پایگاه خبری تحلیلی «پارس»-اشراف، اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌« و موسسه « اقتصاد جهانی روبینی» در گزارشی مشترک به قلم «مارک دوبوویتز» مدیر اجرایی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌« و «پل دومیان» مدیر اجرایی «موسسه اقتصاد جهانی روبینی» و کمک «جنی اچ سی»، «یان وات» و «راشل زیمبا» در موسسه مذکور به بررسی تأثیر رفع تحریم‌ها بر اقتصادی ایران پرداختند. به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»،این تحلیل بخشی از ارزیابی تأثیر رفع تحریم‌ها بر اقتصاد ایران در قالب مجموعه «پروژه تحریم‌های ایران» در موسسه دفاع از دموکراسی‌ها است.

تضعیف موقعیت غرب در مذاکرات
با ازسرگیری مذاکرات در وین و تلاش جهت حصول توافق هسته‌ای با ایران، شاخص کیفی تازه‌ای توسط «موسسه اقتصاد جهانی روبینی» با همکاری «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» منتشر شده است که نشان می‌دهد غرب ممکن است از پیش و با تغییر فضای تحریم‌ها و با تزریق حیاتی دوباره به اقتصاد ایران، موقعیت خود را در مذاکرات تضعیف کرده باشد. این شاخص نشان می‌دهد که رفع تحریم‌ها از اواسط سال ۲۰۱۳ میلادی، انتخاب «حسن روحانی» به عنوان ریس جمهور ایران در ژوئن سال ۲۰۱۳، خوش‌بینی ناشی از مذاکرات نوامبر ۲۰۱۳ در ژنو بین گروه ۱+۵ و دستیابی ایران به ۷ میلیارد دلار نقدینگی در اثر رفع تحریم‌ها به عنوان بخشی از برنامه اقدام مشترک در ژانویه ۲۰۱۴ می‌تواند در داخل ایران و در سطح بین‌المللی احساساتی مثبت خلق کند. به نظر می‌رسد این احساسات تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی ملایم ایران داشته باشد.

تأثیر رفع تحریم‌ها بر تغییر احساسات بین‌المللی
این شاخص کمّی جهت و میزان تغییرات احساسات بین‌المللی را ارزیابی می‌کند. داده‌ها نشان‌دهنده پیوند میان تغییرات احساسات و ارزش ریال ایران (بازار سیاه) و رشد تولید ناخالص ملی ایران (در کل و در رابطه با تولیدات غیرنفتی) است. رابطه بین نرخ ارز (شکل ۱) نیز ظاهراً با میزان احساسات همسو است، در حالی که به نظر می‌رسد نقاط عطف احساسات در واقع منجر به خلق نقاط عطفی در رشد تولید ناخالص ملی (شکل ۲) می‌شود.

تحلیل احساسات با استفاده از نرم‌افزار
احساسات با استفاده از نرم‌افزار اختصاصی پردازش زبان طبیعی موسوم به «تحلیل‌گر اخبار ریون پک» دنبال شد. این نرم‌افزار مقدار احساسات آنی، ارتباط، و تازگی مربوط به هر متن خبری را که در سطح جهان در بیش از ۲۲ هزار سایت رسانه اجتماعی و سنتی منتشرشده بود، مشخص کرد. الگوریتم ریون پک، بر اساس احساسات مثبت یا منفی مقادیری را برای هر خبر مرتبط اختصاص داد. سپس ما از روندهای دومرحله‌ای برای گنجاندن این داده‌ها در شاخص احساسات ایران استفاده کردیم. در ابتدا ما تنها مطالبی را استخراج کردیم که مربوط به تحریم‌های ایران بود. ما سپس جهت اجتناب از بروز مشکل، نسبت مربوط به ۹۰ روز منتهی به اخبار مثبت و منفی را به دست آوردیم. اگر تعداد اخبار مثبت و منفی برابر بود، شاخص صفر می‌شد. اگر اخبار منفی بیش از اخبار مثبت بود، شاخص منفی و میزان برتری موارد منفی بر موارد مثبت نشان‌دهنده بزرگی شاخص منفی بود.

