علت شپش سر چیست ؟ درمان موثر شپش سر در کودکان

شپش سر بیماری است که اکثرا کودکان در مهدکودک ها و مدرسه ها به آن ابتلا می شوند. شپش سر نوعی حشره است که از طریق تماس پوست انتقال پیدا می کند.

شپش سر

شپش سر (Head lice) با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis)، حشره ریز قهوه­‌ای یا خاکستری‌رنگ است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌­کند. شپش ماده‌­ای چسبناک تولید می‌­کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل می­‌کند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌­کند. شپش سر با چنگال­‌هایی شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آن­ها دیده می‌­شود، موها را می­‌گیرد. شپش مو سر به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌­شود.

شپش روی پوست سر، ممکن است قابل مشاهده باشد اما چون بسیار کوچک است، به سختی قابل تشخیص است. این عارضه، به خصوص در میان کودکان یک مشکل شایع و بسیار مسری است. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (۳ تا ۱۱ سال) و خانواده­‌های آن­ها بیشتر به این ویروس آلوده می­‌شوند. دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش مبتلا می‌­شوند.

گزش آن­ها باعث خارش و تحریک پوست سر می­‌شود و این خراشیدن منجر به عفونت می­‌گردد. اگر می‌­خواهید همه چیز را درباره شپش سر، علائم ابتلا به آن، عوارض شپش سر و راه­‌های درمان این بیماری بدانید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید!

علائم شپش سر

علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می­‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خارش: شایع‌ترین علامت آلودگی به شپش، خارش پوست سر، گردن و گوش است. این خارش یک واکنش آلرژیک به گزش شپش است. وقتی فردی برای اولین‌بار به شپش مبتلا می‌­شود، ممکن است چهار تا شش هفته پس از آلودگی، هنوز خارش نداشته باشد. تسکین و درمان خارش سر را با مشورت دکتر خارش انجام دهید.
• احساس این­که چیزی روی موها یا بدنتان حرکت می‌­کند: شپش‌­ها معمولاً روی بدن یا لابه‌لای موهای افراد حرکت می­‌کنند و به­‌این خاطر، گاهی احساس بی­قراری آن‌قدر در افراد زیاد می‌­شود که نمی‌­توانند راحت بخوابند.
• زیادشدن شوره سر: اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، فکر می‌­کنید که روی موهای‌تان شوره سر دیده می­‌شود اما آن­ها در حقیقت، تخم­ شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می­‌شوند. شوره سر را به‌­راحتی می­‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد. به­‌علاوه، شوره سر به‌­راحتی از روی مو جدا می­‌شود اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌­سختی و تنها با نوک ناخن جدا می­‌شود.
• برجستگی­‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه: شپش‌­ها پوست سر، گردن و شانه‌­هایتان را می­‌گزند و جای گزش آن­ها تبدیل به برجستگی­‌هایی جوش مانند می‌­شود.

علت ابتلا به شپش سر چیست؟

داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌­شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی­‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می­‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. ابتلا به شپش سر از دو طریق صورت می­‌گیرد:

انتقال شپش به روش مستقیم

• انتقال شپش بیشتر به­‌صورت مستقیم و رودررو رخ می­‌دهد چون شپش سر می­‌خزد، اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
• تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیت­‌های ورزشی و در مدرسه­، خانه­، مهمانی
• پوشیدن لباس­‌های آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری­‌های مو
• استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
• استفاده از هدفون آلوده

• آیا شپش سر فایده‌­ای هم دارد؟

  ممکن است باور نکنید اما شپش سر دارای فوایدی نیز دارد. موارد زیر برخی از فواید این بیماری هستند:

  این بیماری شپش سر می­‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و موجب شود که شما در برابر نیش سایر حشرات مقاوم­‌تر شوید

  بعضی از متخصصان در زمینه داروسازی، از شپش‌­ها برای بهبود ناهنجاری­‌های ژنتیکی انسان­‌ها استفاده می‌­کنند و از آن­ها در درمان بیماری­‌های مختلف مثل تیفوس، تب و … استفاده می‌­کنند.

  در حال حاضر، داروسازان در تولید داروهای مختلف و آماده­‌سازی واکسن‌­های مختلف از این بیماری استفاده­‌های زیادی می‌­کنند.

شپش سر چه عوارضی دارد؟

این بیماری اگر درمان نشود، باعث ایجاد عفونت پوستی و مشکلات بسیاری می‌­شود. اگر پوست سر کودکان مبتلا به شپش سر، مدت طولانی دچار خارش شود، در نهایت، پوسته پوسته شده و روی پوست سر زخم ایجاد می‌­شود. این زخم­‌ها ممکن است عفونت کنند و شرایط بدی را ایجاد کنند.

