پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مریم شکرانی- درطول تاریخ تجارت، همیشه تبلیغ و ارایه بهتر کالاهای تولیدی یک اصل گریز ناپذیر بوده است؛ اما ابزارهای این عرصه همیشه درحال تغییر است و این سال‌ها با رشد انفجاری ارتباطات، شکل و فرم تبلیغ و تجارت نیز دستخوش تغییر شده است. در ایران، اولین جریان تبلیغات‌مدرن تجاری با ورود اینترنت شکل گرفت اما در سال‌های اخیر با ظهور شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های رایگان، تحولات شگرفی رخ داده است.

اولین تبلیغات تجاری در این عرصه توسط هنرمندان گمنام و کم‌سرمایه رقم خورد؛ عکس‌های خوش‌رنگ و لعاب از زیورآلات دست‌ساز، کیف‌های دست‌دوز و پوشاک هنری که با صرف هزینه‌های ناچیز ساخته و گرفته شده بود، درصفحات یا پست‌های تبلیغاتی برای سایر کاربران ارسال می‌شد تا مشتری بیابند. این اولین کوشش ایرانی‌ها برای بهره‌برداری تبلیغاتی و تجاری از ابزارهای ارتباطی رایگان است اما این روند به سرعت رنگ و بوی جدی به خود گرفت و حالا برای خود تجارتی تازه شده است. به‌طوری که حالا صاحبان کالا و خدمات به‌صورت رسمی و با صرف هزینه‌های تبلیغاتی به این اپلیکیشن‌ها راه پیدا می‌کنند و عده‌ای هم کسب و کارشان همین موضوع شده است.

 حالا نه‌تنها صاحبان فروشگاه و شرکت‌های تجاری و کسب‌وکارهای کوچک که برندهای بزرگ ایرانی نیز کم‌کم به فضای گپ‌وگفت خودمانی مردم وارد شده و تلاش می‌کنند مشتریان خود را از جوامع مجازی محبوب و پرطرفدار پیدا کنند. این تلاش‌ها به اندازه‌ای بوده است که برندهای تجاری برای جلب‌نظر صاحبان صفحه‌های پرطرفدار دست به دامان شرکت‌های تبلیغاتی شده‌اند. صفحات پرطرفداری که نه‌تنها توسط مشاهیر اداره می‌شوند که مدیران آنها همین توده مردمی هستند که توانسته‌اند با ایجاد جذابیت برای سایر کاربران دنیای مجازی، پرطرفدار شوند و دنبال‌کننده‌های زیادی برای خود دست‌وپا کنند.

اپلیکیشن‌ها به‌صرفه‌تر و موثرتر
مدیر یکی از شرکت‌های تجاری که در زمینه لوازم پزشکی فعالیت می‌کند و تبلیغات خود را از طریق وایبر منتشر کرده است می‌گوید: تبلیغات از طریق وایبر بسیار نتیجه‌بخش بوده است، به‌طوری که از زمان شروع تبلیغات، سود شرکت را حدود ٣٠‌درصد افزایش داده. این موضوع باعث شد هیات‌مدیره شرکت تصمیم بگیرد تبلیغات خود را از سایر کانال‌ها محدود کرده و بودجه آن را به تبلیغات از طریق اپلیکیشن‌ها اختصاص دهد.این فعال تجاری که مایل به درج نام خود نیست، ادامه می‌دهد:   شرکت ما تمام گزینه‌های تبلیغاتی را امتحان کرده است، از تبلیغات در تلویزیون و مطبوعات گرفته تا تبلیغات در فضای مجازی و اپلیکیشن‌های ارتباطی. بزرگترین ضعف تبلیغات تلویزیونی، گرانقیمت بودن آن است. به‌عنوان مثال ما‌ سال گذشته برای پخش یک‌ماهه تیزری ٣٠ ثانیه‌ای از یکی از شبکه‌های تلویزیون سراسری حدود ٤٠‌میلیون تومان پرداختیم. امسال در برآورد جدید از هزینه تبلیغاتمان متوجه شدیم که صداوسیما تعرفه‌های خود را بین ٣٠ تا ٦٠‌درصد افزایش داده است، بنابراین این گزینه را کنار گذاشتیم. تبلیغات در مطبوعات و رسانه‌ها نیز به دلیل سرانه پایین مطالعه مردم، از بین گزینه‌های تبلیغاتی‌مان حذف شد. در این میان اپلیکیشن‌های ارتباطی به دلیل آن‌که به‌صورت شبانه‌روزی مردم را درگیر خود کرده است و نیز قیمت‌های ارزان مورد توجه قرار گرفت که نتیجه‌بخش بود.

