بررسي تجربيات توسعه کشاورزي کشورهاي مختلف براي ايران/ گل ايراني مهجور اما مستعدتر از نمونه هاي مشابه هلندي

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- سيد محمود معلمي- خاستگاه فرهنگ توليد و هديه گل را ايران و هند مي دانند و در اين ميان ايران قدمتي بسيار بيشتر از هندوستان دارد .در کتيبه هاي به جا مانده آثار باستاني ايران نقاشي گل، نقش گل و گياه و مردمان گل به دست بي شمار ديده مي شود و اين در حالي است که فرهنگ هديه گل در اروپا قدمتي کمتر از 200 سال دارد و پيش از آن در اروپا نماد سلامتي و طراوت برگ سبز گياهان به شمار مي رفت و نه گل! هلند سرزميني مسطح با مساحت 41526 کيلومتر مربع است اين کشور که 134 امين کشور جهان به شمار مي رود و نيمي از سطح اين کشور تنها يک متر از سطح دريا بالاتر است کشاورزي و به طور مشخص توليد گل و محصولات لبني پس از گردشگري رتبه اول اقتصاد هلند را تشکيل مي دهد. درآمد ارزي سرزمين گل ها از صادرات گل به 121 کشور جهان معادل 23 ميليارد دلار برآورد شده و اين کشور به عنوان اولين توليدکننده گل و صادرکننده دانش ژنتيک گل از سوي سازمان خواربارجهاني FAO شناخته شده است.

ايران، سرزمين مادري گل هاي اروپايي
ايران با داشتن 12 اقليم از 14 گونه اقليم شناخته شده در جهان، با تفاوت درجه حرارت هوا که در آن بين 25 تا 40 درجه سانتي گراد است و به طور کلي به دليل تنوع آب و هوايي و داشتن انرژي لازم (طول روز بلند، روشنايي و شدت نور بالا در زمستان) توان توليد گل هاي زينتي و شاخه بريده به اندازه تمام توليد و صادرات اروپا را دارد. ايران از لحاظ شرايط مساعد جهت توليد گل و گياه جزو 15 کشور اول جهان است. موطن بسياري از گل و گياهان زينتي که در دنيا در زمينه توليد و پرورش آن تلاش شده از جمله گلهاي پيازي، پامچال، ميخک، گلايل و لاله سيکلمن ايران مي باشد.

برخي گياهان نام Pers يا ايران را هنوز به همراه دارند نظير گل Persicum cyclamen دشت هاي نرگس در بهبهان، عرصه هاي گل مريم در دزفول، دشت هاي لاله واژگون در شمال غرب شهر فارسان و نيز در تپه سفيد خان اراک و شهرکرد و دشت سوسن چلچراغ در ارتفاعات البرز در روستاي ييلاقي داماش شهرستان رودبار در استان گيلان که اين روستا به خاطر اين گل به يکي از مناطق گردشگري در ايران تبديل شده است. علاوه بر اين گلخانه هاي مدرن توليد گل شاخه بريده در مشهد، يزد، آزادشهر و لاهيجان نيز بهترين گل شاخه بريده را توليد و روانه بازارهاي اروپا و آمريکا مي کنند.

سطح زير کشت گل و گياهان زينتي در ايران 3119 هکتار است که از اين رقم 82 هکتار گلخانه شيشه اي، 1112 هکتار گلخانه چوبي و پلاستيکي و 1925 هکتار توليدات در فضاي آزاد است که 8795 نفر توليدکننده در قالب 23 شرکت تعاوني گل و گياه را در بر گرفته که اين تعداد توليد کننده در سال 57 حدود 130 تا 140 واحد بوده اند.

اکنون حدود 50000 نفر در اين بخش شاغل هستند و ميزان اشتغال زايي يک هکتار سطح زير کشت بين 12-8 نفر مستقيم و 6-3 نفر غير مستقيم مي باشد. بخش عمده سرمايه گذاري در اين رشته در بخش خصوصي است.

کمتر از 10 درصد گلخانه هاي موجود در کشور براي تکثير و توليد گياهان زينتي طراحي شده است. بخش توليد گلهاي شاخه بريده مهمترين بخش از زير مجموعه توليد گل و گياهان زينتي در ايران است و به طور متوسط سالانه بيش از 2 ميليارد شاخه گل توليد مي شود.

شبکه جهاني مطالعاتي بازاريابي
"محمد رضا احسن" کارشناس مسئول معاونت باغباني وزارت جهاد کشاورزي ضمن مقايسه شرايط اقليمي توليد گل در ايران و هلند مي گويد: اگر در هلند از 100 فاکتور توليد گل معادل 70 فاکتور وجود داشته باشد در ايران بيش از 90 فاکتور وجود دارد و معناي اين جمله اين است که ايران بسيار بيشتر از هلند و اتريش مي تواند در حوزه توليد گل و گياه سرآمد باشد.

وي افزود: تنوع واريته هاي گل در ايران بي نظير است به گونه اي که بسياري از ارقام (واريته) گل هلند در سال هاي دهه 30 و 50 ميلادي از ايران و افغانستان به آمريکا ارسال شد و پس از آن در لابراتوارهاي هلند و اتريش زنجيره هاي ژنتيکي آنها بررسي و پس از آن هلند به عنوان پايلوت توليد گل دنيا معرفي شد.

احسن افزود: رمز موفقيت هلند در حوزه توليد گل، راه اندازي همزمان گلخانه ها و عرصه هاي توليد گل و آموزشگاه ها و آزمايشگاه هاي گل و گياه است به گونه اي که در فعاليتي مستمر آزمايشگاه هاي کشاورزي در حال توليد فنوتيپ (شکل ظاهري) جديد از گونه ها و زيرگونه هاي انواع واريته گل بوده و به طور مثال موفق شده اند بيش از 100 فنوتيپ لاله و بيش از 280 فنوتيپ رز را توليد و هيبريد بسياري از گل هاي شاخه بريده را در سطح آزمايشگاهي توليد کنند پس از اين مرحله توليد انبوه تجاري اين گل ها آغاز مي شود و به سرعت تکثير و به بازارهاي جهاني عرضه مي شود.

اين کارشناس مسئول بازاريابي ويژه هلند براي گل شاخه بريده را اينگونه توضيح داد : سيستم بازاريابي گل در هلند به گونه اي است که اولين پارتي گل هاي جديد را به همراه گونه هاي شناخته شده روانه بازار مي کنند و آن را با گونه هاي شناخته شده اشانتيون مي کنند تا خريداران هزينه هايي براي آن پرداخت نکنند پس از آن با استفاده از پروژه مطالعاتي ميزان مقبوليت گونه جديد را در سراسر دنيا بررسي کرده و پس از اعلام نتايج مطالعات قيمت پايه گل را اعلام مي کنند و به اين ترتيب قيمت گل را ميزان مقبوليت و رتبه بازارپسندي آن تعيين مي کند نه توليد کننده.

احسن شبکه توزيع گل در هلند را "حرکت بر مدار دقيقه " دانست و افزود : از زمان چيدن گل در عرصه توليد (باغ گل يا گلخانه) تا رسيدن به دست مصرف کننده در 3000 کيلومتر آن طرف تر در بازارهاي هدف کمتر از 8 ساعت به طول خواهد کشيد و اين در واقع مديريت زمان بازاريابي محصولات فسادپذير را در بالاترين سطح نشان مي دهد که مي توان براي محصولات صادراتي ايراني نيز الگو باشد.