راهنماي آماده شدن براي مسافرت نوروزي/ راهنماي يک سفر نسبتاً خارجي

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- الهام يوسفي- سفر رفتن در هر فصلي يعني دل  بريدن از روزمرگي  هاي کسالت  بار زندگي. اما وقتي زمستان مي  رود و بهار مي  آيد، انگار ميل به رفتن، به تغيير و تحول و دگرگوني هم در آدمي سربرمي  آورد و سفر در نوروز پاسخي است به اين تمايل. واقعيت تلخي است اين  که  ما اصولاً مردمان دقيقه نود هستيم. با خودمان مي  گوييم وقتي مي  شود يک روز قبل از انجام کاري برايش برنامه ريخت چرا يک ماه قبلش ذهنمان را درگير کنيم؟! عموم ما عادت کرده  ايم به اين سبک و سياق، اما اين دست فرضيات درباره سفر رفتن، آن هم در نوروز به هيچ  وجه صادق نيست. سفر نوروزي يعني وارد شدن به بازي فرصت  ها و تهديدها. با اين همه مي  توان با يک برنامه  ريزي از پيش  تعيين شده و درست و حسابي بسياري از تهديدهايش را به فرصتي براي لذت بردن بيشتر تبديل کرد. در اين پرونده، به معرفي گام  هاي کوتاهي براي حرکت به سوي برنامه  ريزي يک سفر خوب پرداخته مي شود.

مرامنامه‌اي براي مسافر
رفتن به سفر، مثل هر کار ديگري قاعده و آداب و رسومي دارد. برخي از قواعدش مربوط است به قبل از حرکت، برخي به حين حرکت و برخي نيز به طور جدي مربوط است به زمان حضور در مقصد سفرمان؛ اصولي که سفر را لذت  بخش مي  کند و دليلي است بر فهم و درک فرهنگي مسافر. حالا که مهياي سفرهاي نوروزي مي شويم بد نيست اين نکات را هم مرور کنيم:

اگر مي خواهيد به مکان هاي طبيعي برويد...
يادتان باشد هدف از حضور در مکان  هاي طبيعي، لذت  بردن از طبيعت زيبا و پاکيزه و نيالوده است. طبيعت آغشته به زباله و بدبو و بد منظر که ديگر آرامش روح و روان نمي  آورد! اين از بديهيات طبيعت  دوستي است که براي حفظ آن نيز حساسيت داشته باشيم، هم در رفتارهاي خودمان و هم ديگران. وگرنه تا چند سال آينده براي ديدن طبيعت پاکيزه و آرام  بخش فقط بايد بنشينيم پاي تلويزيون و اينترنت و شايد روزي برسد که تنها بتوانيم مناظر طبيعي را تخيل کنيم.

اگر مي خواهيد به مکان تاريخي برويد...
يادتان باشد هدف از حضور در اماکن تاريخي درک و دريافت ارزش تاريخي، هنري و فرهنگي و ملي آن مکان است و تعميق هويت و افتخار به گذشته باشکوه انسان. يادگاري ننوشتن بر کتيبه  هاي چند هزار ساله يا آسيب  نرساندن به کاشي  هاي لاجوردگون است که ثابت مي  کند لايق نگهداشت اين ميراث فرهنگي- هويتي هستيم که اگر نيستيم و اگر نمي  توانيم باشيم زحمتش را بسپاريم به فرهنگ  دوستان خارجي که بقيه آثار ملي ما را هم بار کنند و ببرند بچينند در موزه لوور پاريس!

