خبرغیررسمی از سرگیری مذاکرات از هفته بعد/ چگونه لوزان به مرکز دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شد؟+ تصاویر

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مذاکرات لوزان درباره برنامه اتمی ایران به درازا کشیده است. محافل دیپلماتیک گفته‌اند که این مذاکرات در تمام ساعات شب و در "همه سطوح" جریان داشته است؛ از جمله گفت‌وگویی چهارساعته میان جان کری و محمد جواد ظریف آن هم تا نیمه های شب. 

پایگاه اینترنتی "تاگس‌شاو" وابسته به بخش خبری تلویزیون کانال یک آلمان در حاشیه مذاکرات لوزان با حسین موسویان، دیپلمات جمهوری اسلامی و سفیر پیشین ایران در آلمان گفت‌وگو کرده است.

موسویان در این گفت‌وگو نسبت به نتیجه مذاکرات ابراز خوش‌بینی کرده و گفته که به نظر او این مذاکرات به یک مصالحه خواهد انجامید. به باور او مذاکرات در سال ۲۰۱۳ به این دلیل شکست خورد که ایالات متحده آمریکا حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم را اساسا رد می‌کرد.

مصاحبه ظریف به زیان انگلیسی در رویترز

به گفته او مذاکرات از زمانی جدی شد که آمریکا این موضع خود را تغییر داد و پذیرفت که ایران اجازه داشته باشد اورانیوم غنی‌سازی کند.

موسویان همچنین تصریح کرده است که مذاکرات کنونی در لوزان به این دلیل به درازا کشیده است که اروپا و آمریکا از ایران خواهان اقداماتی هستند که از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای فراتر می‌رود.

برای نمونه آنها از ایران می‌خواهند که اورانیوم را فقط تا ۵ درصد غنی‌کند، در صورتی که چنین مرزی در پیمان یادشده وجود ندارد. آنها همچنین از ایران می‌خواهند که تحقیقات و توسعه برنامه اتمی خود را برای ده سال متوقف کند، در صورتی که چنین چیزی هم در پیمان یادشده وجود ندارد.

احمد توکلی در نامه‌ای به حسن روحانی ضمن تقدیر از تیم مذاکره‌کننده که "قدرت چانه‌زنی دیپلماتیک" خود را در مذاکرات نشان داده‌، یادآور شده است که عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد. توکلی هشدار داده است که "بیانیه یا هر عنوان دیگری به مذاکرات داده شود، اگر برای ایران الزام‌آور باشد بعدا از قبول و اجرای آن گریزی نیست. بنابراین مراقبت جدی در این باره حیاتی است".

سخنگوی جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در توییتر خود نوشت که مذاکرات لوزان در ساعت ۶ بامداد روز پنجشنبه (۲ آوریل) برای استراحت کوتاهی متوقف شده و قرار است تا چند ساعت دیگر از سر گرفته شود.

خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان سفر روز پنجشنبه خود به کشورهای بالتیک را لغو کرده است تا همچنان در محل مذاکرات لوزان حضور داشته باشد. قرار بود اشتاین‌مایر از استونی، لتونی و لیتوانی دیدن کند.

لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه شامگاه چهارشنبه گفت که مذاکرات به "مترهای آخر" رسیده است و افزود که البته تجربه نشان می‌دهد که این مترهای آخر همواره سخت‌ترین مرحله است

دستور کار اصلی مذاکرات دو طرف به هیچ وجه آن چیزی نیست که ظاهرا به نظر می رسد. در ظاهرا، اینگونه به نظر می رسد که ایران و 1+5 صرفا در حال مذاکره بر سر متن یک بیانیه مطبوعاتی هستند در حالیکه این موضوع صحیح نیست و این فقط بخش کوچکی از مذاکرات است. 

مسئله اصلی که در حال مذاکره است این است که طرفین می خواهند اصول راه حل ها درباره 6 موضوع کلیدی فردو، اراک، نطنز، نظارت و بازرسی های آژانس، تحقیق و توسعه و تحریم را نهایی کنند. 

