ناگفته هایی از سازمان هواشناسی / ضعیف و محجور هستیم!

به گزارش پارس محمدعلی عزیزاقلی مدیرکل سابق هواشناسی استان تهران که مدتی است از این منصب برکنار شده و بعنوان کارشناس در یکی از ادارات هواشناسی تهران مشغول کار است که در گفتگویی کوتاه با بحران نیوز در مورد برخی اما و اگرهای هواشناسی سخن گفت:

* توفان سال گذشته هم هواشناسی مقصر شناخته شد؟ چرا؟

بله ... در حالی که ربطی به ما نداشت. پیش بینی را سازمان هواشناسی صادر می کند. ما مرکز هواشناسی تهران هستیم که تنها کار اجرایی انجام می دهد. بالاخره سیاست این است که ضعیف کشی کنند.

* منظورتان از کارهای اجرایی مرکز چیست؟

31 استان داریم و هر استانی اداره کل هواشناسی دارد. سازمان هواشناسی کل کشور که ریاست آن را معاون وزیر راه بر عهده دارد ستاد فرماندهی و تمام ادارات کل را نظارت می کند. وظیفه ادارات کل هواشناسی در استان ها ارتباط با مبادی ذیربط استانداری، مدیریت بحران و کل دستگاه ها، به ویژه فرودگاه ها و  دیده بانی ایستگاه ها است.

همچنین همه برای پایش وضعیت جوی تلاش می کنند آن هم به دو منظور استفاده مقطعی و لحظه ای (پیش بینی هوای روزانه) و دیگری کارهای دراز مدت پژوهشی است.   2 سال پیش هم بخش کوچکی از پیش بینی را در مرکز تهران انجام می دادیم که آن هم بدون استفاده می ماند.

*الان هم این پیش بینی دایر است؟

الان به غیر از شب دایر است. فقط ساعت اداری و بعد از آن هم کشیک تا ساعت 7.30 داریم.

* آیا این پیش بینی با پیش بینی سازمان متفاوت است؟

با هم هماهنگ و در ارتباط هستند. نقشه هایی که مورد استفاده قرار می گیرد در سیستم های کامپیوتری به اشتراک گذاشته می شود.

*اینکه یک پیش بینی در استان تهران و یک پیش بینی در مرکز کشوری انجام شود موازی کاری نیست؟

موازی کاری بوده، البته هدف سازمان این بود که تمام استان ها جدا شوند که خوب است. اما یک پیش بینی در ستاد و یک پیش بینی در مرکز با وجود کمبود نیروی کار بی فایده بود. اما بد هم نشد چرا که سازمان پیش بینی کلی صادر می کرد و ما وارد جزئیات می شدیم و وضع هوای  شهرستان های تهران را هم انجام می دادیم.

*در مورد کارهای اجرایی هم اشاره کردید معمولا در هواشناسی تهران چه اقدامی می شود؟

اداره هواشناسی تهران تقریبا با کل ادارات استان تهران ارتباط دارد. شورایی با سایر ادارات (مدیریت فرودگاه مهر آباد  و امام خمینی، اداره کل راه و شهر سازی، جهاد کشاورزی، اداره کل حمل و نقل پایانه ها، سازمان آب، آزمایشگاه های فنی و مکانیکی) به نام شورای حمل و نقل داریم که در حوزه پیش بینی وضعیت جاده ها و هوای آینده در  مسافرت ها مشارکت می کند. ارتباطی هم با استانداری داریم و در جلسات آن ها شرکت می کنیم البته بودجه ما هم از استانداری گرفته می شود.

اداره کل تهران چه معاونت ها و چه بخش هایی دارد؟

اداره کل هواشناسی تهران دو معاونت دارد یکی معاونت فنی و عملیاتی و دیگری معاونت توسعه و پیش بینی.

*کار پژوهشی هم انجام می دهید؟

بله گروهی به نام تحقیقات و پژوهش که موضوعات مربوط به هواشناسی از قبیل آلودگی هوا، بحث های کشاورزی را بررسی می کند. یکی از ساختمانهای اداره کل هواشناسی تهران همین ساختمان فعلی است که در نزدیکی بزرگراه ارتش است در واقع دو اداره است. طبقه اول اداره هواشناسی شمیرانات و طبقه دوم هم مرکز علوم جوی و اقیانوسی است. پلت فرم های هواشناسی، ادوات و تجهیزات مربوط به پایش پارامترهای جوی در محوطه مرکز نصب شده است و درواقع اینجا یک ایستگاه هواشناسی است.

*چرا هواشناسی راهکارهایی برای آلودگی هوا نداشته است؟

متولی این موضوع محیط زیست است که دستگاه سنجش آلودگی هوا را دارد. در ایستگاه ما هم یک دستگاه سنجش آلودگی هوا است که متعلق به  شهرداری است.