فراموش نکنيم هدف از سفر رفتن وراي کسب لذت و آرامش، عمق بخشيدن به فرهنگ، کسب تجربيات جديد و شناختن مردمان و فضاهاي تازه است. از همين رو اساسي  ترين و مهم  ترين اصل در سفر، پايبندي به اصل مردمداري است. حقيقت اين است که موارد قبلي  از بديهيات بود و گفتيم که گفته باشيم و برسيم به اين مورد سوم. در هر سفري، چه دور چه نزديک، چه داخلي، چه خارجي، چه غرب و شرق و چه شمال و جنوب در نظر داشته باشيد شما ميهمان هستيد و مردم منطقه ميزبان و احترام به آداب و رسوم و مقدسات و قوميت و فرهنگ ميزبان بر ميهمان لازم و بلکه واجب است. خود را از مردم کنار نکشيد و گردشگر مآبانه رفتار نکنيد. با مردم حشر و نشر کنيد و از فرهنگ و آداب  و رسوم  شان بپرسيد و بياموزيد، صنايع دستي  شان را بخريد و درباره وضعيت شغلي و اجتماعي و فرهنگي  شان حساس باشيد و حال  و روزشان را جويا شويد. مثل گردشگران دوربين به دستي نباشيد که از سفر رفتن ژست  هاي لب دريايي را بلدند و رفتارهاي متکبرانه را به نمايش مي  گذارند. بگذاريد تصوير زيباي رفتار شما در ذهن ميزبانتان بماند، نه فقط تصوير ژست  هاي مسافرتي در دوربين يا موبايلتان.

معرفي يک همراه کاغذي براي سفر نوروزي
اگر چه آمدن فناوري پيشرفته موبايل و اينترنت و GPS بسياري را از کتاب هاي سنگين راهنماي سفر بي  نياز کرده است اما هنوز هستند عده  اي که نمي  توانند و نمي  خواهند بند تعلقات خود را از کتاب و حضور و حجم لمس شدني و دوست  داشتني  اش بگسلند. کتاب  هايي هم هستند که در بازي ميان کاغذ و تکنولوژي، هنوز مي  توانند از عده  اي دلبري کنند و قابليت  هاي خود را به رخ بکشند. «راه  ياب ايران» از اين دست کتاب  هاست.

کتابي کوچک، که مي  توان در کوله  پشتي جايي براي آن باز کرد و کتابي که پر است از اطلاعاتي که مطمئناً و حتماً در هيچ نرم  افزار موبايلي پيدا نخواهيد کرد. کتابي به غايت هنرمندانه و پر از اطلاعات تاريخي، جغرافيايي، مردم  شناسي، ادبيات عاميانه، عکس  هاي زيبا. بخش  هايي چون نقشه شهرها، بازي  هاي مرسوم و محلي، غذاهاي محلي، افسانه هاي منطقه، فولکلور، اصطلاحات گويش آن منطقه به همراه معني و ديگر چيزها که کتاب را يک همه  چيز دان درست و حسابي براي سفر کرده است. راه  ياب، درباره شناخت شاهراه  هاي سفر در ايران است. در اين کتاب چند جاده اصلي و تاريخي ايران که از شهرهاي مختلف عبور مي  کنند معرفي شده است و شهرهاي در مسير اين جاده  ها نيز. چند جاده زيباي ايران به نام   هاي «ابريشم»، «مارکوپولو»، «هزار و يک شب»، «کورش»، «خزر» و «جاده شرق خاطره». بانک اطلاعاتي که ضميمه کتاب است فهرست  وار مکان  هاي طبيعي، تاريخي، جاذبه  هاي تفريحي، جاذبه  هاي انسان  شناختي، مراکز اقامتي، بانک  ها، راه  آهن، فرودگاه، تاکسي تلفني و ... را معرفي مي  کند. داشتن، ديدن و سفر کردن با اين کتاب، پر از احساس  هاي خوب خواهد بود. دوستي براي روزهاي خوش در شمال و غرب و جنوب و شرق ايران که بي منت هر آن چه بخواهيد در اختيار شما مي  گذارد، افسانه مي  گويد، لهجه مي  آموزد و با عکس  هايش چشم را مي  نوازد. شارژش هم تمام نمي  شود و هنگ هم نمي  کند.

