به مصر آغاز کرد. گفته می­شود آمریکا قصد دارد به کشورهای عربی خاورمیانه اطمینان دهد توافقنامه­ای که کشورهای 5+1 با ایران امضا کرده­اند، امنیت کشورهای منطقه را تضمین خواهد کرد. اما اینکه مصر به عنوان اولین کشور منطقه برای ورود وزیر خارجه آمریکا انتخاب شده نشان از جایگاه ویژه این کشور در سیاست خارجی و خاورمیانه ای آمریکا دارد. در همین راستا نگارنده اعتقاد دارد که با متغیری به نام توافق هسته­ای رابطه آمریکا با مصر وارد مرحله جدیدی شده و به رویه سابق خود یعنی سال 2009 بازگشته است.

    به بیان دیگر، این سفر تنها با محرک توافق هسته­ ای در راستای افزایش همکاری­های استراتژیک آمریکا و مصر، قابل تحلیل است. در این سفر مباحث مرتبط با توافق هسته­ ای ایران تنها یکی از موضوعات جانبی است. جنبه دیگر سفر کری به مصر از این بعد است که وزیر امور خارجه آمریکا در این سفر به سرزمین های اشغالی( اسراییل) نخواهد رفت؛ رژیمی که دولتش شدیدا با توافق هسته­ ای ایران مخالف است.

         این دیدار مهم که از سال 2009 و به دنبال انقلاب مصر بی­ سابقه بوده، بیش از سایر موضوعات، رابطه نظامی دو کشور و به خصوص ارتش مصر را تحت تاثیر قرار خواهد داد. طوری که صریح می توان گفت مصر را حداقل در ارتباطات ارتش این کشور با آمریکا به دوران حسنی مبارک بازخواهد گشت.  لذا همانطور که وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه در دیدار با عبدالفتاح سیسی تأکید کرد: روابط ایالات­متحده و مصر به‌رغم تنش‌ها و نگرانی‌هایی که در رابطه با وضعیت حقوق بشر در این کشور وجود دارد، به سوی "مبانی قدرتمند" در مناسبات پیشین خود حرکت می‌کند.!!!

       در این سفر از اولین موضوعات مورد بحث از سرگیری کمک­های نظامی آمریکا به مصر و ارتش این کشور بود. چراکه ممنوعیت کمک‌های نظامی به مصر در ماه مارس سال جاری میلادی (2015) لغو شد. این ممنوعیت در سال 2013 در پی سرنگون شدن محمد مرسی، رئیس‌جمهور اسلام‌گرا به دست نظامیان اعمال شده بود.

        با تحولی که صورت گرفت پیشنهاد کمک 13 میلیارد دلاری و تحویل هشت هواپیمای اف-16 از دوازده هواپیمای وعده داده شده به مصر مطبوعاتی شد. آنطور که مطبوعات آمریکایی آورده­اند: هدف سفر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به مصر و وعده تحویل تجهیزات نظامی پیشرفته مصر است، تا در نهایت به متحد منطقه ای آمریکا اطمینان خاطر داده شود با همه اختلاف نظر­هایی که وجود دارد، آمریکا مصر و ارتش این کشور را، رها نکرده است.

       همانطور که وزیر خارجه آمریکا اشاره کرده مسئله اصلی این است که آمریکا بار دیگر رابطه تمام قد خود با ارتش مصر را از سر گرفته است. ارتشی که با کمک میلیاردی آمریکا، اساساً به خود آمریکا تعلق دارد.

       با این حال دولت باراک اوباما سرکوب هواداران محمد مرسی، رئیس جمهوری اسلامگرای پیشین مصر از سوی دولت عبدالفتاح سیسی را محکوم کرده است. همین مسئله نیز پرده دیگری از بازی های این کشور است. موضعی که در دوران حسنی مبارک همیشه از جانب آمریکا تکرار می شد، اما آمریکایی­ها بیشترین کمک های نظامی در سطح جهان را بعد از رژیم اشغالگر اسرائیل به دیکتاتور مصر یعنی حسنی مبارک انجام می دادند. دلیل این مسئله نیز نقش و کارکرد ارتش مصر برای آمریکا است. مسئله ای که در این نوشتار به آن پرداخته می شود.

