درباره ماجرای «حاتمی کیا رستمی»

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- دكتر شهاب اسفندياري(عضو هيات علمي دانشگاه هنر)- 1- نگاه فیلمسازانی چون کیارستمی، بیضایی، نادری و عیاری به جنگ تحمیلی، با نگاه فیلمسازان نسل دفاع مقدس به کلی متفاوت بود. 

2- فیلمسازان دسته اول، هنگامی که فیلم هایی درباره جنگ ساختند، فیلمهایی بود که در آن هیچ نشانی از 'دفاع مقدس' نبود. مثل جستجو، باشو، و آبادانی ها. این فیلم ها بعضا در زمان ساخت خود چند سال توقیف بودند.

3- ساخته شدن این فیلم ها، مورد اعتراض منتقدان و فیلمسازان حزب اللهی مثل شهید آوینی و حاتمی کیا بود. 

4- حاتمی کیا سالها است به کیارستمی انتقاد می کند که چرا در اوج جنگ خانه دوست کجاست ساخته. از آن طرف به عیاری انتقاد می کند که چرا درباره جنگ فیلم آبادانی ها را ساخته است.

5- انتظار از آن دسته فیلمسازان برای ساخت فیلمی مثل دیده بان و مهاجر انتظار بجایی نیست. برخی از فیلمسازان غیرمذهبی که تلاش کردند چنین فیلمهایی بسازند، آثارشان ریاکارانه و تصنعی بود و مورد انتقاد منتقدان حزب اللهی قرار گرفت.

6- بین ساختن فیلمی ضد جنگ در زمان جنگ (که طبعا احتمال توقیف آن هم بود)، و یا ساخت فیلمی متظاهرانه و دروغین، کیارستمی گزینه نساختن فیلم در مورد جنگ را انتخاب کرد. انتخاب نامعقول و غیر شرافتمندانه ای نبود. 

7- در آژانس شیشه ای حاتمی کیا طعنه سنگینی به کیارستمی زد. در مصاحبه هایش هم بارها از او انتقاد کرده است. کیارستمی در همه این سالها سکوت کرده بود. اکنون او آمده جوابی به حاتمی کیا داده است. جواب بدی هم است. معلوم است که آنقدر به جوابش اطمینان ندارد که آنرا به نقل از یک کامنت در یک سایت ذکر می کند. کاش جواب نداده بود. 

8- کیارستمی اعتراف بزرگی کرده است. اعتراف کرده که برای او و امثال او 'جنگ مفهومی نداشت'. او که سهل است. برای برخی مسوولین امروز جمهوری اسلامی هم جنگ پس از فتح خرمشهر 'مفهومی' نداشت. این که چقدر دیالوگ با امثال کیارستمی وجود داشته تا 'جنگ' و در واقع 'دفاع مقدس' برای او 'مفهوم' شود قابل بحث است. منتقدان و فیلمسازان حزب اللهی که چنان او را به توپ بسته بودند که امکان دیالوگی نبود. 

9- من با همه علاقه ای که به حاتمی کیا دارم، و با آنکه او را 'فخر سینمای انقلاب اسلامی' می دانم، و با همه تلاشی که برای معرفی او به مخاطبان جهانی کرده ام، منطق این حمله های او به کیارستمی را نمی فهمم. مؤمن باید هم حمله اش و هم دفاعش روی حساب باشد.

10- کیارستمی، علی رغم جایگاه و مرتبه ای که در مجامع فرهنگی بین المللی دارد، هرگز مانند فیلمسازانی چون مخملباف و قبادی و ... به تن فروشی و وطن فروشی تن نداده است. به آن سمت هلش ندهیم. شاید درک مفهوم 'دفاع مقدس' برای کیارستمی دشوار باشد. اما بعید است که درک 'دفاع'، که یک واکنش غریزی در هر موجود زنده ای است، برای او سخت باشد. ای کاش او هرچه زودتر با اصلاح این موضع شتابزده و نسنجیده، شائبه قدرناشناسی و اهانت به فرزندان از جان گذشته و مدافعان پاکباخته این مرز و بوم را از خود رفع کند.