برگ سبزي است تحفه چين!
از قديم الايام رسم بوده که مسافر، از مقصد سفرش براي عزيزان و دوستان و آشنايان سوغات بياورد و بگويد: «قابل شما را نداره، از آب گذشته  است.» هنوز هم کم  و بيش اين رسم خوب پا بر جاست و مسافر از روز اول سفرش دغدغه سوغات خريدن دارد و از کنار بازارها با بي  تفاوتي نمي  گذرد. مدام چشمش پي چيزي مي  گردد براي مادر يا پدرش و برادر و خواهر و نوه و اگر حساس  تر باشد تا دايي و دختر دايي و دختر همسايه  هم پيش مي  رود. مسافر هر که باشد و سفر هر کجا، فرقي نمي کند. گاهي مسافر بيشتر به اين فکر مي  کند چه بخرد که به چشم بيايد و چند بخرد که به صرفه باشد. کيفيت برايش اهميتي ندارد، کميت مهم است. کم  تر به اين فکر مي  کند که خريدن و چه خريدنش  نقش اساسي در اقتصاد آن منطقه و حال و روز مردمان آن ديار و در ابعاد وسيع  تر در اقتصاد يک کشور دارد. کمتر به اين مي  انديشد که نوع رفتارش در برابر انتخاب سوغات مي  تواند مردمي را از وابستگي به غير نجات دهد و توليد صنايع يک منطقه و يک مملکت را احيا کند. صنايع دستي نمي  خرد به اين بهانه که گران است- که البته گران است- و جنس چيني وارداتي مي  خرد به اين بهانه که ارزان است- که مسلماً ارزان است- اما فراموش کرده است که وراي کيفيت و ماندگاري و ارزش هنري و دستي يک کار، خود او و نخريدنش هم مسبب اين گراني است. با اين همه معلوم است که برايش چندان تفاوتي نمي  کند و حساس بودن قضيه را در نيافته است. همين تصميم  هاست که باعث مي  شود گيوه  دوزي يک منطقه از رونق بيفتد و بنجل  فروشي  هاي ساخت چين رونق بگيرد و سودش به جيب وارد کنندگان برود، نه مردم محلي. در حالت بدتر، مردم هم به اين تغيير شغل رضايت اجباري مي دهند و شغل موروثي و آبا و اجدادي، با آن زمينه تاريخي و فرهنگي خود را کنار مي  گذارند و مي  شوند فروشنده سوغات چيني. شايد اگر بعد از اين به جاي خريدن کيلو کيلو سوغات چيني ارزان، چند صنايع دستي گران اما ارزشمند بخريم، هم خانه  هايمان هويت و زيبايي ايراني بيابد، هم، سفره  هاي هم وطنانمان رونق بگيرد و هم بر زخم اقتصاد ملي مرهمي باشد.

راهنماي يک سفر نسبتاً خارجي
نوروز که مي  رسد برخي فکر سفر خارجه به سرشان مي  افتد. ترکيه، تايلند، مالزي، اندونزي، هند و... . برخي از اين مسافران هنوز ايران را به خوبي و دل  سير نگشته  اند اما دوست دارند زودتر چشمشان به خارج از مرز هم روشن شود. عيبي ندارد البته، سفر خارجه هم سفر است ديگر، پر از تجربه و ديدن و لذت  بردن. براي رفتن به سفر خارجه پيدا کردن يک تور مناسبِ حلال  خور از بديهيات است. آن هم در اولين فرصت و با دلِ جمع. ادامه سفر ديگر بستگي دارد به جيب مسافر و البته منطقه سفر. اما در ايام نوروز بسياري از مردم دلشان هواي يک سفر نسبتاً خارجه دارد. مي  گويم نسبتاً خارجه چرا که حقيقتاً دلم نمي  آيد کربلا و نجف را خارجه بدانم.

خيلي  ها ساک  ها و کوله  هايشان براي سفر کربلا هميشه بسته است. کاروان را پيدا کرده  اند و برنامه  هايشان را هم ريخته  اند. برخي هم که اصولاً سفر بدون تور و کاروان را ترجيح مي  دهند، مي  توانند در ايام نوروز به کربلا رفتن فکر کنند. کافي است عزمشان را جزم کنند، از کنسولگري عراق ويزا بگيرند و چمدانشان را ببندند. عراق در بهار بسيار ديدني و خوش آب  و هواست. اگر حوصله  شان بيشتر است از مرز زميني بروند که در بهار بهشتي است براي خودش، طاق بستان و ايلام و کرمانشاه و مهران.