****سیاست آمریکا در آستانه انقلاب مصر 

             زمانی که معترضان مصری در 25 ژانویه 2009وارد میدان التحریر شدند و تا زمان رسیدن به خواسته خود یعنی برکناری حسنی مبارک از ترک میدان خود­داری کردند، دوستی دیرینه ایالات­متحده با مردی که سی­سال به صورت دیکتاتوری حکومت کرده بود، به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. حسنی مبارک برای بیش از یک نسل قابل اعتماد­ترین متحد واشنگتن در خاور­میانه بود. اما آمریکا بعد انقلاب مصر به شدت از جایگاه مصر به عنوان یکی از ستون های سیاست های خارجی خود نگران شده بود.

  در حالی که معاون رئیس ­جمهور «جو بایدن»، در تلاش برای پیش برد یک راه حل مسالمت­ آمیز، در ابتدا از اینکه در تلویزیون آمریکا رئیس­جمهور مصر را یک دیکتاتور بخواند، خودداری نمود. نگرانی عمده پنتاگون از دست ندادن ارتباط با ارتشی بود که از زمان به قدرت رسیدن مبارک بیش از پنجاه میلیارد دلار در آن سرمایه­گذاری کرده بود، دو متحد دیگر آمریکا، یعنی اسرائیل و عربستان سعودی، از سیاست ایالات­متحده در "رها کردن" دیکتاتور رو به زوال مصر(حسنی مبارک) نگران و ناخرسند بودند. دیکتاتوری که  مصر را با حمایت بی­چون و چرای ارتش کنترل کرده بود. اما ایالات­متحده به دلیل یک دوره باثباتی که در مصر با کمک حسنی­مبارک ایجاد کرده بود با مشاهده مسیری که بعد از سقوط حسنی­مبارک در مصر در پیش بود عصبانی بود و این یکی از مهمترین مواردی بود که در اسناد ویکی لیکس آشکار شد.

  ****جایگاه مصر و ارتش این کشور در سیاست خارجی آمریکا

 مصر به عنوان هدف سیاست­های آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم، به دلیل فرصت­هایی که برای منافع آمریکا در خاور­میانه، و همینطور به خاطر چالش­هایی که برای غرب در پایان دادن به استعمارگری قدیمی ایجاد کرده شناخته می شود. از زمان انقلاب1952 مصر، سیاستگذاران آمریکایی اعتقاد داشتند که قاهره الگویی مناسبی را برای سایر کشور­ها در الحاق به ملت­های مشترک­المنافع جهان آزاد، با پاداش کمک­های مادی و نظامی فراهم کرده است. اما اهمیت مصر برای آمریکا زمانی تشدید شد که بعد از ناصر، سادات سیاست بیطرفی (عضویت در جنبش عدم تعهد) را رها کرد، نقشی که جانشینش حسنی­مبارک آن را به طور کامل پذیرفت، اگر چه تحت شرایطی نفوذ آمریکا در سیاست داخلی مصر را محدود می­کرد.

   مبارک مردی بود که به شدت خواستار اداره مصر طبق خواسته­ی همیشگی ایالات­متحده بود: متحد وفاداری که از منظر آمریکایی­ها در مقابل ملی­گرایی افراطی در جهان عرب مانع ایجاد می کرد. مبارک صلح سادات با اسرائیل را به رسمیت شناخت (صلحی که سران سایر کشورهای عربی در جریان روند مذاکراتش نبودند) و حمایت اجتماعی لازم را برای سیاست­های ایالات­متحده در جاهای دیگر خاور­میانه به خصوص درمورد ایران و عراق  فراهم کرد. حسنی مبارک، علی الخصوص، حمایت همه جانبه­ای از سیاست جرج دبلیو بوش در مبارزه با تروریسم داشت و در این راستا با سازمان اطلاعات آمریکا (CIA) در اجرای طرح "بازگردانی مظنونین" همکاری گسترده­ای به عمل آورد. سازمان های تحت امر وی مظنونینی را که برای "بازجویی" به مصر فرستاده می شدند را با استفاده از روشهایی که در هیچ جای دیگری مورد تائید نبودند (مثل شکنجه از طریق غرق­سازی مصنوعی افراد مظنون و روش­های بازجویی ظالمانه دیگر)بازجویی می کردند.