اپراتورها بازنده تبلیغات در اپلیکیشن‌ها
زارع، مدیر فروش یک شرکت تجاری که در زمینه توزیع پوشاک چرمی فعالیت می‌کند و تبلیغات اپلیکیشنی را برای فروش محصولات خود انتخاب کرده است نیز می‌گوید: تبلیغات تلویزیونی و مطبوعاتی همچنان به قوت خود باقی است اما تصور می‌کنم تبلیغات از طریق اپلیکیشن‌ها بیشتر از هرچیز درآمد تبلیغاتی اپراتورها را تحت‌الشعاع قرار داده است زیرا اپراتورها برای تبلیغات پیامکی خود محدودیت کاراکتر قایل هستند و به محض این‌که تعداد کاراکتر تبلیغات از سقف معینی تجاوز کند، هزینه‌ها دوبرابر می‌شود اما برای تبلیغات در فضای اپلیکیشن‌ها هیچ محدودیت کاراکتری وجود ندارد درحالی‌که قیمت تبلیغات با قیمت پایه تبلیغات اپراتورها برابر است. به‌عنوان مثال یک بار ارسال تبلیغات از طریق اپلیکیشن‌ها حدود ١٠ تا ١١ تومان قیمت دارد و اگرچه تبلیغ از طریق پیامک نیز با همین رقم قیمت خورده است ولی به محض افزایش کاراکترها از سقف ٧٠عدد که تعداد مجاز کاراکترهای یک پیامک است هزینه دوبرابر می‌شود. این در شرایطی است که بازخورد آن اگر نگویم بیشتر می‌توانم ادعا کنم که برابر با تبلیغات پیامکی اپراتورهاست.

تبلیغات عوام‌پسند موفق‌ترین‌های تبلیغات اپلیکیشنی
علی دادگر، مدیر یک شرکت تبلیغاتی که در شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها نیز فعالیت دارد می‌گوید: درست است که شیوه‌های تبلیغاتی جهان به سرعت از روش‌های قدیمی مانند تبلیغات تلویزیونی به سمت روش‌های نوین مجازی پیش می‌رود اما تبلیغات در اپلیکیشن‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی اصول خاص خود را دارد. عوام و مردمی که دنبال سرگرمی و تفریح هستند بزرگترین دنبال‌کننده‌های شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها به‌شمار می‌آیند. آنها هرگز دوست ندارند تبلیغات تجاری خاصی مانند دوربین مداربسته و سیستم اطفای‌حریق یا تبلیغات صنعتی را ببینند بنابراین، این روش برای تبلیغات صنعتی مناسب نیست و بیشتر به درد تبلیغات کالاهایی می‌خورد که موارد استفاده بیشتری نزد عوام دارد. او ادامه می‌دهد: برای موفقیت تبلیغات در فضای مجازی لازم است مخاطب‌شناسی شود. به‌عنوان مثال مطالعه‌ای که شرکت ما روی مخاطبان اینستاگرام در ایران داشته است، ثابت می‌کند بالاتر از ٦٠ و نزدیک به ٧٠‌درصد کاربران ایرانی این شبکه خانم‌های جوان هستند. بنابراین تبلیغات مرتبط با لوازم‌خانگی، کالاهای مربوط به جهیزیه یا لوازم آرایش و... با بازخورد بهتری مواجه شده است و درحال‌حاضر بزرگترین مشتریان ما برای تبلیغات در اینستاگرام، صاحبان کالاهایی هستند که نظر خانم‌های جوان را جلب می‌کند. این فعال تبلیغات تجاری تأکید می‌کند: تبلیغات در اپلیکیشن‌های ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی حدود ٤‌سال است که در جهان نظر بسیاری از فعالان تجاری را جلب کرده و در ایران عمر این تبلیغات به‌حدود یک‌سال می‌رسد. اگرچه کاربران ایرانی برای دسترسی به این فضا به صورت مداوم دچار نگرانی‌هایی بوده‌اند اما باید بگویم که این شیوه جدید تبلیغات در ایران همزمان با سایر کشورهای جهان به سرعت درحال محبوب شدن است و مشتریان بسیاری داریم که برای مدرن جلوه دادن شرکت تجاری خود به تبلیغات در این فضاها روی آورده و از ابزار سنتی تبلیغات فاصله گرفته‌اند.