براي اين سفر نسبتاً خارجي هم به غير از گرفتن ويزا و ساک بستن و دل ِ آماده  زيارت، چيزهاي ديگري هم لازم است. داشتن همسفران خوب، حوصله  اي فراوان براي مشکلات شلوغي نوروز در عراق – و نيز چشماني باز براي ثبت و ضبط وقايع. اگر سفرنامه  اي هم نوشته شود که ديگر سفرتان تکميل است و خير دنيا و آخرت دارد. در عراق هم تنها به ديدن اماکن زيارتي کربلا و نجف و سامرا قناعت نکنيد.

کوچه بازارهاي نجف پر از ديدني  هاست. مدارس علميه نجف در کوچه  هاي پيچ  در پيچي که خاطرات امام(ره) را در خود دارد، مدرسه آيت  ا... حکيم و مقبره ايشان، مقبره علامه اميني، خانه امام خميني(ره) و فرزندشان و بسياري جاهاي ديگر از ديدني  هاي پنهان اين شهر تاريخي است. در هر صورت اگر در بهار امسال ، روزتان با زيارت اميرالمومنين(ع) و اباعبدا...(ع) نو شد، براي همه دعا کنيد.

چند گام براي يک سفر نوروزي
قدم اول: 
پرسيدن اين سوال که براي چه به سفر مي  روم؟ چون سفرهاي نوروزي عموماً سفرهاي تفريحي و به قصد گشت  و گذار است، شايد پاسخ به اين پرسش دشوار نباشد. با اين همه يافتن جزئيات جواب در انتخاب مقصد بسيار ضروري است. اين  که بيشتر به دنبال يک هواي پاک و تازه  ايد با شب  هايي پر از ستاره، يا جايي خلوت و آرام يا بالعکس جايي شلوغ و پرهياهو؟! شايد بيشتر مايل باشيد جايي را انتخاب کنيد که کمتر مورد توجه و انتخاب ديگران است. ممکن است به اماکن تاريخي اسلامي يا باستاني تمايل داشته باشيد. هرچه پاسخ شما دقيق  تر باشد انتخاب مقصد ساده  تر خواهد بود.

قدم دوم: 
انتخاب مکان سفر. دقت کنيد که در نوروز براي رفتن سفر داخلي دستتان باز نيست. اگر از شلوغي و ازدحام خوشتان نمي  آيد، بايد قيد برخي جاها را بزنيد، مثلاً شهرهاي شمالي و شيراز و کيش. در نوروز اين شهرها مسافرباران است و به قول معروف جاي سوزن انداختن ندارد، اين تهديدي است که مي  تواند فرصت طلايي تعطيلات نوروزي  تان را هدر دهد. اگر سرمايي هستيد هم بايد قيد رفتن به مناطق غربي کشور را بزنيد، چرا که معمولاً آن مناطق در نوروز سرد و برفي است. پيشنهاد ما اين است که به مناطقي برويد که تاکنون نرفته  ايد. اگر دنبال مناطق طبيعي و بکر يا مناطق تاريخي خلوت مي  گرديد، گام سوم همين متن را بخوانيد.

قدم سوم: 
کسب اطلاعات ضروري. اگر مقصد را انتخاب کرده  ايد بايد درباره آب  وهوا، امکانات جاده  اي، مسيرها، ظرفيت  هاي گردشگري و ديدني آن منطقه اطلاعات کسب کنيد. اما اگر هنوز مقصدي را انتخاب نکرده  ايد، مي  توانيد از منابع موثق مشورت بگيريد. اين منابع مي  توانند حقيقي  باشند و يا مجازي. افراد فاميل و آشنايان شما منابع حقيقي کسب اطلاعات  اند. اما گزينه ديگر، استفاده از امکانات فضاي مجازي است. تارنما هاي تخصصي سفر، جوامع مجازي مثل کلوب و بسياري از وبلاگ  هاي عاشقان سفر به درد شما مي  خورد. مي  توانيد هر اطلاعات جزئي را در آن  ها بيابيد. حتي برخي از اين فضاها امکان دوستي مجازي با افراد ساکن در آن شهرها را به شما مي  دهد و اين  گونه اطلاعات به  روزتري خواهيد داشت و نيز فرصتي براي تعامل و مردم  شناسي.