در این مرحله به جزئیات راه حل این موضوعات پرداخته نمی شود ولی تاکید دو طرف این است که برای انتقال به فاز مذاکره درباره جزئیات حتما باید اصول راه حل ها درباره این موضوعات پیدا شده و مکتوب شود. راز دیدارهای مکرر صالحی و مونیز نیز دقیقا همین است والا برای تنظیم یک بیانیه مطبوعاتی نیازی به این حجم از این دیدارهای فنی نیست.  

نکته کلیدی در اینجا این است که هر دو طرف تاکید دارند بیانیه مطبوعاتی صرفا زمانی منتشر خواهد شد که اصول راه حل ها درباره همه این موضوعات روشن شده باشد. هنوز درباره چند موضوع بسیار ریز و ولی مهم در این پیوست ها اختلاف وجود دارد. 

این پیوست ها فعلا منتشر نخواهد شد و انتشار رسمی آنها در ماه ژوئن خواهد بود. ضمن اینکه این پیوست ها فعلا اجمالی و صرفا شامل اصول راه حل هاست و تبدیل کردن آن به اسناد تفصیلی در مرحله بعدی مذاکرات انجام خواهد شد. یک منبع گفت: «طرفین می خواهند اصول کاری تا ژوئن و نقشه راه خود را همین حالا بدانند و نهایی کنند».

طرف ایرانی خواهان تزریق حداقلی اطلاعات درباره اصول راه حل 6 موضوع کلیدی به بیانیه نهایی ظریف- موگرینی است ولی امریکایی ها اصرار دارند جزئیات هر چه بیشتری بیانیه پایانی تزریق شود.

صدور این بیانیه نیز علامتی است از اینکه توافق سیاسی درباره اصول راه حل موضوعات کلیدی حاصل شده و این توافق امری الزام آور برای طرفین خواهد بود.

بنابه گفته کارشناسان، اگر صرفا بنا بر صدور یک بیانیه مطبوعاتی، اعلام پیشرفت در برخی موضوعات و اعلام وجود اختلاف در برخی موضوعات دیگر بود، این کار حداقل 3 روز پیش می توانست به سادگی انجام شود.

آسوشیتدپرس: بحث توقف مذاکرات و از سرگیری آن از هفته بعد به صورت غیررسمی مطرح است
دوم مقام آمریکایی غربی به خبرنگار آسوشیتدپرس گفته‌اند که ایده توقف مذاکرات و از سرگیری آن از هفته بعد به صورت غیررسمی در میان مذاکره‌کنندگان مطرح شده است.

بر اساس این خبر، پیشنهاد مزبور به توجه به نزدیک شدن «عید پاک» مسیحیان ارابه شده است.

این دو مقام که مجاز به مصاحبه در این خصوص نبوده‌اند، به آسوشیتدپرس گفته‌اند که مذاکرات «در برهه‌ای سخت است و مسیر پیش رو اصلا روشن نیست.»

چگونه لوزان به مرکز دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شد؟
شهر لوزان سوئیس از هفته‌ها پیش در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار دارد. درباره چرایی انتخاب این شهر برای حساس‌ترین دور مذاکرات هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی، حدس و گمان‌های فراوانی وجود دارد.

تعداد دیپلمات‌هایی که از حدود یک هفته پیش برای اظهار نظر درباره روند مذاکرات هسته‌ای لوزان جلوی رسانه‌ها حاضر شده‌اند کم نیست.

پرسه کوتاهی در اطراف هتل بوریواژ، کنار دریاچه و در خیابان‌های مرکزی شهر در روزهای گذشته، به سرعت آشکار می‌کند که پشت سر چند نفری که در تلویزیون و تصویرهای منتشر شده در رسانه‌های دیده‌ایم، لشکری از دیپلمات‌ها و کارشناسان ارشد هفت کشور جهان در لوزان استقرار یافته‌اند.

ایستگاه‌های گفت‌وگوهای هسته‌ای میان نمایندگان ایران و کشورهای ۱+۵ (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) در چند سال گذشته کم نبوده‌اند.

ایستگاه‌های مذاکرات هسته‌ای
کاروان مذاکره‌کنندگان هسته‌ای دو طرف از سال ۲۰۰۸ حرکت خود را از ژنو آغاز کرده‌اند و پس از سرکشی به شهرهایی چون استانبول، بغداد، مسکو، آلماتی و وین بار دیگر در نوامبر ۲۰۱۳ به ژنو رسیدند و موافقت‌نامه موقتی را در این شهر به امضاء رساندند.