نرخ‌های تبلیغاتی در اپلیکیشن‌ها
قیمت و روش تبلیغات در اپلیکیشن‌های اجتماعی متفاوت است. درحال‌حاضر تنها اپلیکیشن ارتباطی که اجازه تبلیغات را صادر نکرده، وایبر است که صریحا به کاربران خود قول داده به هیچ عنوان فضای گپ‌وگفت در این محیط را با تبلیغات تجاری درگیر نمی‌کند اما شرکت‌های نرم‌افزاری در ایران این قاعده وایبر را رعایت نکرده و با ترفندهای خاص خود تلاش کرده‌اند از این اپلیکیشن ژاپنی صاحب درآمد شوند. البته این دور زدن شرکت ژاپنی وایبر با معضلاتی برای صاحبان کالاهای تجاری در ایران همراه بوده است. وایبر که سرسختانه به دنبال شناسایی کاربران تبلیغاتی است به محض شناسایی این افراد خط و حتی گوشی کاربر متخلف را بلاک کرده و آن کاربر دیگر هرگز نمی‌تواند از فضای این اپلیکیشن برخوردار شود اما اخیرا برخی شرکت‌های نرم‌افزاری ایران که گفته می‌شود تعداد آنها در تهران ٣ شرکت است با طراحی خطوط کاذب تلاش کرده‌اند تبلیغات مشتریان خود را روی این اپلیکیشن ارتباطی بفرستند. آنها برای فروش بسته‌های تبلیغاتی خود در وایبر دو روش متفاوت ایجاد کرده‌اند. طراحی پنل‌های تبلیغاتی که بین ١٠٠‌هزار تا یک‌میلیون تومان قیمت دارند و به بالای ٧‌هزار کاربر وایبر تبلیغات ارسال می‌کنند و فروش هر عدد ارسال تبلیغاتی که بین ٨ تا ١١ تومان قیمت دارد. البته به گفته صاحبان آگهی‌های تجاری، فروش ارسالی‌ها مطمئن‌تر از پنل‌های تبلیغاتی است زیرا بسیاری از این پنل‌ها کلاهبرداری تبلیغاتی شرکت‌هایی هستند که جز چند خط تلفن هیچ تضمین دیگری در اختیار شما قرار نمی‌دهند.