   به مدد سیاست های حسنی مبارک، ارتش آمریکا و مصر به صورت قاعده­مندی در تمرینات نظامی مشارکت داشتند. یک نمونه از این مشارکت ها عملیات "ستاره درخشان" در ساحل اسکندریه به صورت یک عملیات صحرایی بود. تانک ­آبرام تولید مشترک ایالات­متحده و مصر بود و بسیاری از سخت­افزار­های دیگر که حسنی مبارک از آنها در ساخت صنایع داخلی بهره می­برد تولید آمریکا بود. کلید واژه واشنگتن برای توصیف وابستگی­های نظامی مصر و آمریکا " قابلیت­های همکاری" بود. این مفهوم کاملاً با همه روابط مصر و ایالات­متحده در تمام ابعاد آن هم خوانی داشت. رهبر مصر از اهمیت خود برای واشنگتن از زمان رونالد­ریگان تا باراک­اوباما آگاه بود. به خاطر خدماتی که مبارک برای ایالات­متحده انجام می­داد دولت او در رابطه با فشار­های سیاسی و عدم آزادی شهروندان مصری مورد انتقاد قرار نمی­گرفت. مبارکت خدمات خود را پاداشی غیر قابل دستیابی می­نامید که ایالات متحده در تلاش بود با دادن کمک­های نظامی از جمله جت­های نظامی و سایر جنگ­افزار­ها آن را جبران کند. [1]

 البته حسنی مبارک انتظار داشت که خدماتش جبران گردد، آن هم به بهترین وجه. در عوض این خدمات، ایالات­متحده کمک­های نظامی گسترده ای به ارزش حدود 1.5 میلیارد دلار در سال را برای مصر فراهم کرد، کمک­هایی که بعد از اسرائیل در مرحله دوم قرار داشت.

 این وابستگی ارتش مصر به آمریکا به حدی بود که حتی بعد از استعفای سوری حسنی مبارک دولت آمریکا همکاری بسیار نزدیکی با ارتش مصر داشت. دستوراتی که سران ارتش مصر از مقامات آمریکایی دریافت می­کردند از تعداد فرامین حسنی مبارک در آستانه انقلاب بسیار بیشتر بود.

 وزیر دفاع رابرت­گیت و دریاسالار مایک مولن[2]، تماس تلفنی تقریباً همه روزه­ای با همتایان مصری خود برقرار می­کردند، و این تعداد تماس بیش از دستورات حسنی­مبارک به آنها برای پراکنده کردن معترضین بود. رابرت­گیتس به صورت افراط گونه­ای از افسران مصر برای مقاومت ارتش مصر تمجید می ­کرد: "آنها صادقانه همه چیز­هایی که ما نشان داده بودیم و امید داریم انجام دهند را انجام داده­اند....آنها انقلاب برای دمکراسی و آنچه ما برای مصر، در نظر داشتیم را انجام داده­اند." سخنگوی پنتاگون جف ­مورال گفت، اگر در مورد، یک به یک این تماس­ها صحبت شود،" این تنها یک نمونه­ای از ارتباطاتی خواهد بود که ما با آنها داشتیم." [3]

 همه این وابستگی­ها بود که باعث شد آمریکا بعد انقلاب مصر به شدت از جایگاه مصر به عنوان یکی از ستون­های سیاست های خارجی خود نگران شود. از منظر آمریکایی­ها در آستانه انقلاب، ارتش مصر متصدی امور بود اما هیچ کسی نمی­­دانست اگر آنها در این مرحله انتقالی موفق نشوند چه اتفاقی خواهد افتاد. برای آمریکا "مسئله این بود که ارتش مصر بعد از انقلاب به چه طریقی پاسخگو و گوش به فرمان باقی خواهند ماند."[4] یکی از راهکار های همیشگی آمریکا اعطای کمک های نظامی بود. مسئله ای که از سال 2013 برای مدتی متوقف شد.

