تجارت ایران و روسیه از حرف تا عمل/ سرعت‌گیرهای که باید از سر راه برداشت

پس از آنکه آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر مسئله اوکراین، روسیه را تحریم کردند، ولادیمیر پوتین نیز در اقدامی متقابل دروازه واردات روسیه را بر روی اروپایی ها بست و روس ها بلافاصله به دنبال کشورهای جایگزین برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز برآمدند.

کشورهایی چون ترکیه و ایران به دلیل روابط خوب سیاسی و نیز موقعیت ژئوپولتیک منطقه‌ای مورد توجه روسیه قرار گرفتند. تا حدی که مقامات روس با اعزام هیئت‌های تجاری به ایران برای افزایش سطح مبادلات تجاری اعلام آمادگی کردند.

 اگر چه تراز تجاری روسیه با دیگر کشورها مثبت است، اما در واقع این تراز به دلیل آمار بالای صادرات نقت و محصولات پتروشیمی است. تامین عمده کالاهای پرمصرف در روسیه مبتنی بر واردات است تا جایی که سالانه 350 میلیارد دلار حجم واردات این کشور بوده و در عین حال ایران کمتر از یک درصد بازار روسیه را به خود اختصاص داده است.

برخی نیاز روس‌ها را تنها در زمینه مواد غذایی، میوه، خشکبار و محصولات سوپرمارکتی می‌دانند درحالی که مصالح ساختمانی مانند شیشه و سیمان، قطعات پلاستیکی و حتی واردات خودرو نیز بازار خوبی در این کشور دارد که باید خودروسازان و قطعه‌سازان نیم‌نگاهی به آن داشته باشند.

از طرفی روسیه همواره به عنوان کشوری برای تامین تجهیزات حمل و نقل ،چوب و فلزات مورد نیاز ایران محسوب می شود، اما آنچه در عمل اتفاق افتاد موانعی است که تا کنون علی رغم اعزام هیأت های دو جانبه بین ایران و روسیه آنطور که باید و شاید محقق نشده و با کندی پیش می رود.

نبود راه مناسب اعم از جاده ای، دریایی و هوایی برای حمل و نقل  کالا از جمله موانعی است که بازرگانان ایرانی نسبت به آن تردید دارند.

به گفته اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه راه اندازی خط پروازی مستقیم از شهر های شمالی ایران مانند رشت و انزلی به سه شهر مهم روسیه از مواردی است که بارها گفته شده اما دولت برای ایجاد ان هنوز اقدامی نکرده است و بازرگانان برای تردد با مشکل مواجهند.

او تاکید می کند: رفع موانع گمرکی و ایجاد خط مستقیم دریایی بین آستاراخان روسیه و بندر انزلی باید هر چه زودتر تسریع شود ،با از دست دادن زمان تنها بازار روسیه را به نفع کشورهای دیگر از دست می دهیم.

این همه ماجرا نیست. تعرفه متفاوتی که روسیه برای کشورهایی چون آذربایجان و ارمنستان نسبت به ایران در نظر گرفته عاملی است که سبب می شود قیمت تمام شده کالای ایرانی برای ورود به روسیه گران تر تمام شود. تعرفه واردات محصولات ایرانی گاها تا 30 درصد در نظر گرفته می شود در حالی که برای کشوری چون آذربایجان 4 درصد است و این شائبه را ایجاد می کند که بازرگانان ایرانی ترجیح دهند تا کالای خود را از طریق آذربایجان به روسیه ارسال کنند، موضوعی که اهمیت توافق بر سر تعرفه ترجیحی بین ایران و روسیه را دو چندان می کند.

علاوه بر این تحریم بانکی ایران از یک سو و تحریم بانک های روسیه از طرف دیگر انتقال پول بین دو کشور را مشکل می کند و اگر چه مسئولان در ابتدا از ایجاد بانک مشترک ایران و روس یا مبادله با روبل و ریال خبر دادند، اما با گذشت زمان این موضوع در پیچ و خم تایید بانک مرکزی یا تایید مسئولان روس افتاد و هنوز هم معلوم نیست تا بازرگانان تا چه زمانی باید بر انتقال پول از طریق صرافی ها تکیه کنند که هزینه آن معادل 10 درصد گردش مالی هر تجارت را شامل می شود.

عدم تطابق استانداردهای ایران و روسیه از دیگر مواردی است که حل آن زمان بر است و برای کوتاه مدت باید فکری به حال آن کرد.

اما آنچه مسلم است اراده دو کشور به ویژه در سطح روسای جمهو راست که بر تقویت همکاری های اقتصادی تاکید دارند.

تا جایی که علی اکبر ولایتی فرستاده ویژه رئیس جمهور کشورمان روز گذشته (پنج شنبه نهم بهمن ماه) برای تاکید بر گسترش روابط تجاری کشورمان با روسیه عازم این کشور شد و با ولادیمیر پوتین در خصوص ارتقای روابط اقتصادی، گسترش حمل و نقل ریلی، صادرات محصولات اقتصادی از ایران به روسیه، همکاری های اقتصادی در زمینه آبزیان، ایجاد شش نیروگاه حرارتی در ایران توافق کردند.

همچنین گفته می شود قرار است تا ولادیمیر پوتین ظرف یکی دو ماه آینده سفری برای بررسی یک برخی مسائل مطرح به ایران داشته باشد.

حال باید منتظر ماند و دید این وعده و اراده مسئولان دو کشور در عمل چقدر محقق می شود و می‌توان امیدوار بود که تجربه تلخ از دست دادن بازار افغانستان و عراق که صادارت‌ را محدود به محصولات سوپرمارکتی کرد این بار در بازار روسیه تکرار نشود.