رویکرد مثبت دستگاه قضا به شبکه های اجتماعی/ «پالایش» به جای فیلترینگ

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سید مرتضی حسینی- رصد، داستان طولانی و پرفراز و نشیب فیلترینگ و استفاده از فناوری های نوین ارتباطی، همچنان ادامه دارد. اما مرور آخرین مواضع مسئولان ومدیران درگیر در این ماجرا، نشان دهنده تلطیف نگرش آنان نسبت به کاربرد این فناوری هاست. تقریبا می‌توان گفت که در میان مسوولان کسی مخالف استفاده از این شبکه‌ها به شرط رعایت مسائل امنیتی نیست. پس از انتشار نامه اولتیماتوم گونه «محسنی اژه ای» معاون اول قوه قضاییه به وزیر ارتباطات مبنی بر لزوم مسدود کردن وایبر و برخی شبکه‌های اجتماعی در صورت عدم ارائه پیوست فرهنگی، روز گذشته «آیت‌الله آملی لاریجانی» رییس قوه قضاییه، احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی و محمود واعظی، وزیر ارتباطات با اظهارنظرهایی مثبت به لزوم رصد مطالبی که محتوای مجرمانه دارد تاکید کردند اما در مقابل گفتند که هدف دستگاه‌های مسوول محدودسازی نیست.

 دیروز رییس قوه قضائیه با بیان اینکه امکان استفاده درست از هر ابزاری وجود دارد افزود از منظر دینی، نفس استفاده از این ابزارهای ارتباطی اشکالی ندارد؛ همچنین نظام و به تبع آن قوه قضاییه با به کارگیری آنها مخالفتی ندارد اما باید آگاه بود که امکان سوءاستفاده از آنها وجود دارد.

 آیت الله آملی لاریجانی همچنین گفت:«اگر چندمیلیون کاربر در یک شبکه اجتماعی فعال باشند و از یک نرم‌افزار و بانک‌های اطلاعاتی خاص استفاده کنند که در اختیار کشورهای دیگر خصوصاً کشورهای معاند قرار دارد، مخاطرات امنیتی زیادی وجود خواهد داشت».

تقریب مواضع نهاد های متولی شبکه های اجتماعی مجازی اتفاق مبارک و امیدوارکننده ای است و می تواند نویدبخش حرکتی جدی باشد.

رئیس دستگاه قضا با تأکید بر این که انتظار قوه قضاییه از دستگاه های اجرایی مرتبط، آن است که جلوی سوءاستفاده از اطلاعات مردم و نقض حریم شخصی آنان گرفته شود، افزود:«دستگاه قضا به لحاظ وظیفه ذاتی خود باید با جرایم برخورد کند و فرقی نمی‌کند که وقوع جرم مانند توهین آشکار یا استهزاء در فضای واقعی(زمانی – مکانی) یا در فضای مجازی صورت بگیرد؛ در هر صورت قوه قضاییه موظف به برخورد است».

وی  افزود:«نباید در این شبکه‌ها به بزرگان کشور از جمله بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران توهین شود. علاوه بر اینکه به هر کس توهین شود، جرم واقع شده است و سخن دستگاه قضا این است که اجازه شکسته شدن حریم خصوصی اشخاص داده نشود، در غیر این صورت قوه قضاییه موظف به برخورد است».

 آملی لاریجانی با تاکید بر این که قوه قضاییه هیچ علاقه‌ای به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی ندارد گفت:«توصیه مشفقانه این است که دستگاه های اجرایی مرتبط به پالایش این فضا کمک کند تا کسانی که می خواهند از فناوری‌های ارتباطی به طور صحیح استفاده کنند، امکان فعالیت در فضای سالم را داشته باشند دغدغه قوه قضاییه به هیچ وجه مسدود سازی یا محدود سازی یک شبکه اجتماعی یا نرم افزار نیست، مگر اینکه مجبور شود برای جلوگیری از فضای پرآشوب چنین اقدامی صورت گیرد که امیدواریم با تلاش دست اندرکاران به این نقطه منتهی نشود».

 همزمان با این گفته ها، وزیر ارتباطات نیز در حاشیه جلسه هیئت دولت، با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی ابزارهای جدیدی هستند که ارزان قیمت در اختیار مردم قرار می‌گیرد خاطر نشان کرد:«در بسیاری از کشورها وزارت ارتباطات مانع اصلی استفاده از این ابزارهاست چون درآمد وزارت ارتباطات را به شدت پایین می‌آورند. اما از نظر دولت چون این ابزار از نظر اقتصادی مورد استفاده مردم است تنها از مردم خواهش داریم تلاش کنند فرهنگ استفاده از این شبکه‌های اجتماعی رعایت شود».

