مسعود پیرهادی
اصول درس خارج
مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه و سفیران جمهوری اسلامی ایران، ضوابط و شاخص‌های سیاست خارجی موفق و معنای صحیح و بدون اعوجاج«حکمت»، «عزت» و«مصلحت» را تبیین فرمودند و نسبت به جانمایی صحیح ایران در نظم جدید جهانی تأکید داشتند.
فهم دقیق رویکرد و تبیین اقناع‌کننده منطق آن، ضابطه‌ای مهم برای سیاست خارجی موفق است.
حضور اثرگذار و جهت‌بخش در پدیده‌ها، حوادث و جریان‌های مختلف سیاسی-اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی یکی دیگر از ضوابط سیاست خارجی دارای توفیق و مورد تأیید است.
رفع و کاهش سیاست‌ها و تصمیمات تهدیدآمیز علیه ایران یکی دیگر از ضوابطی است که در چند سخنرانی مقام معظم رهبری به آن اشاره شده است. رویکردی که نیازمند کارکردهایی از جنس تنش‌زدایی از یک‌سو و تقویت بنیه داخلی از سوی دیگر است؛ تا حدی که برخی کشورهای منطقه و جهان، همراه شوند و برخی حتی فکر دشمنی با ایران هم به ذهنشان خطور نکند.
ضابطه مهم دیگر، تضعیف کانون‌های خطرآفرین برای جمهوری اسلامی، جبهه مقاومت و منطقه است. هر مجموعه‌ای که به ای‌نحوکان، امکان تولید خطر داشته باشد باید مورد طراحی، تهدید و اقدام ما قرار گیرد تا ضعیف و ضعیف‌تر شود.
در آن سمت ماجرا، تقویت دولت‌ها و مجموعه‌های متحد و همراه با ایران و توسعه عمق راهبردی کشور است. یعنی همان‌قدر که با دشمنان باید دشمنی کنیم و برای ضعیف شدنشان برنامه بریزیم باید به دوستان و همراهان کشور نیز کمک کنیم و هم‌افزایی داشته باشیم.
نکته و ضابطه آخری که مطرح شد نیز قدرت تشخیص لایه‌های پنهان در تصمیمات و اقدامات منطقه‌ای و جهانی است که شاید از سخت‌ترین ضوابط یک سیاست خارجی موفق است؛ چراکه اشراف و تسلط بر نرم‌افزار و نگرش ده‌ها مدل حکمرانی، پیش‌نیاز آن است.
فارغ از آن هرروز و هر لحظه امکان تغییر تاکتیک و روش از سوی کشورها وجود دارد؛ فلذا این امر، یک مأموریت مستمر و آن‌به‌آن است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین سه راهبرد اساسی وزارت امور خارجه که «عزت، حکمت و مصلحت» است را تبیین کردند. ایشان عزت را نفی دیپلماسی التماسی چه در کلام و چه در محتوا و پرهیز از چشم‌دوختن به حرف و تصمیم مقامات کشورهای دیگر تعریف نمودند. به‌علاوه تکیه نکردن بر اصول در سیاست خارجی را خلاف عزت و باعث تذبذب دانستند.
معنای حقیقی حکمت در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب، رفتار و گفتار خردمندانه، اندیشیده‌شده و محاسبه‌شده است. هر حرکتی در سیاست خارجی باید عقلانی و فکر‌شده باشد و تصمیمات و اقدامات دفعی و بدون حساب، نقطه مقابل عمل حکیمانه است.
افزون بر این‌ها، نداشتن اعتماد بی‌جا به طرف‌های مقابل، روی دیگر مفهوم حکمت است.
مصلحت نیز به مفهوم داشتن انعطاف در موارد لازم برای دور زدن موانع سخت و ادامه دادن مسیر برای رسیدن به هدف است.
در نهایت، لازمه جانمایی مناسب ایران در نظم جدید، رصد و ارزیابی تحولات جهانی و شناخت دقیق سمت‌وسو و پشت پرده حوادث است که باید توسط خبرگان و متخصصان متعهد کشور، بدون وقفه پیگیری و انجام شود.