مونیز، مهره کلیدی اوباما در توافق هسته‌ای با ایران

به گزارش پارس به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، اسوشیتدپرس در یادداشتی از واشنگتن به قلم جاش لدرمن نوشت:

در حالی که مذاکره کنندگان برای دستیابی به یک توافق هسته ای تاریخی تلاش می کردند، با یک مانع بر سر تاسیسات غنی سازی ایران در فردو مواجه شدند که یک پناهگاه زیرزمینی مستحکم در اعماق کوهستان است و به طور بالقوه در برابر حملات هوایی آمریکا یا اسرائیل مقاوم است.

آمریکا خواهان بسته شدن این تاسیسات بود ولی رهبر معظم ایران تاکید می کرد هیچ یک از تاسیسات هسته ای این کشور تعطیل نخواهد شد.

سپس، یک فیزیکدان هسته ای آمریکایی به یک راه حل بینابین دست یافت: به ایرانی ها اجازه دهید به تندروها در کشور خود بگویند که فردو را نگه می دارند ولی آن را به یک تاسیسات تحقیقاتی تبدیل می کنند که سانتریفوژهای آن به جای اورانیوم غنی شده، ایزوتوپ های پزشکی بی ضرر تولید خواهد کرد.

ارنست مونیز، استاد عجیب و غریب دانشگاه «ام آی تی» که به وزیر انرژی آمریکا تبدیل شد، از همه جهات یک نقش کلیدی در دستیابی به توافقنامه هسته ای تاریخی ایفا کرد.

هم اکنون در حالی که میراث دیپلماتیک باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا با خطر مواجه است، وی به مونیز متوسل شده است تا به قبولاندن توافق به یک کنگره به شدت بدبین کمک کند.

دوشادوش با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا، مونیز روز یکشنبه در برنامه های گفتگوی سیاسی صبحگاهی حضور یافت تا از توافق اوباما دفاع کند.

این هفته، مونیز در جلسه کمیته روابط خارجی سنا حاضر خواهد شد جایی که شک و تردیدها درباره پیمان هسته ای، فزاینده است.

در آستانه تلاش محتمل کنگره برای برهم زدن توافق، دستیاران مونیز می گویند در این بین، وزیر انرژی آمریکا دیدارهای تک به تک با نمایندگان خواهد داشت.

در حالی که مونیز باید به کارهای روزانه خود در وزارت انرژی آمریکا برسد، وی همچنین بر وزرای انرژی کشورهای خارجی که همچنین به این توافق مشکوک هستند، اعمال نفوذ می کند.

کریس مورفی، سناتور دموکرات از کنتیکت، که چندین گزارش از مونیز درباره ایران دریافت کرده است، اعلام کرد: «مونیز، یک دانشمند مردمی است».

مورفی افزود: «وی می تواند این جزئیات هسته ای را به نحوی توضیح دهد که حتی سناتورها هم بتوانند بفهمند».

با این حال، همه از مشاهده این که علوم هسته ای اینگونه به موضوع بحث تبدیل شده است، راضی نیستند.

دیوید آلبرایت، بازرس تسلیحاتی سابق که «موسسه علوم و امنیت بین المللی» را اداره می کند، اعلام کرد مونیز و همکاران وی نقاط ضعف توافق را کم اهمیت جلوه می دهند، همچون محدودیت های غنی سازی که پس از 10 سال پایان می یابد و در آن مقطع ایران می تواند برای دستیابی به بمب تلاش کند. 

آلبرایت اعلام کرد: «مونیز نسبتا خیلی کلی صحبت می کند ولی مشکل در جزئیات است».

نقش مونیز در مرکز این توافق ماه فوریه پس از آن آغاز شد که تهران به واشنگتن اطلاع داد علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به دور بعدی گفتگوها می پیوندد.

اوباما به سرعت مونیز را به عنوان همتای صالحی انتخاب کرد.

مشخص شد که این دو نفر یک نقطه اشتراک دارند: آنها همزمان در ام آی تی حضور داشته اند جایی که مونیز برای چندین دهه تدریس می کرد و صالحی مهندسی هسته ای می خواند.

این دو نفر هیچگاه یکدیگر را در ام آی تی ندیده بودند ولی به گفته مقامات، پس از دیدار در سواحل دریاچه ژنو، به سرعت با یکدیگر گرم گرفتند.

چند روز بعد، مونیز و صالحی تصمیم گرفتند شام را با یکدیگر در یک هتل صرف کنند و برای هم از خاطرات خود درباره همکاران مشترکشان در ام آی تی بگویند.

این زمینه را هموار کرد تا دیگر افراد در هیئت های آمریکایی و ایرانی فارغ از تنش های پشت میز مذاکره با یکدیگر آشنا شوند.

رابرت مالی، مدیر ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید و از اعضای هیئت مذاکره کننده آمریکایی اعلام کرد: «وی (مونیز) فردی نیست که زیاد به اصول تشریفات پایبند باشد و وی خیلی زود شروع به شوخی کردن با ایرانی ها کرد. ایرانی ها به این مسئله واکنش فوق العاده خوبی نشان دادند».

وی افزود: «به مرور زمان، ایرانی ها متوجه شدند که پشت این ظاهر، فردی است که برای آن چه که فکر می کند به نفع ما است، سرسختانه مبارزه می کند».

در وین جایی که مذاکره کنندگان بیشتر ماه های ژوئن و ژوئیه را در هتل سپری می کردند، مونیز به عنوان فردی خوش خوراک و خوش مشرب شهرت پیدا کرد.

وی همچنین تنها مذاکره کننده ای بود که در جریان گفتگوها عنوان شوالیه دریافت کرد.

مونیز، که پدر بزرگ و مادر بزرگش از پرتغال مهاجرت کردند، از وین به لیسبون رفت تا یکی از عالی ترین نشان های پرتغال را دریافت کند.

گفتگوها به پایان خود نزدیک می شد که معنایش آن بود که ممکن است مونیز اعلام توافق و جشن پس از آن را از دست بدهد.

به رغم این که مونیز اعلام کرد شرکت نکردن در این مراسم برایش مهم نیست ولی همکارانش اصرار کردند و وی کمتر از 24 ساعت پس از آن که رفته بود، به وین بازگشت.

کوین نابلاچ رئیس دفتر مونیز اعلام کرد: «وی خیلی تحت تاثیر قرار گرفته بود. وی به میراث پرتغالی خود افتخار می کند».

مونیز 70 ساله در فال ریور ایالت ماساچوست به دنیا آمد و پیش از پیوستن به دانشکده فیزیک ام آی تی در سال 1973، مدرک دکترای خود را از دانشگاه استنفورد دریافت کرد.

وی به عنوان معاون وزیر انرژی و یکی از دستیاران ارشد کاخ سفید در دولت کلینتون خدمت کرد.

رابرت لافلین که زمانی که مونیز در دهه 70 میلادی در دانشکده فیزیک ام آی تی بود، در این دانشگاه تحصیل می کرد و هم اکنون در استنفورد فیزیک تدریس می کند، اعلام کرد شگفت زده نشده است که مونیز در نهایت به یکی از بازیگران تلاش های دیپلماتیک تبدیل شد.

لافلین که برنده جایزه نوبل است، اعلام کرد: «وی در آن زمان تنها فرد در ام آی تی بود که درباره انرژی هسته ای واقعا جدی بود».

وی افزود: «این واقعا یک مسئله سیاسی داغ است بنابر این شما باید این چیزها را دوست داشته باشید. شما نباید با کار دائم با دولت مشکلی داشته باشید حتی به رغم این که این دیوانه کننده است».