دکتر فرقانی: مردم ایران به طور ذاتی در بیشتر موارد خوانش انتقادی از رسانه‌ها دارند و این خود نوعی سواد رسانه ای است

 محمود واعظی با بیان اینکه در استفاده از شبکه‌های اجتماعی، مسائلی اخلاق جامعه را مخدوش می سازد که باید مورد توجه مردم باشد گفت:«مردم باید خودشان به یکدیگر تذکر دهند تا یک شبکه‌ی سالم داشته باشیم چون یک طرف قضیه استفاده کنندگان از این ابزار هستند و طرف دیگر دسته‌ای هستند که از این موضوع رضایت ندارند.

«سردار احمدی مقدم»، فرمانده نیروی انتظامی هم با اشاره به این مساله که به شرط رعایت مسائل امنیتی مخالفتی با این شبکه‌ها نداریم،گفت:«امنیت در این فضا برقرار بوده و با هیچ شبکه اجتماعی مخالفت نمی‌کنیم البته به شرطی که ملاحظات امنیتی و اخلاقی در این شبکه‌ها رعایت شود، بنابراین موافقت و مخالفت ما در این عرصه مشروط است. دشمنان امروز دست نیاز به جمهوری اسلامی دراز کرده‌اند تا در مبارزه با نیروهای تروریست به آنان کمک کند.»

 سواد رسانه ای؛ ابزاری کم هزینه و پراثر در فرایند پالایش
تقریب مواضع وزارت ارتباطات، قوه قضائیه و نیروی انتظامی به عنوان سه نهاد درگیر در بحث شبکه های اجتماعی مجازی اتفاق مبارک و امیدوارکننده ای است که حتی به همین میزان اندک هم می تواند نویدبخش  حرکتی جدی جهت اصلاح این فرآیند باشد. اما اگر سطح تحلیل را از متولیان رسمی و سیاسی به سطح جامعه آورده و با نگرشی فرهنگی به این موضع بپردازیم، می توان ریشه بسیاری از معضلات موجود در این عرصه را در پایین بودن میزان سواد رسانه ای جست.

 دکتر «محمد مهدی فرقانی» در یادداشتی که روزنامه قدس آن را منتشر کرده به این موضوع پرداخته است. استاد ارتباطات «دانشگاه علامه طباطبایی» معتقد است شبکه رسانه ای جهانی روز به روزگسترده تر می شود و عملکرد آنها نیز به همان ترتیب پیچیدگی بیشتری پیدا می کند. در نتیجه احتمال فریب مخاطب و بستن راه درک درست او از پیام، افزون تر می شود. به خصوص این که امروزه اشکال متنوعی از ارتباطات وجود دارد که پیچیدگی آنها فهم و درک مخاطب را دشوار کرده است.

آملی لاریجانی: دغدغه قوه قضاییه به هیچ وجه مسدود سازی یا محدود سازی یک شبکه اجتماعی یا نرم افزار نیست

 فرقانی بحث سواد رسانه ای را  موضوع روز جهان می داند که در بسیاری از کشورهای اروپایی در کتب درسی گنجانده شده چرا که آموزش بزرگسالان که شخصیت، تفکر و ایده هایشان شکل گرفته است راحت نیست. باید از کودکی شهروندان را نسبت به سازوکار رسانه‌ها،سازمان های رسانه ای و مدیریت آنها که در همه جای دنیا کم و بیش با اصحاب قدرت و ثروت زد و بند دارند آگاه کرد تا  مردم خودشان در مواجهه با انواع  پیام های مختلف و با خوانش انتقادی، بهتر واقعیات را کشف کنن..

عضو «انجمن جهانی تحقیق در افکار عمومی»، غلبه مدیریت و مالکیت دولتی در رسانه‌ها را عامل تاریخی شک و بدبینی سنتی مردم نسبت به رسانه های ارتباطی معرفی می کند. نگرشی که به طور معمول در مواجهه با پیام های رسانه ای اغلب دنبال کاسه ای زیر نیم کاسه و هدف و منظور عرضه آن است. لذا مردم ایران به طور ذاتی در بیشتر موارد خوانش انتقادی از رسانه‌ها دارند و این خود نوعی سواد رسانه ای است. گر چه این خوانش در بعضی از اوقات خیلی افراطی و بد بینانه است ولی در مجموع مخاطب ایرانی موضعی انتقادی نسبت به رسانه‌ها دارد.

با بهره گیری از ضرورت سواد رسانه ای مدنظر دکتر فرقانی،به نظر می رسداگر «خوانش انتقادی» به عنوان ویژگی درونی جامعه ایرانی با آموزش های هدفمند در مسیری درست هدایت شود می تواند سهم قابل توجهی در فرایند پالایش شبکه های اجتماعی توسط خود مردم داشته باشد. گوشزد کردن خطرات استفاده نامناسب از فناوری های نوین اگر با زبانی گیرا و البته به موقع و تدریجی به کودکان و دانش آموزان ارائه شود می تواند از وقوع بسیاری از رویداهای نامطلوب در آینده جلوگیری نماید . لذا لازم است قوه قضائیه، وزارت ارتباطات و نیروی انتظامی با در نظر گرفتن این مسئله و با ابزارهایی نظیر آموزش و پرورش، صداوسیما، سینما و… در ارتقا سطح سواد رسانه ای جامعه بکوشند.