از تبلیغات چند دقیقه‌ای در صفحه بازیگران تا قرارداد با کاربران گمنام اما پرطرفدار!
تبلیغ در اینستاگرام نیز راه و روش خاص خود را دارد. این ابزار تبلیغاتی به دلیل تصویر محور بودن جذابیت بیشتری برای صاحبان کالا و خدمات و همین‌طور مخاطبان دارد. حالا علاوه بر صاحبان فروشگاه‌ها و شرکت‌های کوچک برندهای بزرگ ایرانی نیز کم‌کم به جرگه تبلیغات در اینستاگرام می‌پیوندند. از خرید باکس‌های تبلیغاتی که حدود ١٠٠‌هزار تومان قیمت دارد تا تشکیل صفحه و مدیریت ادمین‌های تبلیغاتی و نیز رایزنی برای جلب‌نظر مشاهیر اینستاگرام جهت درج چند دقیقه‌ای تبلیغات و... همه و همه روش‌هایی است که برای معرفی کالا به مخاطبان ایرانی اینستاگرام به کار برده می‌شود. دادگر می‌گوید: معمولا هنرمندان و مشاهیر به دلیل وجهه کاری اجازه تبلیغات کالا در صفحه شخصی‌شان را نمی‌دهند اما اگر پول خوبی به آنها پیشنهاد شود ممکن است بپذیرند که تنها چند دقیقه تبلیغ یک کالای تجاری در صفحه‌شان منتشر شود و پس از آن پست تبلیغاتی را پاک کنند اما همین چند دقیقه نیز می‌تواند برای صاحبان آگهی بسیار نتیجه‌بخش باشد. او ادامه می‌دهد: علاوه بر مشاهیر، تعدادی از کاربران عامه هستند که توانسته‌اند با روش‌های خاص محبوبیت زیادی بین کاربران اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی پیدا کنند. شرکت‌های تبلیغاتی با شناسایی این افراد و امضای قرارداد با آنها که شاید به قراردادهای میلیونی هم برسد تلاش می‌کنند تبلیغات مشتریان خود را به این صفحات پرطرفدار هدایت کنند و البته روش دیگری هم وجود دارد و آن این است که با تشکیل صفحه برای صاحب آگهی و جذب دنبال‌کننده و به‌روز کردن و جذاب‌کردن توسط ادمین صفحه، تلاش می‌شود تبلیغات یک کالا به مخاطبان این فضاها عرضه شود که البته این روش تبلیغ هزینه‌بردارتر است و نیاز به زحمت بیشتری دارد.

البته در این میان شرکت‌های تبلیغاتی نیز وجود دارند که با جذب صفحه‌های به اصطلاح مرده که کاربر فعال ندارند یا خرید و تشکیل صفحات فیک یا جعلی تلاش می‌کنند تعداد دنبال‌کننده‌های یک آگهی تبلیغاتی را بالا ببرند که به گفته کارشناسان، تشخیص این کلاهبرداری تبلیغاتی بسیار ساده است و از روی میزان لایک‌ها و کامنت‌های درج شده در این صفحات تبلیغاتی می‌توان پی برد که دنبال‌کننده‌ها واقعی هستند یا جعلی.

تبلیغات نامتعارف شرکت‌های تجاری خارجی در شبکه‌های‌اجتماعی
در این روش تبلیغاتی جدید شرکت‌های تجاری خارجی چند گام جلوتر از ایرانی‌ها هستند. کارشناسان می‌گویند، بسیاری از شرکت‌های تجاری جهان نیز به صرافت  جذب مشتری از طریق شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های ارتباطی افتاده‌اند. این تلاش‌ها تا اندازه‌ای بوده است که فعالان اقتصادی برای مطرح‌کردن خود در شبکه‌های اجتماعی دست به تولید تیزرهای تبلیغاتی غیرمتعارفی زده‌اند. این شرکت‌ها با سفارش تولید ویدیوها و کلیپ‌های جذاب غیرتجاری کوشش کرده‌اند بین کاربران شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها محبوب شده و توسط خود کاربران به اشتراک گذاشته شوند. آنها حضور خود در این کلیپ‌های جذاب را منحصر به درج لوگویشان در بخشی از کلیپ‌ها یا صحنه‌آرایی‌ها کرده‌اند و محتوای ویدیوها کاملا غیرتجاری است. با این حساب فعالان عرصه تبلیغات معتقدند شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های ارتباطی به‌زودی خواهند توانست سایر روش‌های تبلیغاتی را زیان‌ده کنند. زیرا ارتباط مردم جهان با اینترنت موبایل روز به روز درحال گسترش است و موبایل‌ها درحال تبدیل شدن به قدرتمندترین و در دسترس‌ترین رسانه‌های ارتباطی در جهان هستند. ارزان بودن تبلیغات و عامه‌پسند فضای اجتماعی که شبکه موبایل در اختیار کاربران جهان قرار داده است نیز مزید بر علت است تا بتوانیم این پیش‌بینی کارشناسان تبلیغاتی را جدی‌تر تلقی کنیم.