با این تاریخچه انتظار می‌رفت دور آخر مذاکراتی که می‌رود به امضای یک توافق‌نامه تاریخی منجر شود نیز، در ژنو برگزار می‌شد که شهرتش به عنوان "صحنه سیاست بین‌المللی" قابل قیاس با شهری چون لوزان نیست.

انتخاب شهرها به عنوان مرکز مذاکرات حساس اغلب انگیزه و علت خاصی دارد که همیشه به‌طور رسمی و آشکار بیان نمی‌شود.

استانبول زمانی انتخاب شد که روابط ایران و ترکیه مانند امروز متشنج نبود و احتمال می‌رفت این کشور واسطه‌ و مکان تبادل اورانیوم‌های ۲۰ درصد غنی شده ایران با میله‌‌های سوخت باشد.

انتخاب‌های گوناگون
انتخاب مسکو نیز زمانی بود که روسیه قرار بود به دلیل روابط دوستانه با جمهوری اسلامی نقش فعال‌تری در مناقشه هسته‌ای با ایران بازی کند.

انتخاب محل مذاکره برای برخی محافل سیاسی نیز جنبه نمادین دارد. شماری از نمایندگان مجلس زمانی از وزیر خارجه محمد جواد ظریف انتقاد کردند که چرا دچار یک "خطای دیپلماتیک" شده و با همتای آمریکایی خود در ژنو قدم زده است.

عده‌ای از نمایندگان نیز از ظریف انتقاد کرده‌اند که چرا مذاکرات هسته‌ای در کشورهای اروپایی برگزار می‌شود و ایران در انتخاب محل گفت‌وگوها نقشی بر عهده ندارد.

نمای هتل بوریواژ لوزان، محلی که در سال ۱۹۲۳ نیز پیمان لوزان میان ترک‌های عثمانی و پیروزمندان جنگ جهانی اول منعقد شد.

ژنو و وین محل استقرار دفاتر مهم‌ترین سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی از جمله دفتر سازمان ملل متحد هستند و از این منظر برگزاری مذاکرات مهم و کنفرانس‌های بین‌المللی در آن‌ها امری عادی و مرسوم محسوب می‌شود.

با توجه به این واقعیت‌ها انتخاب لوزان همچنان برای عده‌ای معماگونه و پر رمز و راز است. معتقدان به تئوری توطئه نیز شاید پشت این انتخاب اهداف پنهانی را کشف کرده باشند.

یک انتخاب ساده
با این همه برگزاری این دوره از مذاکرات هسته‌ای در مرکز ایالت waadt سوئیس ظاهرا علتی بسیار ساده و عملی دارد؛ این روزها در ژنو برای این همه دیپلمات جای مناسب کافی گیر نمی‌آید!

نشریه Neue Zürcher Zeitung در مطلبی که اول آوریل منتشر کرده به این موضوع پرداخته و نوشته، در بهار ژنو اولویت با نمایشگاه خودروست و هتل‌ها برای مذاکره‌کنندگان هسته‌ای و همراهانش تخت خالی کافی ندارند.

به همین دلیل دور تازه مذاکرات از ابتدای ماه مارس به جای ژنو در مونترو برگزار شد و ادامه آن به لوزان انتقال یافت. یک سال پیش نیز، به دلیلی مشابه کنفرانس بین‌المللی سوریه با این که عنوان "ژنو ۲" را داشت در مونترو برگزار شد. آن زمان در ژنو نمایشگاه ساعت برپا می‌شد.

این نشریه می‌نویسد، در هر صورت خبر خوب این است که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای در لوزان احساس راحتی و آسایش می‌کنند؛ و دیگر این که هتل پنج‌ستاره بوریواژ تاریخچه‌ای دارد که می‌تواند برای دیپلماسی جهانی یک شانس محسوب شود.