از جمله این عفونت‌ها عبارت‌اند از:

 تیفوس یکی از بیماری­‌های دردناک و خطرناکی است که ناشی از گزش شپش سر است. شپش­‌ها می‌­توانند حامل عفونت باشند و آن را در سراسر بدن انسان انتشار دهند.

عفونت­های پوستی در سر عوارضی به همراه دارند که عبارت‌اند از:

طول عمر شپش سر چقدر است؟

هر شپش برای بالغ شدن از ۳ مرحله عبور می‌کند؛ مرحله اول، زمانی است که تخم (یا رشک) است، در مرحله دوم تبدیل به نمف (نوزادی که از تخم خارج می‌شود) می­‌گردد و مرحله سوم، مرحله بالغ شدن شپش است. رشد نمف خود دارای ۳ مرحله است و برای عبور از هر مرحله نمف باید خون خواری کند. وقتی شپش بالغ شد، اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا (یا همان خون) به آن نرسد، از بین می‌رود. همچنین، اگر به هر دلیلی تخم شپش تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نخواهد شد. هر شپش روزانه ۱۰ تخم می‌گذارد. تخم­ها بعد از ۸ تا ۱۰ روز باز می‌شوند و شپش‌های بالغ حدود ۴ تا ۶ هفته عمر می‌کنند.

• انتقال غیرمستقیم شپش، روشی غیرمعمول است و می‌­تواند از طریق لباس‌هایی که در کنار هم به چوب­‌رختی آویزان شده‌­اند، انجام شود. به‌عنوان‌مثال، کلاه یا روسری­‌هایی که به یک قلاب آویزان شده یا در یک کمد مشترک نگهداری می­‌شوند.درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است.
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• کمک به درمان برخی از بیماری­‌ها
• مورداستفاده در داروسازی
• تیفوس
• عفونت‌­های باکتریایی پوستی
• ریزش موی سر
• تغییر رنگ پوست
• عفونی شدن پوست سر و ساقه مو

درمان خانگی شپش سر چگونه است؟

این بیماری نوعی حشره است که از طریق تماس با پوست یا وسایل شخصی فرد آلوده منتقل می‌شود. این حشره روی مو می‌ماند و از آن تغذیه می‌کند. اولین نشانه برای شپش خارش شدید است که فرد را آزار می‌دهد. شپش سر بیشتر کودکان و خردسالان را در مهد کودک مبتلا می‌کند و به این وسیله بقیه‌ی اعضای خانواده نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. اکثر افراد با مشاهده‌ی اولین علائم تمایل دارند به سرعت درمان خانگی این بیماری را شروع کنند.

درمان خانگی شپش موی سر با روغن‌های گیاهی

اولین اصل برای درمان شپش موی سر این است که کاری کنیم حشره دیگر نتواند از پوست و مو تغذیه کند و از بین برود. روغن‌های گیاهی به دلیل خاصیت ویسکوزیته‌ای که روی موها ایجاد می‌کنند مانند یک محافظ روی شپش می‌چسبند. این شرایط باعث می‌شود اکسیژن کافی به شپش نرسد و نتواند تغذیه کند و از بین برود. روغن‌های زیر درمان فوری خانگی این بیماری هستند.

درمان شپش سر با روغن نارگیل

درمان گیاهی این بیماری در کودکان با استفاده از روغن نارگیل ساده و آسان است. برای انجام این روش باید موهای خود را به روغن نارگیل آغشته کنید و با استفاده از یک کلاه حمام یا پلاستیک موها را بپوشانید. می‌توانید شب قبل از خواب این کار را انجام دهید و صبح بعد از بیدار شدن با شانه کردن مو با شانه‌ی ضد شپش موهای خود را تمیز کنید و شپش‌های مرده را از موهای خود جدا کنید. بعد از شستن موها می‌توانید مجدداً این کار را تکرار کنید.

درمان شپش سر با روغن شمعدانی

روغن شمعدانی یکی از موثرترین شیوه‌ها برای دفع این بیماری است. برای خفه کردن شپش‌ها شب قبل از خواب ریشه‌ی موها را به روغن آغشته کنید و تا صبح صبر کنید. شانه کردن و شستشوی مو موجب از بین رفتن شپش‌ها می‌شود. اضافه کردن روغن شمعدانی به شامپو هم یک اقدام موثر برای درمان خانگی شپش سر است.