 لذا همه حوادثی که با حضور اخوان المسلین در مصر ظهور کرد و اقداماتی و سیاست­هایی که آمریکا در مقابل مصر اتخاذ کرد، به منظور تنبیه ارتش مصر بود. جان نگروپونته اولین مسئول سرویس اطلاعات ملی آمریکا در دوره بوش و دیپلمات با سابقه تحت تسلط جمهوری خواهان و دمکرات­ها آنچه که واشنگتن بایستی در صورتی که ارتش مصر بخواهد تغییری در روند فعلی ایجاد نماید را، پیش­بینی کرده بود. او در شبکه تلویزیونی سی ان ان، گفته بود که دولت آمریکا "نقش نگهدارنده پای ارتش در آتش را" بازی خواهد کرد، تا مطمئن شود که آنها به وعده های خود وفادار هستند. [5]

   بعد از حوادث سال 2013 مصر، ارتش مصر به دلایلی از جمله به بهانه صوری بازداشت اخوان السلمین مورد غضب آمریکا قرار گرفته بود. اما تحولی که رخ داد و به طبع تاثیر توافق هسته­ای در خاور میانه، رابطه نظامی آمریکا و مصر به سال 2009 بازگشت. این مسئله که چه مقدار از کمک نظامی آمریکایی می­تواند منجر به کنترل ارتش مصر توسط ایالات­متحده گردد، همیشه چالش آمریکا بود. این مسئله موضوعی بود که ایالات­متحده نگروپونته را مسئول بررسی و ارزیابی آن کرده بود. او در ایمیلی گفت که، کمک نظامی، ارتش مصر را به یک نیروی دفاعی، مقاوم­ و مستحکم­ تبدیل می­کند، علاوه بر این کمک­های نظامی ایالات­متحده، مصر را در ایفای نقش مهم خود به عنوان یک قدرت منطقه­ای که توازن قدرت منطقه را بر عهده دارد کمک خواهد کرد. [6]

پی نوشت:

 See, for example, Ambassador Margaret Scobey to Secretary of State, February 2, 2010, WikiLeaks Cable Viewer, http://213.251.145.96/cable/2010/02/.

مایکل گلن «مایک» مولن هفدهمین رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا بود که تا سال 2011 میلادی این مقام را در اختیار داشت. او به عنوان مشاور نظامی اصلی رییس جمهور آمریکا، دبیر دفاع، شورای ملی امنیت ایالات متحده آمریکا و HSC خدمت کرده‌است.

Tom Curry, "U.S.-Egypt Military Links Come Under Stress," NBC Connecti­cut, February 11, 2011, www.nbcconnecticut.com/news/politics/U_S_-Egypt_military_ links_come_under_stress-115878029.html.

 Scott Wilson, "Mubarak Resignation Creates Political Vacuum for U.S. in Middle East," Washington Post, February 12, 2011.

Leila Fadel, "Mubarak Loyalists Change Stripes to Fit into the New Egypt," Wash­ington Post, February 14, 2011; Viola Gienger, "U.S. Connects to Egypt's Army with Private Calls, Public Praise," Bloomberg Businessweek, February 13, 2011, www.businessweek.com/ news/2011-02-13/u-s-connects-to-egypt-s-army-with-private-calls-public-praise.html. 

 Aram Roston and David Rohde, "Business Side of Egypt's Army Blurs Lines of Aid from U.S.," New York Times, March 5, 2011.

انقلاب بازی حسنی مبارک حقوق بشر مصر