نفس عمیق ایران
در پی عدم تصویب تحریم جدید (از اواسط سال ۲۰۱۳)، خوش‌بینی حاصل از انتخاب «حسن روحانی» (ژوئن ۲۰۱۳)، اعلام توافق برنامه اقدام مشترک (نوامبر ۲۰۱۳)، اعلام توافق اجرای برنامه اقدام مشترک (ژانویه ۲۰۱۴) و سپس رفع مستقیم تحریم‌ها، شاخص مذکور تغییری در تصویر ایران در سطح جهانی و شاید مهم‌تر از آن در داخل ایران نشان می‌داد که ارزش ریال این کشور افزایش یافته و باعث شده مردم به حفظ دارایی‌های فردی به جای انباشت دلار یا تشدید حباب در بازار دارایی داخلی اطمینان بیشتری داشته باشند. این وضعیت، در مقابل، فضای تنفسی برای دولت ایران جهت تقویت بنیادهای اقتصادی خود با استحکام بخشیدن به سیاست‌های پولی و مالی جهت کاهش تورم فراهم کرد.

رشد اقتصاد ایران در پی رفع تحریم‌ها
شاخص احساسات با نگاهی به آینده نشان می‌دهد که ایران در صورت رفع تحریم‌ها به صورت پیوسته شاهد رشد ملایم، به موازات اخبار مثبت در مورد شرایط اقتصادی خواهد بود. این شاخص هم‌چنین نشان می‌دهد افزایش احساسات نسبت به ایران در نتیجه تغییر تحریم‌ها می‌تواند به صورت غیرمستقیم ارزش کلی رفع تحریم‌ها برای اقتصاد ایران را تا حدی بسیار بیشتر از رفع مستقیم تحریم‌ها بر اساس برنامه اقدام مشترک افزایش دهد.

به عبارت دیگر، دستیابی ایران به ۷ میلیارد دلار از دارایی‌هایش پس از رفع تحریم‌ها علیه تهران به عنوان بخشی از برنامه اقدام مشترک عامل تأثیرات روانی بر بازارها، مصرف‌کنندگان، کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران نیست. تأثیر روانی تحریم‌ها همیشه به اندازه تأثیر حقوقی آن‌ها بوده است. هدف تحریم‌ها انتقال مفهوم ریسک بالا و فزاینده است، در حالی که شبکه رو به گسترش تحریم‌ها به صورتی مؤثر سرمایه‌گذاران خارجی را از سرمایه‌گذاری یا تجارت با ایران ترسانده است.

مدیریت ضعیف اقتصادی تأثیر تحریم‌ها را تشدید کرد
تصمیم کاخ سفید مبنی بر عدم تجدید تحریم‌ها علیه تهران، از جمله با مسدود کردن تصویب قانون تحریم‌های جدید، منجر به این رشد کند و ثبات اقتصادی در ایران شده است. در واقع ایران از سال وحشتناک ۲۰۱۲ و نیمه اول سال ۲۰۱۳ که در اثر تحریم‌ها علیه بانک مرکزی ایران، صادران نفت ایران، دسترسی به سیستم بانکداری بین‌المللی سوئیفت، شرکت نفت ملی ایران، کشتی‌رانی و بیمه، بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران، فلزات گران‌بها و غیره، اقتصاد ایران با شوکی بی‌سابقه روبرو شد، در مسیر احیای ملایم قرار گرفته است. مدیریت ضعیف اقتصاد ایران توسط دولت «محمود احمدی‌نژاد» نیز تأثیرات ناشی از تحریم‌ها را تشدید کرد.

ما همچنان رابطه بین احساسات و رشد اقتصادی را بررسی می‌کنیم. اما هنگام نشست ۱+۵ در وین، ما نگران این موضوع هستیم که سیاست‌گذاران ممکن است به صورت کامل مقیاس اثرات ناشی از رفع تحریم‌ها بر ایران را درک نکنند: فضای ضعیف تحریم‌ها و احساسات مثبت بعدی در رابطه با ایران موقعیت تهران را در مذاکرات تقویت کرده و فشارها بر رهبران ایران را جهت حصول توافقی بلندمدت و قابل‌اجرا در رابطه با برنامه هسته‌ای-نظامی غیرقانونی آن کاهش داده است.
 


شکل ۱-شاخص احساسات رابطه‌ای قوی با شاخص ریال/دلار دارد

tahrimdolarrial

شکل ۲- نقاط منحنی رشد اقتصادی شاخص احساسات را کاهش می‌دهند

shakhesehsasat