*علت نصب دستگاه ها برای سنجش پارامترهای جوی در این مرکز چیست؟

طبق استانداردهای سازمان جهانی هواشناسی استانداردی برای پایش پارامترهای جوی با توجه به موقعیت جغرافیایی (توپوگرافی، جنگل، کوهستان) تعیین شده است. استانداردی دیگری در هواشناسی است که ما می توانیم در مناطق کویری و پست به فاصله 200 کیلومتر ایستگاه داشته باشیم اما این فاصله در مناطق کوهستانی و جنگلی به 35 تا 40 کیلومتر کاهش می یابد. مهرآباد ایستگاه اصلی هواشناسی در تهران است. همچنین ایستگاه فرودگاه بین المللی امام خمینی قدمت بالای 70 سال دارند که سابقه آماری آن ها هم همین مقدار است.

به دلیل وسعت زیاد تهران ایستگاه های کمکی هم اضافه شده اند، ایستگاه دانشگاه ژئوفیزیک، چیتگر، اقدسیه(ایستگاه هایی در شهرستان های دماوند، ورامین، شهریار، فیروزکوه) وجود دارند. ایستگاه موجود در مرکز ما سمپتیک است و از نظر شاخص های هواشناسی  این ایستگاه استاندارد نیست چرا که اطراف آن را درختان و ساختمان های بلند پوشانده اند. اما به لحاظ تفاوت دمایی که شمال و جنوب تهران با هم دارند در اخبار هواشناسی دو دمای متفاوت اعلام می شود.

 دمایی که همواره کارشناسان هواشناسی در اخبار اعلام می کنند دمای ایستگاه مهرآباد به لحاط مرجع بودن است. ایستگاه های مذکور کمکی بوده و تنها برای صدور پیش بینی ها، اطلاعیه ها، و اخطارها استفاده می شود.

*در فیم های هالیوودی همواره مدیریت بحران به رخ  کشیده می شود مثل سقوط هواپیما، سیل، زلزله که بهترین فیلم های جهان را می سازند و همیشه یک طرف قضیه هواشناسی است چرا ما آن حساسیت و قدرت هواشناسی را در ایران احساس نمی کنیم؟

سازمان هواشناسی یک سازمان ضعیف شده است که از ابتدا هم ضعیف بوده... از زمان جنگ جهانی دوم یکی دو ایستگاه اولیه در ایران آن هم از سوی انگلیسی ها ایجاد شد. (در فرودگاه مهر آباد، شیراز و زاهدان که برای مقاصد خودشان بود) سازمان هواشناسی مستقل نبود زیر نظر وزارت جنگ بود بعد از مدتی زیر نظر وزارت راه و ترابری آمد.

یعنی اینکه ضعیف ترین اداره این وزارتخانه هواشناسی است به این دلیل که اهمیت کار هواشناسی جا نیفتاده و همواره سازمانی با درآمد پایین بوده است. اینکه شما می گویید وضعیت جهانی هواشناسی عالی است به دلیل فروش اطلاعات و آمار هواشناسی است. آن ها ساپورت می شوند و ما اطلاعات مجانی در اختیار سازمان ها قرار می دهیم.

*هواشناسی در سایر کشورها در اختیار بخش خصوصی است؟

در برخی کشورها وزارتخانه هواشناسی وجود دارد اما سیاست ما این بود که اطلاعات پایش شده را در اختیار همه بگذاریم. آمار 40 ساله هواشناسی را به طور مجانی در اختیار محققین و اساتید گذاشتیم بدون اخذ ریالی. اما جدیدا یک مبلغ ناچیزی را بابت این اطلاعات گذاشته اند که اصلا به چشم نمی آید. به دلیل اینکه درآمدی نداریم و از خزانه دولت هم اعتباری نصیب ما نمی شود همیشه اعتبارات کمی داشته ایم. ضعیف بودیم، تعداد پرسنل کم بوده و کمبود شدید نیرو داشته و بسیاری از ادوات و تجهیزات دنیا را هم نداریم.

*قوانین محکمی در این حوزه وجود دارد؟

بله چیزی نیست که بگوییم  تافته جدا بافته ای است اما قوانین و مقررات کشوری بوده که ما به تبع آن بهره می بریم. ما یک دستگاه حاکمیتی و تخصصی هستیم که پست های کارشناسی شده ای داریم و هر کسی نمی تواند در این پست ها ایفای نقش کند. دوره های مخصوصی برای پذیرفته شدگان کارشناسی است.

*چه رشته  تحصیلی جذب می کنید؟

30 سال پیش دیپلم ریاضی فیزیک می گرفتیم و آموزش می دادیم که کاردان هواشناس شده وسپس در ایستگاه ها مشغول به کار می شدند. رشته های شیمی، عمران، کامپیوتر و نرم افزار و از رشته های علوم انسانی هم اقلیم شناسی پذیرفته می شوند.