قدم چهارم: 
انتخاب وسيله سفر. اگر وسيله شما خودروي شخصي تان است که فقط بايد آن را سرويس کنيد و از سالم بودن آن مطمئن شويد و البته از سهميه بنزين  تان(!) اما اگر به فکر سفر با وسايل عمومي هستيد فرصت را از دست ندهيد و الساعه بليت بخريد. (البته اگر گيرتان بيايد!) بليت  سفر نوروزي بسيار زودتر از تصور شما ته مي  کشد. در انتخاب وسيله نقليه موارد زير را مد نظر داشته باشيد. موجودي جيب  تان، راحتي و تعداد همسفران و مهم  تر از هرچيزي سبکي و کارآمد بودن بارِ سفر. (اين آخري در مورد کساني که از قطار يا اتوبوس استفاده مي  کنند بسيار ضروري است.)

قدم پنجم: 
تهيه فهرست وسايل سفر. از خيلي قبل فهرست را تهيه کنيد و نگذاريد براي شب سفر. اين بدترين و خطرناک  ترين کاري است که ممکن است يک مسافر حرفه  اي انجام دهد، چرا که درگيري ذهني احتمال فراموشي را زياد مي  کند. وسايل انتخابي شما بر مبناي مقصد سفر، وسيله نقليه و همسفران تعيين مي  شود. در ضمن، فهرستتان را دور نيندازيد تا در سفرهاي بعدي مجبور به دوباره  نويسي نشويد و تنها بر اساس نوع سفر موارد را تغيير دهيد يا کم  وزياد کنيد. در هر صورت سعي کنيد سبک  بار سفر کنيد تا کامروا شويد.

قدم ششم: 
مرحله مهم و حياتي ديگر بحث اسکان در شهر انتخابي است. اگر آشنا و فاميل داريد که راه حل ساده  است، برويد همان  جا! اما اگر جايي نداريد و غريب هستيد، در صورت امکان از قبل اتاقي را در هتل رزرو کنيد و اگر قصد رفتن به مسافرخانه را داريد به محض رسيدن به شهر مذکور از ايستگاه قطار يا پايانه يا فرودگاه ماشين بگيريد و برويد به مرکز شهر. مسافرخانه  هاي مرکز شهر معمولاً ارزان  تر، امن  تر و البته نزديک  تر به اماکن ديدني  اند و اگر وسيله شخصي نداريد لازم نيست پول زيادي براي کرايه رفت  وآمد بپردازيد. با اين همه اگر چادر مسافرتي داريد و هواي شهر مقصدتان باران  خيز نيست مي  توانيد در اماکن امني که به عنوان کمپ نوروزي براي مسافران در نظر گرفته شده، چادر بزنيد. امکان اسکان در مدارس را نيز از ياد نبريد.

قدم هفتم: 
در اولين فرصت يک نقشه گردشگري تهيه کنيد. معمولاً همه اماکن تاريخي اين نقشه را دارند و به صورت رايگان در اختيار شما قرار مي  دهند. اگرچه خوبي سفر در نوروز اين است که ايستگاه  هاي مسافران نوروزي معمولاً اين نقشه را در اختيار دارند. همان روز اول و بر اساس محل اسکان، براي روزهاي سفرتان برنامه  ريزي کنيد. مسيرها و جاهاي ديدني را علامت بزنيد تا در کمترين زمان بيشترين استفاده را برده باشيد.

اين قدم  ها اصلي ترين قدم  هاي حرکت به سوي يک سفر مطلوب است. اما به طور کلي اين موارد را هم در نظر داشته باشيد: غذاي سالم بخوريد و هر رستوران بين  راهي را انتخاب نکنيد. سعي کنيد غذا يا خوراکي و نوشيدني سنتي هر منطقه را امتحان کنيد. پول نقد زيادي با خود نداشته باشيد و در نهايت فراموش نکنيد که کليد خوشي در سفر اين است که در هر شرايطي خوش اخلاق، صبور و با حوصله باشيد تا ديگران هم از سفر با شما لذت ببرند.