شیرینی سنتی ایلامی‌ها در شب چله
ایلامی‌ها علاوه بر آیین معمول شب یلدا، شرینی سنتی مخصوصی دارند که برای این شب آن را آماده می‌کنند و این شیرینی که «کله‌کنجی» نام دارد، در فهرست میراث ناملموس ایلام به ثبت رسیده است.
به گزارش ایسنا، «کُله‌کنجی» شیرینی مقوی و سرشار از انرژی ایلامی‌هاست که به بهانه تهیه آن خانواده‌ها گردهم جمع می‌شوند تا آن را برای طولانی‌ترین شب سال آماده کنند. مواد اصلی تهیه آن، کنجد و خرمای خشک «زی»، نوعی خرمای محلی است که بعد از تفت دادن آن‌ها را باید به وسیله «چالِگ و میه‌کوت» که آن هم از عنصر ناملموس ثبت شده ایلامی‌هاست، کوبیده شود.
کوبیدن خرما و کنجد در «چالِگ و میه‌کوت» سخت‌ترین قسمت تهیه این شیرینی است که به قدرت زیاد نیاز دارد، باید کنجدها در این هاون چوبی بزرگ به قدری کوبیده شود تا روغن آن آزاد شود. سپس خرما و کنجد را که طی چندین ساعت کوبیدن با یکدیگر خوب مخلوط شده است، به شکل دایره درمی‌آورند. برای تهیه این حلوا یا شیرینیِ محلی از شاه‌دانه، زنجبیل، دارچین و خلال پسته و بادام هم استفاده می‌کنند.
مهارت تهیه «کله‌کنجی» در سوم تیرماه سال ۱۳۹۹ به شماره ۲۱۲۲ در فهرست آثار ناملموس به ثبت رسیده و بنا به گفته رائد ناصری‌فر ـ معاون میراث‌فرهنگی ایلام ـ برای پاسداری از آن مستندی با همکاری صدا و سیما تهیه شده است. همچنین به عنوان محصول سنتی ایلام در بسته‌های استاندارد در بازارهای این استان به مردم و گرشگران به فروش می‌رسد.
«چالِگ و میه‌کوت» از چوب درخت بلوط در سایز بزرگ توسط بومیان ایلام ساخته می‌شود، که کاسه آن که «چالگ» نام دارد حدود نیم‌متر است و دسته آن با نام «میه‌کوت» و شکل چکش است، حدود یک متر ارتفاع دارد. شیوه ساخت «چالِگ و میه‌کوت» با شماره ثبت ۱۹۸۳، پنجم تیرماه سال ۱۳۹۸ در فهرست آثار ناملموس به ثبت رسیده است.
معاون میراث فرهنگی ایلام همچنین از برگزاری مراسم یلدا در قلعه والی این استان به ایسنا خبر داد و گفت که بناست به مناسبت شب چله در این قلعه تاریخی سفره یلدا برپا کنند و آیین‌های محلی یلدا (چله) را که به تازگی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، جشن بگیرند.
گلزار مولایی ـ کارشناس تغذیه ـ درباره این شیرینی محلی ایلام به ایسنا گفته است: «کله‌کنجی» یکی از شیرینی‌های مخصوص ایلام است که از ترکیب خرما، گردو و روغن کنجد در قالب‌های مختلفی بر سر سفره یلدا گذاشته می‌شود و دارای منبع غنی امگا ۶، پروتئین، فیبر و ویتامین است که طبعی گرم دارد و سرشار از انرژی است. مصرف تنقلات، آجیل‌ها و مغزها به‌عنوان موادی که طبع گرم دارد و از سوی دیگر هندوانه، خرمالو و خیار که طبعی سرد دارد موجب ناسازگاری دستگاه گوارش می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود در شب یلدا به این موضوعات توجه شود.