میزی که همیشه پر از گزینه بوده است

به گزارش پارس به نقل از فارس، شاید زمانی فروریختن یک تن آجر کار کامیون های کمپرسی تلقی می شد که با سر و صدای زیاد خود برای همه مزاحمت ایجاد می کردند اما این روزها به نظر می رسد دولت آمریکا نه تنها همچون یک گارسون بر روی میز گزینه می چیند، بلکه همچون کامیون کمپرسی به دنبال تخلیه آجر بر سر شرکت های نقض کننده تحریم های ایران نیز هست.

همه چیز حکایت از آن دارد که واشنگتن سخت نگرانی فروریختن « رژیم تحریم ها» است. اگر انصاف داشته باشیم، مقامات آمریکایی برای شکل دادن به این رژیم ظالمانه تلاش فراوانی کرده اند، تلاشی که اگر در زمینه جبران بدهی های دولت آمریکا می شد شاید می توانست دولت را از برخی کشمکش های داخلی همیشگی با جمهوری خواهان رهایی بخشد. هجوم برخی شرکت ها به ایران و از جمله شرکت های اروپایی اکنون رژیم مزبور را در خطر قرار داده است.

کاهش بار روانی تحریم ها پس از توافق ژنو باعث شده که برخی شرکت های غربی به فراتر از تعلیقات مندرج در این توافق بیندیشند و این خود خشم مقامات کاخ سفید را برانگیخته و باعث شده لمحه ای چون گارسون میز بچینند و لحظه ای چون راننده کمپرسی آجر خالی کنند.

پس از حصول برنامه اقدام مشترک، واشنگتن تاکنون دو بار اقدام به خالی کردن آجرهای خود کرده است، اقدامی که از نظر برخی اعضای ۱+۵ نظیر روسیه ناقض توافق ژنو هم بوده است. هم سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه و هم سرگئی ریابکوف، معاون وی قرار گرفتن اشخاص حقیقی و حقوقی در فهرست سیاه تحریم های آمریکا، ناقض توافق ژنو دانسته اند.

برداشت حقوقی روس ها از توافق ژنو از آن روست که به درستی، سیستم حقوقی آمریکا را مبنای تفسیر برنامه اقدام مشترک قرار نمی دهند بلکه معتقدند که این توافق بین ۷ کشور حاصل شده و بنابراین نظر مشترک هر ۷ کشور باید در تفسیر آن اعمال شود.

با این حال آمریکایی ها تفسیر خود را از توافق ژنو کرده اند و کاملا بر اجرای تفسیر خود اصرار دارند. جان کری و تیم وزارت خارجه آمریکا تنها به آزادسازی اندک تحریم ها رضایت داده اند. اما ابعاد روانی همین تعلیق نه چندان گسترده تحریم ها، بسیار بیشتر از خود تعلیق بوده است؛ چه در داخل ایران و چه در خارج ایران.

اگر ذوق زدگی از تعلیق اندک تحریم ها در داخل ایران کاملا به ضرر اقتصاد کشور است، برعکس همین ذوق زدگی در خارج از کشور می تواند به نفع جمهوری اسلامی ایران باشد. وقتی تعامل این شرکت ها با ایران آغاز شود، به مرور خود راه غلبه بر ابعاد تحریم ها را هم خواهند یافت زیرا جذابیت منافع اقتصادی بیش از آن است که با تحریم بتوان جلوی ریسک پذیری شرکت ها را گرفت. علاوه بر آن، مگر آمریکایی ها چند شرکت را می توانند تحریم کنند؟ تحریم مستمر شرکت ها به مرور به روابط آمریکا با کشورهای مایل به ارتباط تجاری با ایران هم آسیب می رساند و به این ترتیب همان اتفاقی می افتد که واشنگتن از آن هراس دارد: « پاره شدن حلقه ائتلاف غربی بر ضد ایران» .

بر این اساس، نگرانی آقای اوباما و دستیارانش در دولت آمریکا کاملا موجه است. اگرچه تحریم های ضدایرانی لغو نشده اند، اما رژیم تحریم ها تا حدودی استحکام خود را از دست داده است. این بدان معنا نیست که ایران دیگر مشکلی با تحریم ندارد، بلکه مشکلات بسیاری همچنان پابرجا هستند اما بدان معناست که آمریکایی ها از این پس در اعمال تحریم هایشان با مشکلات بیشتری مواجه هستند.

به این نکته باید توجه کرد که حتی به نظر نمی رسد با موفقیت مذاکرات جامع نیز به این زودی ها مشکلات ایران با تحریم ها به پایان برسد. قطعا آنچه را که واشنگتن با زحمت بسیار به دست آورده است، به این زودی ها و به این راحتی ها از دست نخواهد داد، بالاخص تحریم های مالی و بانکی که اصلی ترین ابعاد تحریم های ضدایرانی هستند.

بر این اساس، ایران ضمن تضعیف رژیم تحریم ها از طریق دیپلماسی فعال، باید اتکای خود به درآمدهای نفتی را به شدت کاهش دهد و منابع داخلی دیگر را جایگزین نفت کند. این کار سال ها پیش باید آغاز می شد اما حتی امروز نیز اقتصاد ایران قابلیت رهایی از وابستگی به نفت را دارد.

طی ماه های آینده باید منتظر خالی شدن آجرهای بیشتر آمریکایی بر سر شرکت های نقض کننده تحریم های ایران باشیم. این مسیری است که واشنگتن به سادگی از آن بازنخواهد گشت، حتی اگر به معنی نقض توافقات بین المللی باشد.