یارانه آب پُرمصرف‌ها قطع شود

به گزارش پارس ، رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب با اشاره به اینکه وزارت نیرو به دنبال اصلاح تعرفه‌های آب برای مشترکان پرمصرف است گفت: «72 درصد مصرف‌کنندگان آب محدوده مصرف معقولی دارند (20 مترمکعب) پس هدف وزارت نیرو از افزایش تعرفه آب برای پرمصرف‌ها، کسب درآمد نیست. در طرحی که وزارت نیرو به شورای اقتصاد ارائه کرده، برای مصارف بالاتر از میانگین، اصلاح تعرفه‌ها را شاهد خواهیم بود به طوریکه قیمت آب برای مصرف بالای 40 متر مکعب به بالا افزایش محسوسی خواهد داشت». (1 تیر)

منابع آبی کشور در سال های اخیر، وضعیتی نامناسب و بحرانی داشته اند و احتمال جیره بندی آب در برخی از مراکز استان ها در فصول گرم این سال ها افزایش یافته است. در همین راستا، مدیران وزارت نیرو بارها از مشترکین بخش خانگی درخواست کرده اند که در مصرف آب خود صرفه جویی کنند تا فصل تابستان را بدون جیره بندی پشت سر بگذاریم. با این وجود، از آنجایی که خواهش و تمنا ابزار حکمرانی نیست، این درخواست ها تاثیر چندانی نداشت (1). اقدام دیگر وزارت نیرو برای مدیریت مصرف آب، پی‌گیری دریافت مجوز قطع آب پرمصرف ها از هیئت دولت از سال گذشته بوده است اما این وزارتخانه تاکنون موفق به دریافت این مصوبه نشده است.

اما تجربه کشورهای صنعتی نشان می دهد که راهکار اصلی مدیریت مصرف آب بخش خانگی، اصلاح تعرفه ها است که با استفاده از روش تعرفه گذاری پلکانی افزایشی (Increasing Block Tariff) به اجرا در می آید. در این روش، میزان مشخصی از آب به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف می شود و با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینه واقعی آب، رفتار خود را اصلاح کنند. الگوی مصرف مجاز هم با توجه به روند مصرف عموم مردم تعیین می شود. با این کار، فشار افزایش قیمت از عموم مردم برداشته می شود و صرفا مشترکین پرمصرف با افزایش قیمت به صرفه جویی تشویق می شوند. مطالعات انجام شده در مرکز انرژی پایدار (CSE) انگلستان بر روی بیش از 90 تجربه عملیاتی بین المللی و طرح های پایلوت نشان می دهد که استفاده از این مدل تعرفه گذاری می تواند مصرف آب را در طول سال تا 15 درصد و در تابستان تا 30 درصد کاهش دهد.

به همین دلیل، راهبرد جدید وزارت نیرو مبنی بر افزایش شدید تعرفه های آب مشترکین پرمصرف بخش خانگی، راهبرد مناسبی برای مدیریت بحران آب کشور در تابستان است. با این وجود، شرط تاثیرگذاری این راهبرد، انتخاب مناسب پله های تعرفه ای است که باید اصلاح شوند. براساس بررسی های انجام شده، با وجود پلکانی بودن تعرفه آب خانگی، همچنان بخش زیادی از مصرف بی رویه آن با «یارانه‌» همراه است. به عبارت دیگر، با وجود اینکه الگوی مصرف مجاز آب، 20 متر مکعب در ماه است اما مشترکین پرمصرفی که تا سقف 40 متر مکعب در ماه آب مصرف می کنند نیز همچنان هزینه ای کمتر از هزینه تمام شده آب یعنی 1500 تومان هر متر مکعب (2) پرداخت می کنند و از یارانه های پنهان آب استفاده می کنند. براساس مدل IBT، ضرورت دارد وزارت نیرو به جای افزایش شدید تعرفه پله های نهم به بعد (مصرف بیش از 40 متر مکعب آب در ماه)، تعرفه پله های هفت به بعد (مصرف بیش از 30 متر مکعب آب در ماه) را به نرخی بالاتر از قیمت تمام شده آب یعنی 1500 تومان به ازای هر متر مکعب افزایش دهد تا انگیزه اصلاح الگوی مصرف آب در مشترکین پرمصرف ایجاد گردد.