*این افرادی که به عنوان کارشناس هواشناسی در صدا و سیما اظهار نظر می کنند چه افرادی هستند؟

نمی دانم کارشناس هستند یا نه. نظر خود را در سایت ها ارائه کرده و بی نام می گذارند که به نظر بازنشسته های هواشناسی هستند. آقای نقشینه اخبار هواشناسی را از رادیو اعلام می کند. از نظر من مجری و گوینده خبر کارشناس هواشناسی نیست. بسیاری از این گوینده های اخبار هواشناسی توانایی خواندن درجه دما از روی ادوات هواشناسی را ندارد. اما زمانی هم تنها خبر را به یک گوینده ارائه می کنند و او هم فقط می خواند اما کارشناسان مرکز پیش بینی هواشناسی از پایه شروع کرده و مدارک کارشناسی ارشد به بالا دارند و حتما هم باید رشته ریاضی فیزیک و هواشناسی خوانده باشند.

*تجهیزات  اداره کل سازمان چه میزان با تجهیزات بین المللی فاصله دارد؟

تا چند سال پیش که تحریم نبودیم می توانستیم همه چیز را بگیریم و ادوات ما تقریبا به روز بود. بعد از آن سیستم ها و دستگاه های جدیدی که آمده بود نداشتیم. یک دستگاه برای تشعشع خورشید داریم که از رده خارج شده و به جای آن ایستگاه خودکار هواشناسی داریم که اطلاعات آن بر روی مانیتور می آید.

*در موضوع بارور سازی ابرها چه کردید؟

متولی این امر نیستیم اما به نظر خودم موثرترین عضو در باروری سازی ابرها باید هواشناسی باشد چون اطلاعات در مورد ابر را ما داریم اگر ابری نباشد چه چیز می خواهد بارورشود که بارندگی ایجاد کند؟ نوع ابر و شرایط زیستی و جغرافیایی محل در این امر مهم است.

تجهیزاتش را دارید؟

نه نداریم چرا که متولی آن نیستیم. این کار بسیارهزینه بر است البته کارهای کارشناسی و مطالعاتی آن با ما و کار اجرایی آن سازمان های دیگر است. متولی خاصی هم ندارد گاهی وزارت نیرو و گاهی محیط زیست در این امر وارد شده است.

*شما می گویید مشکلی در قانون ندارید اما انگار مشکلی هست و برخی موضوعات مانند موارد بالا نیاز به تجمیع دارد؟

هیچ کجا نگفتند که این موضوع مربوط به هواشناسی است. شاید در کشورهای دیگر اینگونه نباشد. حتی بحث ادغام هواشناسی و محیط زیست هم شد.

*بایکوت شد؟

نشد

*موافق این قضیه بودید؟

هواشناسی محجور مانده و باید به آن قدرت و بها  داده شود. اگر مستقل کار کند عالی است. اگر این طور نمی شود لا اقل ادوات گران قیمت ما را فراهم کنند. ما رادیو سوند ایستگاه مهرآباد را زمانی که تحریم نبودیم 100 دلار می خریدیم. بالنی داشتیم حدود 60 دلار که داخل آن گاز هیدروژن پر می شد برای حمل الکترو لایزری 3 میلیون تومانی که یک بار مصرف بود و از بین می رفت.

اطلاعاتی که این دستگاه می فرستد بسیار مفید است. در روز باید 4 نوبت اسکنت را انجام دهیم در فرودگاه های مهم دوبار این کار انجام می شود. مابقی ایستگاه ها یک بار انجام می شود آن هم به دلیل قیمت بالای این دستگاه. البته این دستگاه ها سنسورهایی دارند که در سلاح و موشک هم استفاده می شود به همین دلیل نمی توانیم مستقیم به نام ایران خریداری کنیم و با واسطه خریداری می شود.

اگر بخواهید استاندارد حرکت کنید روزانه چه میزان هزینه هواشناسی در فرودگاه می شود؟

اسکنت جعبه یک فرودگاه 3 میلیون است که اگر 4 عدد باشد 12 میلیون می شود که ما دو نوبت آن را انجام نمی دهیم.

آیا همه فرودگاه های کشور این تجهیزات را دارند؟

همه ندارند هر 200 تا 300 کیلومتر ایستگاه جو بالاو یا هر 600 کیلومتر تقریبا پوشش می دهد. البته نقاط کوری هم وجود دارد که با مابقی ایستگاه ها همپوشانی می شود. اطلاعات ماهواره ای که داریم از خارج استفاده می کنیم به دلیل عضویت ما در WMO اعضا موظف هستند اطلاعات را با ما مبادله کنند.

چرا اطلاعات ماهواره ای نداریم؟

چون ماهواره نداریم ... ما از ماهواره هایی که کشورهای دیگر دارند استفاده می کنیم.

هواشناسی برنامه مهم بسیاری از شبکه های ماهواره ای است درحالی که در ایران این هواشناسی و پیش بینی دقیق هوا وجود ندارد و گفته های کارشناسان با آنچه که در هوا رخ می دهد متفاوت است؟

اسم کار ما پیش بینی است که در تلویزیون پیش بینی آینده اعلام می شود که همه آن ها با درصدی از خطا مواجه هستند. نمی شود گفت همه پیش بینی ها صد در صد درست هستند همه کشورها درصدی از خطا دارند.