اصلاح موی سر

این بیماری نمی‌ تواند بر روی موهای کوتاه تر از نیم سانتیمتر زنده بماند و اصلاح موی سر، درمان مطلوب برای کسانی محسوب می‌شود که بتوانند موی کوتاه را برای دوره ای تحمل کنند. لازم به ذکر است که شپش می‌ تواند حتی پس از اصلاح نیز بر روی باقیمانده‌ های مو نیز جابجا شود. بعضی از شپش‌ ها تلاش می‌ کنند بر روی موی اصلاح شده نیز باقی بمانند که برای رفع کامل مشکل، بهتر است پس از اصلاح موی سر، از شانه ضد شپش برای پایان دادن کار استفاده شود.

درمان شپش سر با روغن درخت چای

روغن درخت چای یک درمان خانگی موثر برای این بیماری است. برای استفاده از این روش باید روغن درخت چای را با آب مخلوط کنید و به موها اسپری کنید و کلاه حمام روی سر خود بگذارید. بعد از چند ساعت موها را شانه کنید و شپش‌های مرده را با شانه و شستشو از موها جدا کنید. استفاده از روغن درخت چای برای درمان شپش تا دو مرتبه در هفته مجاز است. همچنین می‌توانید چند قطره از روغن را داخل شامپو بریزید.

درمان شپش سر با روغن اوکالیپتوس

برای درمان این بیماری با روغن اوکالیپتوس مانند روغن‌های دیگر باید آن را به موها بمالید و بگذارید چند ساعت روی مو باقی بماند. سپس با استفاده از شانه شپش‌های مرده را از موها جدا کنید و موها را بشویید.

درمان شپش سر با روغن چریش

روغن چریش را به شامپوی خود اضافه کنید و موهای خود را شستشو دهید. اگر به دنبال درمان قطعی این بیماری به صورت خانگی با استفاده از روغن‌های گیاهی هستید باید در انجام این روش مداومت داشته باشید و آن را تا درمان کامل تکرار کنید.

درمان شپش سر با شانه زدن موها

موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آنها را شانه کنید. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر شپش‌ها خلاص شوید.

درمان خانگی شپش سر با پیاز

آب پیاز خواص بسیاری در درمان بیماری‌ها دارد به همین جهت در طب سنتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان خانگی این بیماری کودکان با استفاده از آب پیاز یک روش اثربخش است. برای استفاده باید چند عدد پیاز را رنده کنید و آب آن را بگیرید. موها را با آب پیاز آغشته کنید و بعد از چند ساعت شستشو دهید.

این شیوه باعث می‌شود شپش‌ها کشته شوند و بین موها باقی بمانند و بعد از شستشو از موها جدا شوند. استفاده از این روش به صورت یک روز در میان می‌تواند این بیماری را درمان کند.

درمان خانگی شپش سر با سیر

سیر در طب سنتی به عنوان یکی از گیاهان دارویی است که خاصیت از بین بردن عوامل بیماری‌زا را دارد. به همین جهت برای از بین بردن شپش سر می‌تواند یک گزینه‌ی مناسب باشد. برای استفاده از سیر و تهیه‌ی یک ماسک طبیعی باید چند حبه سیر را له کنید و با آب لیمو یا یکی از انواع روغن نارگیل، سیاه دانه یا روغن اوکالیپتوس ترکیب کنید و روی پوست و موهای خود بمالید.

ماسک گیاهی با سیر را نمی‌توان مثل روش‌های دیگر شب تا صبح یا چندین ساعت روی پوست خود بگذارید و باید بعد از ۲۰ دقیقه آن را با آب ولرم شستشو دهید و خشک کنید.

درمان خانگی شپش سر با سرکه

سرکه حاوی استیک اسید است و می‌تواند پوشش محافظی که روی تخم‌های شپش وجود دارد را از بین ببرد. بین سرکه سیب و سرکه انگور در درمان خانگی شپش سر تفاوتی وجود ندارد. فقط کافی‌ست سرکه را به صورت خالص بر روی موها و پوست سر خود اسپری کنید. ترکیب سرکه و یکی از روغن‌های گیاهی نیز می‌تواند  موجب کشته شدن و لیز خوردن شپش‌ها از روی مو می‌شود. پس یک ساعت بعد از آغشته کردن موها به این مواد موها را با شانه‌ی شپش تمیز کنید و شستشو دهید.

مخلوط نمک و سرکه هم در درمان شپش سر موثر است. نمک با خاصیت ضدعفونی کننده درمان خانگی شپش و رشک سر است. هنگام استفاده موها را به چند بخش تقسیم کنید تا تمام قسمت‌های مو با سرکه مرطوب شود و موجی خفگی شپش‌ها شود.