در سال ۱۹۲۳ و پس از جنگ اول جهانی، در همین هتل میان ترک‌های عثمانی و کشورهای پیروز جنگ جهانی اول قراردادی به امضاء رسید که به عنوان "قرارداد لوزان" در کتاب‌های تاریخی ثبت شده است. قرارداد لوزان باعث به رسمیت شناخته شدن "ترکیه" در مرزهای باقی‌مانده از فروپاشی امپراتوری عثمانی از سوی کشورهای جهان شد.

پس از پایان یک روز گفت‌وگو. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در حال دوچرخه‌سواری در خیابان‌های لوزان. 

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در حال خیابان‌گردی با یک زن سوئیسی که در آن حوالی مشغول کار بود در حال گرفتن عکس سلفی. 

هوای بارانی در لوزان. گزارشگران بسیاری از سراسر جهان برای تهیه گزارش از روند مذاکرات اتمی در محل هتل حضور دارند. 

باید ها و نباید های توافق روی چارچوب
مهدی محمدی صاحبنظر مسایل هسته ای در این مورد نوشت: متنی که احتمالا امشب تحت عنوان بیانیه سیاسی از سوی ایران و 1+5 منتشر خواهد شد، باید بر اساس چارچوبی مورد داوری قرار گیرد که متضمن منافع ملی کشور و بویژه خطوط قرمزی باشد که پیش از این به صراحت برای تیم مذاکره کننده معین شده است. 

بایدها و نبایدهای زیر الزاماتی است که هرگونه توافق سیاسی –در قالب بیانیه مطبوعاتی منتشر شود یا هر قالب دیگر- باید به آن متعهد باشد.

این باید ها و نبایدها از دل آن خطوط قرمز و دیگر الزامات رسمی استخراج شده است. 

باید ها

1- همه تحریم ها باید بلافاصله پس از اجرای تعهدات ایران در چارجوب گام نهایی لغو شود.

2- باید همه زمان بندی ها در متن فیکس، صریح و غیر مشروط باشد.

3- متن باید بر برداشته همه محدودیت های اعمال شده بر برنامه هسته ای ایران پس از طی دوره نهایی تصریح کند.

4- متن باید بر امکان آغاز غنی سازی صنعتی در ایران پس از گام نهایی بدون قید و شرط تصریح کند.

5- مجازات نقض تعهدات از سوی امریکا یادیگر اعضای گروه 1+5 باید در متن مشخص باشد.

6- همه تعهدات ایران باید به طور تکنیکی وفنی کاملا بازگشت پذیر باشد.

7- مصادیق آنچه نقش توافق دانسته می شود باید دقیقا در متن روشن شود.

8- غنی سازی توافق شده در متن باید غنی سازی واقعی (با امکان انباشت مواد به صورت گاز باشد.)

9- انجام هر تعهد ایران باید منوط و شمروز به انجام یک تعهد هم وزن از سوی طرف مقابل شده باشد.

10- ظرفیت غنی سازی ایران باید در طول دوران توافق با هدف رسیدن به 190 هزار سو، رشد کند.

11- متن باید در یک مرحله حاوی همه جزئیات مورد نیاز باشد.

نباید ها

1- متن نباید هیچ محدودیتی را درباره برنامه تحقیق و توسعه غنی سازی ایران به رسمیت شناخته باشد.

2- متن نباید هیچ ورودی به بخش دفاعی متعارف ایران داشته باشد.

3- هیچ محدودیتی –مثلا درباره بازرسی ها- در متن نباید، دائمی باشد.

4- مدت زمان بازطراحی راکتور اراک نباید چنان طولانی مدت باشد که این راکتور  عملا از دست برود.

5- ظرفیت غنی سازی توافق شده در متن نباید در هیچ مرحله ای کمتر از نیاز کشور باشد.

6- متن نباید ایران را از هیچ حقی مطابق NPT به طور دائم محروم کرده باشد.

7- مکانیسم نظارت بر اجرای تعهدات طرفین در متن نباید سلیقه ای و به نفع امریکا باشد.

8- عبارات متن در موضوعات کلیدی نباید مبهم و تفسیر پذیر باشد.

9- تاسیسات فردو نباید به یک تاسیسات غیر غنی سازی تبدیل شده باشد.

10- عمل طرف مقابل به تعهداتش نباید به مفاهیم کلی و بی پایه ای مانند «جلب اعتماد طرف مقابل» مشروط شده باشد.