درمان خانگی شپش سر با جوش شیرین

جوش شیرین می‌تواند باعث کشته شدن شپش‌ها شود. اما باید به خاطر داشته باشید جوش شیرین را با نسبت سه به یک با آب مخلوط کنید و سپس آن را روی پوست سر و موهای کودکان مبتلا یا اطرافیان آن‌ها که به شپش مبتلا شده‌اند اسپری نمایید. بعد از چند ساعت با شستشوی موها شپش‌های مرده از موها جدا می‌شوند.

درمان خانگی شپش سر با سس مایونز

سس مایونز نیز یک درمان سریع خانگی برای این بیماری است. زیرا مقادیری از سرکه برای تهیه‌ی سس مایونز استفاده شده است که می‌تواند شپش‌های بالغ را از بین ببرد. اما سرکه‌ی موجود در سس مایونز به قدری نیست که بتواند تخم‌های شپش را هم از بین ببرد. به همین جهت بهتر است برای درمان خانگی این بیماری از سس مایونز در کنار روش‌های دیگر استفاده کنید.

 سس مایونز را تا سه مرتبه در هفته می‌توان استفاده کرد. شیوه‌ی استفاده از سس مایونز مانند روش‌های دیگر است و بعد از آغشته کردن مو باید آن را با کلاه پوشاند و بعد از چند ساعت با شانه‌ی مخصوص شانه کرد.

به یاد داشته باشید شانه کردن موهای مرطوب و استفاده کردن از نرم کننده می‌تواند موجب جدا شدن شپش‌ها از مو شود. پس حتماً این کار را انجام دهید.

درمان خانگی شپش سر با نمک اپسوم

نمک اپسوم یا منیزیم سولفات یکی ترکیباتی است که در طب سنتی برای درمان‌های خانگی موارد مختلفی استفاده می‌شود. نمک اپسوم از موثرترین ترکیبات برای درمان خانگی این بیماری است. برای استفاده ترکیب کردن آن با آب و اسپری کردن به بخش‌های مختلف مو می‌تواند اقدام موثری برای درمان باشد.

درمان خانگی شپش سر با اسپند

استفاده کردن از اسپند یکی از شیوه‌های معمول و موثر در درمان این بیماری است. این شیوه حتی برای کودکانی که مبتلا به این بیماری نشده‌اند هم موثر است و می‌تواند از ابتلا پیشگیری نماید. شیوه‌ی استفاده به این صورت است که باید کمی اسپند را پودر کنید و و آن را دم کنید. این دم کرده باید به قدری روی حرارت بماند که کمی غلیظ شود. بعد از سرد شدن موهای خود یا کودک مبتلا را به آن آغشته کنید و بعد از یک ساعت شستشو دهید.

اگر می‌خواهید این ترکیب هرچه سریع‌تر شپش‌ها را از بین ببرد، بعد از آغشته کردن موها و پوشاندن آن با کلاه با سشوار موهای خود را گرم کنید. این گرما روند از بین رفتن شپش‌ها را تسریع می‌کند.

درمان قطعی شپش سر

برای درمان قطعی شپش سر لازم است که حتما با پزشک متخصص مشورت کنید و در برخی موارد دارویی برای سر یا شامپوی خاصی تجویز می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر اقدامی به پزشک مراجعه کنید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.

علاوه بر آن زمانی که مشکوک به وجود شپش در موی خود یا فرزندتان هستید، هم بد نیست که به پزشک مراجعه کنید تا از آن اطمینان حاصل کنید. توجه داشته باشید که خارش سر بر اثر شپش می‌توان منجر به انتشار عفونت باکتریایی شود و ممکن است به غدد لنفاوی آسیب وارد کند و باعث تورم آن شود که در این صورت نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک‌ها است.

داروی شپش

تعداد بسیاری داروی برای شپش موی سر وجود دارد که که بدون نسخه هم می‌توان از داروخانه تحویل گرفت که به چند مورد آن در این مقاله اشاره می‌کنیم:

1. داروی پیریترین و پیپرونیل بوتوکسید: این دارو برای کودکان بالای 2 سال بلامانع است و تنها برای افرادی که حساسیت‌های دارویی و آلرژی دارند، استفاده آن توصیه نمی‌شود.
2. لوسیون پرمترین: این دارو به صورت مستقیم استفاده می شود و استفاده آن برای نوزادان بالای 3 ماه بلامانع است.
3. لوسیون الکل بنزیل: برای نوزادان بالای 6 ماهه استفاده از آن بدون اشکال است. این دارو از سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شده است و خود شپش را از بین می‌برد اما تاثیری بر تخم شپش ندارد.